Mühendislik Etiği (Sunum8)

Etik eylemlerin değerlendirilmesi

Zarar Testi Harm Test Kısa ve uzun vadede elde edilen faydalar zararlardan fazla mı?

Tersten Düşünme Testi Reversibility Kişilerin yerleri değiştirilse idi yine de verilen kararın iyi bir seçim olduğunu düşünür müydünüz ?

Meslektaş testi Colleague Test Acaba meslektaşlarım bu kararlar üzerine ne der?

Yasallık Testi Legality Test Yapılan seçim/alınan karar, yasaları veya işvereninizin bir kuralını ihlal eder mi?

Kamuoyu Testi Publicity Test Yapılan seçim ve alınan karar bir gazetenin ilk sayfasında yer aldığında nasıl durur?

Herkesin Yaptığı Bu mu? Testi Common Practice Test Ya herkes aynı şekilde davranırsa ne olur?

Akıllı Akraba Testi Wise Relative Test Ev halkından aklı eren birileri örneğin yaşlı teyzeniz veya amcanız duyarsa ne der? Ya da onlara ne yaptığınızı anlatmak ister misiniz?

Gizlenme Testi The Hiding Test Başkalarının ne yaptığımı bilmelerini ister miyim?

Koku/sezgi testi “Smell” Test Sezgilerim bu seçimin doğru/haklı olduğunu söylüyor mu?

Özsaygı testi the Self-Respect Test Bu seçimi yaptıktan sonra kendimi nasıl hissedeceğim?

“Bir şeyi öyle yapmam emredildiği veya bana kişisel yarar sağladığı için yapıyorsam ya da tam tersi yasaklandığı veya bana kişisel olarak zarar getirdiği için yapmıyorsam” bu, etik bir eylem ve etik bir düşünce yapısı değildir.

‘Etik halatı’ koparsa hepimiz kaybederiz!

ÖRNEKLER

Başkasının fikrini kullanmak Bir proje geliştirilirken belediye teknik elemanlarından biri başka bir mühendisin proje yaklaşımını ve düşünce tarzını, kendi bilgisi olmadan bir diğer mühendise açıklasa ve buna göre proje hazırlamasını istese, proje bu tarzda gelişse ve ikinci firmada kalsa bu etik bir davranış olur mu? MSİ 2013/ 2010-2011 Bahar Yy.

Güvenlik noksanını bildirmek İnşaat mühendisisiniz. Müşterinizin satmak istediği ama alıcıların güvenlik konusunda kuşku duyduğu eski ve tarihi bir binanın güvenlik araştırmasını yapmanız istendi. Anlaşmanız bulgularınızın gizli kalacağı konusunda özel bir madde içeriyor. Ayrıca müşteriniz binada herhangi bir tadilat veya tamirat yapmayacağını, binayı olduğu gibi satacağını size bildirdi. Mesleğiniz gereği yaptığınız gözlem ve incelemeler sonunda yapının sağlam olduğunu gördünüz. Ama müşteri laf arasında binanın mekanik ve elektrik tesisatında sorunlar bulunduğunu ağzından kaçırdı. Siz ise bu konularda yetkili ve yeterli değilsiniz, ama biliyorsunuz ki bu açılardan da binanın yeni yerleşeceklere güvenlik sağlaması gerek. Aksi halde çok ciddi sorunlar çıkabilir. Raporunuzda bu hususa kısaca değiniyor ama anlaşmanız gereği üçüncü kişilere açıklama yapmamış oluyorsunuz. Yaptığınız etik olarak doğru mu?

Tanıtım toplantısı ABCD firması yörenizde yeni faaliyete başlayan bir malzeme satıcısı. Yörede potansiyel müşteri olabilecek mühendisleri tanımak üzere bir günlük bir tanıtım ve eğitim toplantısına davet etti, toplantı sırasındaki ikramlar ve sonunda açık büfe bir yemek verdi. Bu toplantıya katılmak etik midir?

Amacı tanışma ve eğitim olan böyle bir toplantıda bulunmanız etik yönden sakıncalı değildir.

Firmanızın çalışanlarından biri politikaya atıldı Firmanızın çalışanlarından biri politikaya atıldı. Talip olduğu görev kamu kurumlarından firmalara iş dağıtabilecek bir pozisyondur ve sizin firmanız da bundan etkilenir. Ne yapmalısınız?

A.Hemen gidip bir pankart yaptırır, kendisini desteklediğimi açıklarım. B. Seçim beyannamesinde kendisinin firmamızla olan ilişkisini belirtmesini sağlarım. C. Gelecekte firmamıza faydası olur; seçim kampanyasına maddi destek vermeliyim. D. Hem A hem B.

Eğer politika ile ilgilenmesi yasaklanmış bir memur değilseniz, bu durumda politikaya atılan arkadaşınıza destek vermenizi yasaklayan bir şey yok. Yani A ve B doğru yanıt sayılır. Ancak C’deki maddi desteği, gelecekte karşılığı olacağı için vermek, desteğinizi genel etik kurallarına aykırı bir yolsuzluk haline getirmek yanlıştır.

Tanıdığınız bir mühendis, bir başka mühendislik firmasına iş başvurusu yaptı ama yanlış bilgiler verdi. Ne yaparsınız? A. Başvurduğu firmayı verilen bilgilerin doğru olmadığı konusunda uyarırım. B. Hiç bir şey yapmam; bana ne? C. Tanıdığımı arar, başvurusunu geri çekmesini öneririm. D. Beklerim, eğer başvurusu ciddiye alınır da işe girerse o zaman firmayı arar bilgi veririm.

