İşletme Yönetimine Giriş Arş. Grv. Gültekin ALTUNTAŞ Ders - VII Dr. Cem DİKMEN Arş. Grv. Gültekin ALTUNTAŞ

Tanım Üretim, insanların ihtiyaçlarını karşılamak üzere üretim faktörlerinin uygun bir ortamda bir araya getirilerek mal ve hizmetlerin meydana getirilmesi olayıdır. Üretimin temel amacı ve konusu, insan ihtiyaçlarını karşılayacak mal ve hizmet üretmektir. 2

Üretim Fonksiyonu Üretim fonksiyonu, işletmenin girdilerini dönüşüm yoluyla pazarlanmaya hazır çıktılar haline getirmekle bir katma değer sağlar. Üretim Girdileri Pazar Girdi Çıktı Süreci Dönüşüm 3

Üretim Yönetimi Girdilerin çıktılara dönüştürüldüğü sürecin yönetimi üretim yönetimi olarak adlandırılır. Üretim Yönetiminin Temel Konuları Üretim stratejisini düzenleme Kalite güvence Ürün ve hizmet tasarımı Yer seçimi Yerleşim planlama Üretim sürecinin planlanması İş ve görevleri tasarlama Tedarik zinciri yönetimi Üretim programlama 4

Fayda Çeşitleri İşletmeler üretim yaparak topluma fayda sağlarlar. Zaman faydası Yer faydası Sahiplik faydası Şekil faydası Üretim İmalat 5

Üretim Fonksiyonunun Stratejik Önemi Etkin bir üretim yönetimi, üretim maliyetlerini düşük tutarak, üstün kaliteli ürün ve hizmet üreterek işletmenin müşterilerinin taleplerine cevap vermesini sağlar. İşletmelerin esnek olmasına katkı sağlayarak müşteri isteklerindeki değişimlere hızla cevap verilebilme yeteneğini geliştirir. 6

Üretim Yönetiminin Amaçları Üretim yönetimi, üretilecek malın istenilen miktar, kalite, zaman ve maliyet faktörleri ile ilgilidir ve temel amacı bu faktörler için en uygun (optimum) değerlerinin bulunmasıdır. Tüketici ihtiyaçlarının en iyi şekilde karşılanması (fiyat, zaman, miktar, kalite), Stok düzeyinin düşük tutulması ve stok devrinin arttırılması, İşletmenin insan gücü ve makine kaynaklarından yararlanma derecesinin yükseltilmesi, Üretim sisteminin gereken esnekliğe sahip olması (hızlı değişen talepler ve yoğun rekabet ortamına uyum). 7

Üretim Sisteminin Sınıflandırılması Kullanılan üretim yöntemlerine göre; Birincil üretim, Analitik üretim, Sentetik üretim, Fabrikasyon üretim, Montaj üretimi,

Üretim Sisteminin Sınıflandırılması Üretilen mamul cinslerine göre; Üretim akışı veya miktarına göre; Sipariş üretimi, Seri üretim (parti üretimi), Sürekli üretim, Kütle üretimi Akış üretimi Hizmet üretimi.

Ü R E T İ M Sermaye Bilgi Teknoloji İnsan Makine Hammadde Sipariş

Ü R E T İ M Sermaye Bilgi Teknoloji İnsan Makine Hammadde Seri Üretim

Sermaye Bilgi Teknoloji İnsan Makine Hammadde Seri Üretim

Sermaye Bilgi Teknoloji İnsan Makine Hammadde Sürekli Üretim

Üretim Yönetiminde Yeni Yaklaşımlar Esnek üretim metodu Müşteri temelli üretim Takım (ekip) anlayışı Tam zamanında üretim sistemi

Üretim Yönetiminde Yeni Yaklaşımlar Kitle Üretimi : Uzmanlaşma, mekanizasyon ve standardizasyon faktörlerinin efektif olarak kombine edilmesi yoluyla büyük miktarlarda üretim yapmaktır. Esnek Üretim : İşletmeler, daha az işçi çalıştırıp daha az stok yaparak esnek üretim yaparlar. 15

