SUDA SERTLİK YAPAN ELEMENTLER VE BUNLARIN GİDERİLMESİ Sertlik : İçinde fazla miktarda Ca+2 , Mg+2 ve Fe+2 +3 tuzu bulunan sular sert sulardır . İki çeşittir. GEÇİCİ SERTLİK KALICI SERTLİK

Geçici sertlik : Suyun içindeki katyonların , bikarbonat (HCO3)2 ile oluşturduğu tuzlar geçici sertliği oluşturur . Genel olarak kireç katılarak bu geçici sertlik giderilebilir . KİREÇ : C(OH)2 + Ca(HCO3)2 CaCO3

Kalıcı sertlik : Suyun içindeki katyonların ( Ca , Mg , Fe ) Cl ,SO4 , NO3 ve PO4 iyonları ile oluşturduğu tuzlar kalıcı sertliği meydana getirir . Genel olarak soda katılarak giderilebilir. SODA : Na2CO4 + CaSO4 Na2SO4 + CaCO4

Bu sertlik derecelerinin ölçümü sabun solüsyonu yöntemi ile yapılmaktadır. Bu yöntemde suyun içine sürekli olarak sabun solüsyonu eklenir. Ta ki suyun içindeki Ca+2 , Mg+2 ve Fe+2 +3 katyonları sabunda bulunan Na ve K katyonları ile yer değiştirinceye kadar. Sudaki bu katyonlar sabundaki Na ve K ‘nın yerine geçerek suda erimeyen bileşikler oluştururlar. Ca+2 , Mg+2 ve Fe+2 +3 katyonlarının Na ve K katyonları ile tamamen yer değiştirdiğini suyun köpürmesinden anlayabiliriz. Sert sular içindeki bu katyonların tamamen çökelmesine kadar köpürmezler.

C17H35COONa + Ca(HCO3)2 Ca(C17H35COO) + Na(HCO3)2 Burada suyun dibine çöken Ca+2 , Mg+2 ve Fe+2 +3 bileşikleri genel sertlik hakkında bize bilgi verir. Ülkenizde Fransız sertlik derecesi kullanılmaktadır.

SERTLİĞİ GİDERME METODLARI 1) Kaynatarak Sertliği Giderme : Az yada çok tuzu olan suların bileşimleri, basınç altında kaynatılması sırasında 100 0C ‘ nin üstünde bazı değişikliklere uğrarlar. Bunlar; a)Bikarbonatlar bozuşarak karbonat haline geçerler. Ca(HCO3)2 CaCO3 + H2O + CO2 Mg(HCO3)2 MgCO3 + H2O + CO2

b)Çözünmüş haldeki sodyum silikat Ca+2 , Mg+2 ve Fe+2 +3 tuzlarına etkir. c)Karbonatlar sodyum sülfata etkir. CaCO3 + Na2SO4 CaSO4 + NaCO3 MgCO3 + Na2SO4 MgSO4 + NaCO3 d)Mg ve Fe tuzları da su karışımında sıcakta bozuşur. MgCl2 + 2 H2O Mg(OH)2 + 2HCl FeCl2 + 2 H2O Fe(OH)2 + 2HCl

2) Kimyasal Metodlarla Sertliği Giderme: Bu metod ikiye ayrılır. a)Çöktürme: Suda bulunan ve sertlik yapan katyonların tuzları kimyasal ayıraçlar katılarak çöktürülürler. Çöktürmeye yarayan bu ayıraç eriyiklerinden başlıcaları şunlardır. NaOH , Na2CO3 , Ca(OH)2 , Na3PO4 Bu maddelerden bazik fonksiyonlu olanlar NaOH ve Ca(OH)2 suda geçici sertlik yapan bikarbonatları çöktürmekte ; Na2CO3 ise kalıcı sertlik yapan tuzları çöktürmektedir.

b) Baz Değiştirme Metodu:Tabii olarak bulunan veya suni olarak hazırlanan bazı hidratealiminyum sulfatlar (Al2O3, xSiO2, yH2O ) ve organik yapılı bazı suni maddeler, bu sertlik yapan tuzların eriyikleri ile muamele edilirse bu tuzların metallerini, kendi yapılarındaki alkali metal ve H atomu ile değiştirirler. Böylece suyun sertliğini kısmen veya tamamen gidermiş olurlar. Bu maddelere zeolitsel maddeler denir. NaAlSiO4 + CaSO4 Ca(AlSiO4)2 + Na2SO4

3)Suyun İçindeki Tuzların Bütününü Giderme Metodu: Bu normal veya düşük basınçta damıtma yolu ile su arıtma metodudur. Bu damıtmada maksat, tuzlarla ayrılması istenen suyu buharlaştırmak ve tuzlardan ayrılan su buharını soğutarak tekrar sıvı hale sokmaktır.

DİLARA ALTUN 232075 FEN VE TEKNOLOJİ ÖĞRETMENLİĞİ II.ÖĞRETİM 3-A