ÖĞRETMENLERİN STRES DÜZEYLERİNİN ÖLÇÜLMESİ YAŞ CİNSİYET MEDENİDURUM MESLEKİ YIL’ A GÖRE DEĞİŞİYOR MU?

UNKNOWN MEHMET TÜRKAY METEHAN PALASLIOĞLU MURAT NAYMAN

ARAŞTIRMANIN AMACI Bu çalışmada amaç öğretmenlerin stres düzeylerinin; Yaş Cinsiyet Medeni Durum Mesleki yıla göre değişip değişmediğinin incelemektir... Daha önce tükenmişlik düzeyleri ile ilgili araştırmalar yapılmıştır fakat stres ile ilgili herhangi bir araştırmaya ulaşılamamıştır…

ARAŞTIRMA YÖNTEMİ ÖRNEKLEM HİDAYET AYDOĞAN ANADOLU SOSYALBİLİMLER LİSESİ VE 75.YIL MÜHİBE GERMİRLİ İLKÖĞRETİM OKULU ÖĞRETMENLERİNDEN TOPLAM 54 KİŞİDEN OLUŞMAKTADIR.

VERİ TOPLAMA SÜRECİ Veriler uygun bir ortamda ( öğretmenler odası,boş sınıf) öğretmenlere dağıtılmıştır. Ölçeğin nasıl doldurulacağı ile ilgili bilgiler verilmiştir. Ölçeğin yönergesinde herhangi bir zaman sınırlaması bulunmamaktadır.

VERİ TOPLAMA ARACI

Bu ölçek, 17 soru ve üç alt boyuttan oluşmaktadır. “İş Yükü” boyutu (1., 2., 3., 4., ve 5.), “Kontrol” boyutu (6., 7., 8., 9., 10. ve 11. ) ve “Sosyal Destek” alt ise 6 (12., 13., 14., 15., 16., ve 17.) sorulardan meydana gelmektedir. Sorulara verilen yanıt seçenekleri 1–5 puanlar arasında kodlanarak değerlendirilmiştir.

VERİ TOPLAMA ARACI Theorell ve arkadaşları tarafından 1988 yılında geliştirilen ve 40’tan fazla yabancı dile çevrilen “Örgütsel Stres Ölçeği’’ kullanılacaktır. Bu ölçek Türkçe’ye uyarlandıktan sonra 2008–2009 eğitim öğretim yılında Türkiye’deki devlet üniversitelerine bağlı BESYO’larda görev yapan 975 öğretim elemanına uygulanmıştır.

Testin Güvenirlik ve Geçerliliği Örgütsel stres ölçeğinin KMO (Kaiser-Meyer-Olkin) örneklem yeterlilik ölçümü değeri 0,791 ve Bartlett Küresellik Testi sonucunda anlamlılık değeri p<0.001 çıkmıştır.

17 sorudan oluşan ölçek, örgütsel stres düzeyindeki toplam varyansın%54,580’ini açıklamaktadır.

VERİ ANALİZLERİ

VERİ ANALİZİ Frequency Percent ERKEK 32 59,3 KADIN 22 40,7 Frequency 20-29 YAŞ 7 13,0 30-39 YAŞ 12 22,2 40-49 YAŞ 30 55,6 50 VE ÜZERİ 5 9,3

VERİ ANALİZİ Frequency Percent EVLİ 47 87.0 BEKAR 7 13.0 Frequency 0-10 11 20.4 11-15 9 16.7 16-25 26 48.1 25 VE ÜZERİ 8 14,8

INDEPENDENT SAMPLE T TESTİ SONUÇLARI CİNSİYET’E göre İş yükü alt boyutu sırasıyla p değerleri; 0,891, 0,688 , 0,733, 0,078, 0, 416 olup p>0,05 olduğu için stres düzeylerinin iş yükü alt boyutunda anlamlı bir farklılık bulunmamıştır . Kontrol boyutu sorularında sırasıyla p değerleri, 0,521 , 0,137, 0,414, 0,071 , 0,760, 0,358 olup p>0,05 olduğu için kontrol boyutunda da cinsiyete göre anlamlı bir farklılık bulunamamıştır. Sosyal destek boyutu sorularında sırasıyla p değerleri, 0, 034, 0,610, 0, 802, 0,549, 0,783, 0,872 olup 12.soru hariç (iş ortamı sakin ve hoştur) p>0,05 olduğundan stres düzeylerinin sosyal destek alt boyutunda anlamlı bir farklılık bulunamamıştır. Bu durumda 12.soruda kadınlar erkeklere oranla iş ortamını daha az sakin bulduğu saptanmış bu da onların stres düzeylerini etkilediği bulunmuştur.