Kitle Üretimi vs. Esnek Üretim Büyük miktar üretim Ürün dizaynı+proses Satıcılarla aralıklı görüşme Dış fikirlere kapalı müh. Sadece kendi işini yapma Büyük değişiklikler Müşterilere malları iten sistem Esnek Üretim Küçük parçalar Ürün ve proses destekleyici Az stok ve hızlı devir Satıcılarla yakın ilişki Dış fikirlere açık mühendisler Takım halinde çalışma Sürekli küçük gelişmeler Müşterilerin siparişlerini çekme 16

Üretim Yönetiminde Yeni Yaklaşımlar Müşteri temelli üretim : Müşterilerin taleplerine göre stok bulundurulur ve üretim yapılır. Satışı çok olan üründen daha fazla yapılır, satılmayan ürün için satış ve stok masrafı yapılmamış olunur. Takım (ekip) anlayışı : Farklı departmanlarda çalışanların ve dışarıdan da satıcı ve müşterilerin bir araya geldikleri takımlardır. Bu takımlar, üretilecek ürünlerin dizaynını oluşturmada ve üretilmesinde birlikte çalışırlar. 17

Üretim Yönetiminde Yeni Yaklaşımlar Tam zamanında üretim sistemi (Just – in – Time, JIT) : Doğru zamanda, doğru yerde, doğru malzemenin sağlanmasıyla üretim faaliyetlerine katma değeri olmayan her kaynağın ortadan kaldırılmasını öngören bir sistemdir. 18

Üretim Yöneticisinin Görevleri Üretim prosesinin planlanması En uygun planın seçimi Üretim planının uygulanması Üretim prosesinin kontrolü 19

Doğru Tedarikçi Seçimi Kalite, fiyat uygunluğu ve hizmetleri karşılaştırma Önceki tecrübelere dayanarak teslimat hızı, satış garantisi ve diğer hizmetler.. Hammadde ve teçhizat alımlarında uzun süreli anlaşmalar yapılır. 20

Ürün Tasarımı İşletmelerin ürettikleri malların, geliştirilerek tüketicilerin ihtiyaçlarına en uygun şekilde cevap verebilmesi için yapılan çalışmalardır. Fonksiyonel Tasarım Pazar Tasarımı Üretim Tasarımı 21

Üretim Planlaması ve Denetim Bir işletmenin elde mevcut olan teknik imkanlarıyla, işgücüyle, hangi malları ve ne miktarda, hangi tesislerde, nasıl ve ne kadar zamanda üreteceğinin önceden tasarlanması ve gerekli tedbirlerin alınmasıdır. İş hazırlama İş dağıtımı Programlama Tahmin İmal emri Denetim 22

Üretim Planlaması ve Denetim İmalat veya satın alma kararları Alet ve makine seçimi Süreç planları 23

Üretim Teknolojisi Alet, araç ve makineler Robot sistemler Sayısal olarak kontrol edilen makineler Bilgisayarla sayısal olarak kontrol edilen makineler Esnek üretim sistemleri Bilgisayar destekli üretim 24

Yerleşim Düzeni Stratejileri Sabit yerleşim düzeni İşlevlere yönelik yerleşim Ürüne yönelik yerleşim Ofis yerleşimi Perakende düzeni yerleşimi Depo yerleşimi 25

İşlevlere Yönelik Yerleşim Sabit Yerleşim Düzeni İşlevlere Yönelik Yerleşim

Ürüne Yönelik Yerleşim Perakende Düzeni Yerleşim Et Mamulleri Süt Mamulleri Kasa Perakende Düzeni Yerleşim Meyveler İçecekler Sebzeler Kasa Basılı Yayınlar Konserve Ürünler Kasa Kasa GİRİŞ

