YASED Yabancı Yatırımcıların Yeni Gözdesi Fırsatlar Ülkesi Türkiye Türkiye’nin Sektörel Değerlendirmeleri: Telekom Nurtaç Ziyal Avea Genel Müdür Danışmanı 8-9 Kasım 2005

2 Telekomünikasyon Sektörü Türk Telekomünikasyon Sektörü önümüzdeki dönem önemli değişikliklere sahne olacak. Değişimi tetikleyen faktörler:  Faturasız hatlarmobil pazardakiabonelerinyaklaşık %80’inioluşturmaktadır..  Son yılda üç mobiloperatör %50 veüzerinde indirimlikampanyalarsunmuştur.  Türk Telekom damobile kayanabonelerini tutmakiçin benzerpromosyonlaryapmıştır.  Makroekonomik vesiyasi istikraryatırımlarıcanlandırmış,talebiartırmıştır.  AB’ne geçişsürecininbaşlaması ileekonomik veyapısalreformlar hızkazanacaktır.  Genel olarakpiyasalardaiyimserbeklentileroluşmuştur. Oger Telecom (Oger Tel)konsorsiyumu en yüksekteklifi (6.55 milyar ABDdoları) vererek ihaleyikazandı. Avea’daki mevcut ortaklıkyapısının özelleştirmenintamamlanması iledeğişmesi beklenmektedir. Telsim’in satışı için sonihale 13 Aralık’tayapılacaktır. Turkcell’in hisseleri ile ilgiliAlfa ve Telia Sonera ilegörüşmeler devametmektedir. ABmüktesebatınauyum çalışmalarıdevametmektedir. Numarataşınabilirliğirakipler arasındaabone geçişleriniartıracaktır. ElektronikHaberleşmeKanunundakideğişikliklerlisanslarınverilmesi ile ilgiliyeni kurallargetirmektedir. Etkin piyasa gücütanımlarınınoperatörlere yeniyükümlülüklergetirmesibeklenmektedir. Sabit hattelekomhizmetlerinderekabet ileberaber fiyatbaskısıartacaktır. Ortaklıklar veişbirlikleri hızkazanacaktır. Artan Rekabet ve Fiyat Baskısı Düzenleyici Çevre Ekonomik Gelişme Serbestleşme Özelleştirme ve Satınalmalar

3 Mobil pazardaki büyüme gelirin önemli kısmı yurtiçi piyasadan sağlandığı için GSYİH ile doğrudan ilişkilidir. MoU ve ARPU büyümesi kişi başı gelire paralel gelişmektedir. Türkiye Orta Doğu ve Afrika’daki (MEA) en yüksek nüfusa sahip olmakla birlikte ülkemizde kişi başı gelir düşüktür. Türkiye MEA bölgesindeki mobil bireysel telekomünikasyon hizmetleri gelirlerinin %34.6%sını, mobil hizmet gelirlerinin % 44’ünü, sabit telekomünikasyon hizmet gelirlerinin %24’ünü oluşturarak bölgedeki en büyük pazardır. AB geçiş sürecinde telekomünikasyon pazarında rekabeti düzenlemeye yönelik çalışmalar Telekomünikasyon Kurumu tarafından yürütülmektedir. Sektördeki mevcut düzenlemeler yeni giren ve düşük pazar paylı operatörlerin rekabet etmelerine yeterince elverişli değildir. İletişim hizmetlerinden alınan yüksek vergiler büyümeyi zorlaştıran en önemli faktörler arasındadır. Cep telefonu sayısına göre büyüme etkileyici olmakla beraber MoU ve ARPU yüksek vergi yükü sebebiyle AB üye ülkelerine göre oldukça düşüktür. (Fatura tutarının %60’tan fazlası). Mevcut vergilerin üzerine çevre vergisi eklenmiştir. (aylık 1YTL). Yüksek vergi oranları sebebiyle 2000 yılında ayda 103 dak olan kişi başı ortalama konuşma süresi 2005 yılında 67 dakikaya düşmüştür. Mobil penetrasyon %52 civarındadır ve AB üye ülkelerinin oldukça altındadır. Büyümenin 2005’ten sonra yavaşlayarak devam etmesi ve mobil abone sayısının sene sonunda 40 milyon civarında olması beklenmektedir. Sektörde beklenen değişimlerin yanısıra Türk Telekomünikasyon sektörünün özellikleri de yabancı sermaye stratejileri oluşturulurken dikkate alınmalıdır. Türk Telekomünikasyon Sektörünün “Özellikleri" Abone sayısı ve gelire göre hakim konumdaki işletmeciler sektördeki rekabet şartlarını belirlemektedirler.

4 Penetrasyonun düşük olması Ses pazarında gelir potansiyelinin hala yüksek olması Veri ve katma değerli hizmetlerin henüz gelişmekte olması Yatırım yoğun bir sektör olmasından dolayı sermaye ihtiyacı bulunmaktadır. Teknoloji yoğun bir sektör olmasından dolayı telekom sektörünün gelişimi bilgi toplumu olma, network ekonomileri oluşturma gibi kriterlerde ülke rekabet gücünü artıracaktır. Düşük kişi başı gelir Yüksek vergi oranları Hem sabit hem de mobil pazarda hakim durumda oyuncuların rekabet elverişliliğini azaltması Rekabeti düzenleyen uygulamaların yeterli olmaması Coğrafi ve ekonomik şartlar sebebiyle altyapı yatırımlarının yüksek olması Mevcut Durum Sektörün DYY açısından değerlendirmesi Telekomünikasyon sektörüne DYY girişi için önemli engeller ve dezavantajlar bulunmaktadır. Türkiye için stratejik önemi AvantajlarEngeller ve Zorluklar DYY girişi için ortamın elverişliliği Düşük - Orta - Yüksek - Sektöre DYY girişini daha cazip hale getirmek için en önemli konu rekabet ortamının gelişmesidir.