Diyelim ki bir inşaat şirketinin sahibiyim. Eşim de İl İmar Müdürü Diyelim ki bir inşaat şirketinin sahibiyim. Eşim de İl İmar Müdürü. Kentteki bir ihaleye katılıyorum. Eşim İhale Komisyonunda görev alabilir mi?

Buradaki bağlantı çok açık Buradaki bağlantı çok açık. İhaleyi alırsam ailemize ekonomik açıdan çok yarar getirebilir. En azından, eşim üst yöneticilerini ve iş arkadaşlarını durumdan haberdar etmelidir. Daha doğrusu ise İhale Komisyonunda görev almamalıdır.

Bir kamu kurumunun açtığı açık eksiltmeli bir ihaleye girdiniz Bir kamu kurumunun açtığı açık eksiltmeli bir ihaleye girdiniz. Eksiltme oranları %60-%70’lere ulaşıyor. Eksiltmeye devam eder misiniz?

İhale: Kamu ihale kanununa göre; yazılı usül ve şartlarla mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin istekliler arasından seçilen birisi üzerine bırakıldığını gösteren ve ihale yetkilisinin onayını müteakip sözleşmenin imzalanması ile tamamlanan işlemlerdir.

Açık eksiltmeli ihale: Alıcıların, bir ürün veya hizmete ilişkin ihtiyaçlarını ilan etmesinin ardından tedarikçilerin bu ihtiyacı karşılamak üzere teklif vermesidir. Açık eksiltmeli ihalelerde normal ihalelerin aksine fiyat düşürülür. Kilit nokta alıcıların gücü olduğu için, bu tip ihaleler büyük işletmeler açısından veya pek çok küçük alıcıdan talep toplayan aracı ortamlarda gerçekleştirildiğinde çok kullanışlıdır.

Durum I Şirketin zarar etmesi ya da ne zarar ne kar etmesi durumu: Bu durumda çıkacak olası durumlar: Şirketin bu ihaleyi alarak prestij sağlamak istemesi Şirketin kamuya hizmet vermek istemesi Şirketin rakiplerinin karşısında ayakta durmak istemesi

Durum II Şirketin kar etmesi durumu Bu durumda karşılaşılacak olası sonuçlar: Şirketin işi kaliteyi düşürerek yapması Şirketin kamu için kaliteli bir iş yapması Şirketin eksik iş yapması veya işi yarıda bırakması

DURUM III Yolsuzluk ve rüşvet durumu Bu durumda HAYIR deriz, gerekçeler: Toplumun ahlak değerlerine tamamen aykırı olması Ekonomik gelişmeyi zedelemesi Piyasanın işlerinin bozulması Üretilen hizmetin toplumun her kesimine eşit şekilde ulaşmaması Kurallara aykırı davranmanın, işi gereği gibi yapmamanın kabul edilemez olması.

Ford Pinto Örneği 1978'de hukukçular, Ford Motor Company'i, saatte 20 mil hız yaparken arkadan bir darbe sonucu benzin deposunun delinip arka koltuktaki yolcuların yanarak can vermesine yol açabilecek bir duruma dayanıklı olmayan Ford Pinto'yu bilinçli olarak üretmiş olmakla suçladılar (Fielder ve Birsch, 1994).

Ford Pinto, Amerikan otomobil endüstrisi için çok önemli bir otomobildir. Ford'un ilk nesil volkswagen golf'e cevabıdır. O yıllarda otomobillerin geliştirilme süreçleri 4 yıl civarindayken, 2 yıldan biraz daha uzun bir zamanda geliştirilip piyasaya sürülmüştür. Bu acele ile ölümcül bir hata yapan Ford mühendisleri, aracın benzin deposunu bagajın hemen altına egsozun yanına konumlandırmışlardır. 1960'larda üretilen bu otomobillerin yakıt tanklarının patlamaya eğimli oldukları anlaşılmıştı. Şirket, bu arıza nedeniyle oluşabilecek kazalar sonucunda ödenecek tazminat ile otomobillerin yeniden tasarımının maliyeti arasında bir karşılaştırma yapmış, sonuçta tazminat ödemenin daha az külfetli olduğuna karar verilmişti.

Ürün geliştirmede güvenlik ve güvenirlik ilk sırada yer almadığı için araç piyasaya sürüldü. Bir taraftan da tank konstrüksiyonu için fayda-maliyet çalışması sürüyordu. Bu sırada 180 ölü,180 yaralı ve 2100 yanmış araba ile toplam 49.5 milyon$ lık bir maliyetin altına girilmişti. Bu tip bir hatanın ortadan kaldırılması için 11$ lık maliyet hesaplanmıştı. Bu tüm arabalara yansıtıldığında 137 milyon $’lık bir meblağa ulaşıyordu. 1978 yılında bu hatadan kaynaklanan bir kaza için açılan bir davada Ford firması 128 milyon$ lık bir tazminat ödemeye mahkum edildi. Aynı yıl verilen bir diğer kararla,1.5 milyon Ford Pinto firma tarafından piyasadan toplandı. Bu miktar yıllık maliyetin 3 katı civarındaydı.