Yer Seçimi Kararlarını Etkileyen Faktörler Pazarla ilgili faktörler Rakiplere yakınlık Rakiplerin yeri Maliyet ve ulaşılabilirlik ile ilgili faktörler Nakliye maliyetleri Enerji ve su kaynaklarına ilişkin maliyetler Vergi ve teşvikler Tesis ve inşaat maliyetleri Maddi olmayan faktörler Yasal düzenlemeler Yaşam kalitesi Uluslar arası faktörler 28

Tedarik Zinciri Yönetimi Hammadde tedariki ve üretilen ürünlerin son kullanıcısına kadar ulaştırılmasına kadar tüm faaliyetlerin bütünleştirilmesini ifade eder. Tedarik Zinciri Stratejileri Çok sayıda tedarikçi ile iş yapma Az sayıda tedarikçi ile uzun süreli ortaklık kurma Dikey bütünleşme Şebeke veya sanal tedarikçilerin geliştirilmesi 29

Tedarik Zinciri Yönetimi Tedarik zinciri yönetiminde kurumlar ve faaliyetleri şu şekildedir: Tedarikçiler Lojistik işletmeleri Pazarlama aracıları Kredi ve nakit işlemleri Borç ve alacak hesapları Depolama Stoklama Nakliye Bilgi akışı 30

Stok ve Yönetimi Talepleri karşılamak amacıyla işletmenin elinde bulundurduğu mallar  Stok Müşteri taleplerini verimli bir biçimde karşılayabilmek amacıyla uygun ölçüde stok tutmak  Stok Yönetimi Stok Maliyetleri Stok taşıma Stok düzenleme Stok bulundurmama maliyeti Stok Kontrol Sistemleri Sürekli stok sistemi Periyodik stok sistemi ABC stok sınıflama sistemi 31

Kapasite Belirli bir zaman dilimi içerisindeki üretim oran veya miktarı Kapasite çeşitleri Aşırı kapasite Yetersiz kapasite Kapasite stratejileri Öngörülen talebe göre Gerçekleşmiş talebe göre Ortalama kapasite 32

Kapasite EKSİK KAPASİTE DURUMU AŞIRI KAPASİTE DURUMU Birim Kapasite Zaman TALEP Kapasite EKSİK KAPASİTE DURUMU AŞIRI KAPASİTE DURUMU 33

Kapasite Stratejileri Birim Zaman TALEP YÜKSEK KAPASİTE STR. DÜŞÜK KAPASİTE STR. ORTALAMA KAPASİTE STR. 34

Malzeme İhtiyaç Planlaması (MRP) Parça veya hammaddeler için zamana bağlı ihtiyaçların belirlenmesini içerir. Ana girdiler Ana üretim çizelgesi Stok durum kayıtları Ürün yapısı Ana çıktılar Satın alma siparişleri İş siparişleri 35

Proje ve Yönetimi Belirli bir hedefe ulaşmak için tamamlanması gereken tek bir üretim işiyle ilgili yarı düzenli birbirleriyle ilişkili faaliyetler bütünü  Proje Projeyi olabildiğince hızlı ve ucuz bir biçimde tamamlayabilmek için faaliyetlerin yönetimi  Proje Yönetimi PROJE PLANLAMA ---------- PROJE KONTROL 36

İş’in Başlama ve bitme zamanı GANTT Şeması Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haz Tem. Ağus. Eyl. Ekim Kasım Sip.1 Sip.2 Sip.3 Sip.4 Sip.5 V X X İş’in Başlama ve bitme zamanı Tamamlanan iş X Bakım/Tatil Bugünkü Tarih V 37

İş’in Başlama ve bitme zamanı Gantt Tablosu Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haz Tem. Ağus. Eyl. Ekim Kasım Sip.1 Sip.2 Sip.3 Sip.4 Sip.5 V X X İş’in Başlama ve bitme zamanı Tamamlanan iş X Bakım/Tatil V Bugünkü Tarih 2002 Copyright S.K.Mirze