I/O BİRİMLERİ VE PROGRAMLANABİLİR MANTIK DENETLEYİCİLER(PLC) Arş.Gör.Mehmet Emin AKTAN

OTOMASYON NEDİR? Endüstride, yönetimde ve bilimsel işlerde insan aracılığı olmadan işlerin otomatik olarak yapılmasıdır. Otomasyon sonucu emekten tasarruf edilerek, üretimde belli hizmetler makinelere bırakılır. Bu makinelerin kullanılması sonucu üretim, sürekli,otomatik olarak ve herhangi bir müdahaleyi gerektirmeksizin gerçekleştirilmektedir.

OTOMASYONUN AVANTAJLARI Otomasyonun avantajları; maliyet düşüşü, kalite artışı, zamandan tasarruf ve iş kazalarının azalması olarak özetlenebilir. Buna karşılık otomasyon sonucu işletmelerin yatırım harcamaları artar ve işsizlik meselesi ortaya çıkar.

OTOMASYONU OLUŞTURAN BİRİMLER Giriş birimleri (sensörler, butonlar vb.) Veri işleme – karar – kontrol birimi (PLC) Çıkış birimleri (Motor, valf, kontaktör, ikaz lambaları vb.)

GİRİŞ ÇIKIŞ ELEMANLARI

RÖLELER "Röle", başka bir elektrik devresinin açılıp kapanmasını sağlayan bir elektriksel anahtardır. Bu anahtar bir elektromıknatıs tarafından kontrol edilir. 1835'te Joseph Henry tarafından icat edilmiştir.

KONTAKTÖRLER Kontaktör, bobinine enerji verilmesiyle açık kontakları kapatan, kapalı kontakları açan, uzaktan kontrol edilmeye imkân veren elektromanyetik anahtarlardır. Rölelerin aksine, yüksek akım çeken devrelerde kullanılır.

Kontaktörler elektrik motorlarında, kompanzasyonda kondansatörlerin devreye alınıp çıkarılmasında, ısıtma sistemlerinin ayarlanmasında sıklıkla kullanılır.

VALFLER Valf, akışkan içeren tesisatlarda  koşula bağlı olarak açılıp kapanan bir çıkış öğesidir.

VALFLER

SİNYAL LAMBALARI

START-STOP BUTONLARI

SENSÖRLER

PROGRAMLANABİLİR MANTIK DENETLEYİCİLER (PLC)

PLC NEDİR? PLC (Programmable Logic Controller)(Programlanabilir Mantık Denetleyiciler) algılayıcılardan aldığı bilgiyi kendine verilen programa göre işleyen ve iş elemanlarına aktaran mikro işlemci tabanlı bir cihazdır.

Analog-dijital giriş/çıkış bağlantıları aracılığıyla bir çok makine ve sistemi kontrol eden ve bu amaçla sayısal işlemleri, zamanlama, sayıcı, veri işleme, karşılaştırma, sıralama, kendi bünyesinde 8-16 bit veri transferi ile programlama desteği sağlanmış, giriş bilgilerini kullanarak, çıkış ünitelerine atayan giriş/çıkış, bellek, CPU ve programlayıcı bölümlerinden oluşan entegre sistemidir.

Genel kullanımlı bilgisayarların aksine PLC birçok girişi ve çıkışı olacak şekilde düzenlenir ve elektriksel gürültülere, sıcaklık farklarına, mekanik darbe ve titreşimlere karşı daha dayanıklı tasarlanırlar. PLC'lere denetleyeceği sistemin işleyişine uygun programlar yüklenir. PLC programları, giriş bilgilerini milisaniyeler mertebesinde hızla tarayarak buna uygun çıkış bilgilerini gerçek zamanlıya yakın, cevap verecek şekilde çalışırlar.

PLC’LERİN MİKROİŞLEMCİLERDEN FARKLARI  Mikroişlemcilere göre PLC'lerin tercih edilmelerinin sebebi; elektronik tasarım için harcanacak zamanı en aza indirmesidir. Aynı zamanda endüstriyel ortamların sahip olduğu zor koşullardan (manyetik alan, büyük sıcaklık farkları, toz vb.) etkilenmeden çalışabilen hazır çözümler olmalarıdır.

PLC'ler üretim hızı ve otomasyonu sağlaması açısından üretime büyük ölçüde katkıda bulunmaktadır. PLC'ler sıra, hareket, süreç denetimi yapabilmekte ve çok çeşitli verilerin toplanmasında kullanılabilmektedir. Günümüzde gelişen iletişim teknolojisi ile artık başka yerlerde yapılan PLC süreç denetimleri, farklı yerlerden izlenip denetlenebilir.

PLC’LERİN AVANTAJLARI Güvenilirlik Fiziksel Büyüklük Maliyet Ortam Dayanıklılığı İletişim Kabiliyeti Esneklik İşlem Hızı Görüntüleme

ÇEŞİTLİ PLC MARKALARI

PLC KULLANIM ALANLARI Fırın sıcaklık kontrolü

Enerji Dağıtım Kontrolü

Üretim Otomasyonu (gıda, kimya sanayii vb.)

Asansör Kontrolü

PLC PROGRAMI NASIL YAZILMALI? 1. Sistemin çalışma hikayesi alınır. 2. Sistemin giriş ve çıkışları tespit edilir. (Start butonu girişi, motor çıkışı) 3. Tüm giriş ve çıkışlara adres atanır. (X0 – Start, Y0 – Motor…gibi Girişlere adres verirken NPN veya PNP bağlantısına dikkat edilmeli - SS, Çıkışlara adres verirken de çıkış voltajına dikkat edilmeli C0-C1-C2)

4. Her bir çıkış için çalışma ve kesilme şartları belirlenir 4. Her bir çıkış için çalışma ve kesilme şartları belirlenir. Bu şartları belirlerken eksiklik varsa tamamlanmalıdır. 5. Program yazılır ve bağlantılar belirlendiği gibi yapılır. 6. Tüm giriş ve çıkış bağlantıları kontrol edilmelidir. (Bu sırada PLC’ye sadece END komutu gönderildikten sonra girişler ve çıkışlar tek tek kontrol edilmeli eğer bir yanlışlık varsa programdan değil kesinlikle bağlantıdan düzeltilmelidir.)

7. PLC’ye yapılan program yüklenir ve RUN konumuna geçmeden önce çıkış klemensleri sökülür. RUN konuma geçtikten sonra PLC’nin çıkış indikatörlerinin programda olması gerektiği gibi olduğu kontrol edilir. 8. Çalışma çıkış klemensleri takıldıktan sonra tekrar denenir. Bu ilk deneme sırasında olası hasarları önlemek için her an sistem kesilebilecek durumda olunulması tavsiye edilir. (Acil Stop, Sigorta…vb) 9. Program aşama aşama denenir. Eksikler düzeltilir. 10. Enerji kesilip verildikten sonra programın çalışması tekrar denenir.

PLC İLE ÇAMAŞIR MAKİNESİ

KAYNAKÇA http://otomasyon.nedir.com/#ixzz2lNqLGVHM 21/11/2013 PLC ile Endüstriye Otomasyon – Salman Kurtulan- Birsen Yayınevi, 2008 http://www.kontrolkalemi.com/forum/plc-genel/20439-plc-nedir-plc-avantajlari-uygulama- alanlari.html 21.11.2013 http://tr.wikipedia.org/wiki/R%C3%B6le http://tr.wikipedia.org/wiki/Valf

TEŞEKKÜRLER