INDEPENDENT SAMPLE T TESTİ SONUÇLARI MEDENİ DURUM’A göre; İş yükü alt boyutuna göre 2,3 ve 5.sorularda p değerleri (0,062, 0, 803, 0, 763) olup p>0,05 olduğundan anlamlı bir farklılık bulunmamış olup, 1. ve 4. sorularda p değerleri 0 ,020, 0,001 olup p<0,05 olduğundan anlamlı bir farklılık tespit edilmiştir. Örneğin 4.soruda (herşeyi yapmak için yeterli zamanım var) sorusunda evlilerin bekarlara oranla daha çok stres düzeylerini etkilediği bulunmuştur.( Evlilerde aile faktörü araya girmiş olabilir). Kontrol alt boyutuna göre sırasıyla p değerleri; 0, 233, 0,544, 0,652, 0, 756, 0, 253, 0,164 olup p>0,05 olduğundan aralarında anlamlı bilamlı bir farklılık bulunmamıştır. Sosyal destek alt boyutuna göre 12 ve 15.sorularda p>0,05 olduğundan anlamlı bir fark bulunmamış olup, 13,14,,16 ve 17.sorularda p<0,05 olup aralarında anlamlı bir farklılık vardır. Sorular incelendiğinde örneğin 13.soru ‘’iş yerinde çalışanlarla iyi vakit geçiririm’’ evlilerin bekarlara göre iş yerinde çalışanlarla daha iyi vakit geçirdiği saptanmış…

ANOVA TESTİ SONUÇLARI MESLEKİ YIL’ A GÖRE; İş yükü alt boyutunda 1,2,3 ve 5. sorulara verilen cevaplar homojen olup 4.soruda 0-10 yıl ile 25 ve üzeri mesleki yıl arasında anlamlı bir farklılık olup 25 yıl ve üzeri öğretmenlerin işlerine yeterli zaman ayıramadıkları tespit edilmiştir. Kontrol boyutunda 7,9,10 ve 11.sorulara verilen cevaplar homojen olup 6.soruda 11-15 yıl ile 25 ve üzeri mesleki yıl arasında anlamlı bir farklılık olduğu, 8.soruda 11-15 yıl ile 16-25 mesleki yıl arasında anlamlı bir farklılık olduğu tespit edilmiştir. Sosyal destek boyutunda 12, 14,15 ve 17.sorulara verilen cevaplar homojen olup ,13.soruda 0-10 yıl ile 25 ve üzeri yıl arasında anlamlı bir farklılık bulunmuş olup, sorudan hareketle 0-10 yıl çalışanların 25 yıl ve üzeri çalışan öğretmenlere göre işyerinde daha iyi vakit geçirdiği bulunmuştur. Aynı zamanda 11-15 ile 25 ve üzeri yıl çalışanlar arasında da aynı durum bulunmuştur. 16.soruda 11-15 yıl ile 16-25 yıl arasında anlamlı bir farklılık bulunmuş olup, 11-15 yıl arasında çalışanların 16-25 yıl arasında çalışanlara göre üstleriyle daha iyi geçindiği saptanmıştır.

ANOVA TESTİ SONUÇLARI YAŞ’A GÖRE; Sosyal destek alt boyutunda 20-29 yaş arası öğretmenlerin 40-49 ve 50 üzeri yaş grubuna göre iş yerinde çalışanlarla daha iyi vakit geçirdiği bulunmuştur. 20-29 yaş arasında çalışanların 50 ve üzeri yaş aralığındakilere göre iş arkadaşlarıyla çalışmaktan daha çok zevk aldığı saptanmıştır.

ÖNERİLER Aynı okuldan öğretmenlere uygulandığı için daha heterojen gruplara sahip olunabilir. Böylelikle veri setimizde de daha fazla farklılık elde edilebilir. Bu araştırma örnek olup yaş grubu ve mesleki yıl kategorilerindeki yaş ve yıl aralıkları daha standart olarak güncel ve günümüze uyarlanabilir.