HUKUK KÜTÜPHANECİLİĞİ KAMİL YEŞİLTAŞ ERSAN DUR Koç Üniversitesi Suna Kıraç Kütüphanesi

İÇERİK Hukuk ve hukuk kaynakları Hukuk kütüphanesi türleri Koleksiyon geliştirme Teknolojik gelişmeler Kullanıcılar Hukuk kütüphanecileri AALL - Temel Yeterlilik Kriterleri Sonuç ve öneriler

HUKUK NEDİR? “Örgütlenmiş bir toplum içinde yaşayan insanların birbirleriyle veya kişilerin yine kendilerinin meydana getirdikleri topluluklarla ve bu toplulukların birbirleriyle olan ilişkilerini düzenleyen, kişilerin hukuki güvencesini ve insan haklarını sağlamak amacıyla oluşturulan ve devlet gücü ile desteklenen bağlayıcı, genel ve devamlı kurallar bütünüdür.”

YAZILI HUKUK “Bir ülkede yürürlükte olan anayasal sisteme göre yetkili organlar tarafından yazılı olarak konulan kurallardan oluşan hukuk yazılı hukuk”tur.

YAZILI HUKUKUN KAYNAKLARI - I Mevzuat Anayasa Kanun Kanun Hükmünde Kararname Uluslararası Andlaşma Tüzük Yönetmelikler Diğer Düzenleyici İşlemler (yönetmelik, tebliğ, sirküler, genelge gibi)

YAZILI HUKUKUN KAYNAKLARI - II Mahkeme Kararları Anayasa mahkemesi Kararları Yargıtay Kararları Danıştay Kararları Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Kararları Uyuşmazlık Mahkemesi Kararları Bilimsel Eserler Hukuk Dergileri Başlıca Genel Eserler

YAZILI OLMAYAN HUKUK “Belli bir organ tarafından konulmayan, toplum içinde zamanla kendiliğinden oluşan kurallardan meydana gelen hukuk”tur.

HUKUK KÜTÜPHANESİ “Koleksiyonlarını öncelikli olarak hukuki araştırma ve çalışmalara yönelik olarak geliştiren, yasalar, yüksek mahkeme kararları, uluslararası antlaşmalar, bilimsel incelemeler, hukuki dergiler, kitaplar ve elektronik araştırma kaynaklarını bünyesinde barındıran bir tür özel kütüphanedir.”

HUKUK KÜTÜPHANESİ TÜRLERİ Özel Hukuk Firması Kütüphaneleri Akademik Hukuk Kütüphaneleri Baro Birliklerinin Kütüphaneleri Kamu Destekli Hukuk Kütüphaneleri

1- ÖZEL HUKUK FİRMASI KÜTÜPHANELERİ Bir hukuk firmasına bağlı olarak kurulur ve kurumun amacına yönelik olarak gelişip hizmet verir. Koleksiyonlarını çoğunlukla pratik hukuk kaynakları oluşturur. Yerel ve uluslararası kaynakları bir arada barındırabilir. Profesyonel kütüphaneci ya çok az ya da hiç olmaz. Gizlilik son derece önemlidir.

2- AKADEMİK HUKUK KÜTÜPHANELERİ - I Üniversite içinde öğrenci ve öğretim üyelerinin bilgi gereksinimlerini karşılamak üzere oluşturulurlar. Fakülte kitaplığı, birim kütüphanesi olabileceği gibi bağlı bulunan merkez kütüphane koleksiyonu içinde de yer alabilirler. Koleksiyonları hem pratik çalışmalara, hem de bilimsel çalışmalara hitap etmek zorundadır

2- AKADEMİK HUKUK KÜTÜPHANELERİ - II Kütüphanelerarası işbirliği yapma şansları vardır. Personel sayıları diğerlerine oranla biraz daha fazla olabilir aynı zamanda öğrenci asistanlar da işe alınabilir. Kullanıcıların eğitimi konusunda öğretim üyeleri ile işbirliğine gidilebilir . Koruma çalışmalarına daha fazla önem vermelidirler.

3- BARO BİRLİKLERİNİN KÜTÜPHANELERİ Bünyesinde bulundukları baroya üye hukukçuları desteklemek için kurulurlar. Değerli bağış koleksiyonlarına sahiptirler. Faaliyet alanındaki birlik ve dernek üyelerine de hizmet verebilirler. Sahip oldukları yayınları genellikle ödünç vermezler. Personel sayısı genelde 1-2 kişiyle sınırlıdır.

4- KAMU DESTEKLİ HUKUK KÜTÜPHANELERİ Devlet eliyle kurulurlar ve genelde bir resmi dairenin bünyesinde bulunurlar. Kullanıcı kitlesi bağlı bulundukları kurum mensupları ile sınırlı olabileceği gibi bazı özel araştırmacılar da olabilir. En büyük sorunları yer problemidir. Bütçe konusunda da en çok sıkıntı duyan hukuk kütüphanesi türüdürler

KOLEKSİYON GELİŞTİRME - I Bir hukuk kütüphanesi için en zor iş koleksiyon geliştirmedir. Bunun bazı nedenleri: Basılan hukuk kitaplarının sayısındaki artış Yeni yayınların fiyatlarındaki artış Kitap eklerinin maliyeti Küçülen dünya (küreselleşmenin etkisi) Hukuk kitabı olmayıp hukuk ile ilgili yayınların sayısındaki artış

KOLEKSİYON GELİŞTİRME – II: AYIKLAMA Hukuk kuralları yerlerini sürekli yenilerine bırakmaktadırlar ve yönetmelikler de çok değişkendirler. Hukuk kütüphanecilerinin çoğu hukuk ile ilgili bir eğitim almadıklarından ya da hukukçu olmadıklarından ayıklama işinin zorluğu da artmaktadır. Bazen yayın ayıklama için uzman bir hukukçudan yardım alınabilir. Pek çok durumda diğer kütüphanelerin yapmış olduğu işlemlerin rehberliğinde ayıklama yapılır.

TEKNOLOJİK GELİŞMELER Kütüphane kaynaklarının büyük bir kısmını oluşturan basılı kitap ve dergilerin elektronik versiyonlarına doğru hızlı bir geçiş söz konusudur. Kütüphaneciler geleceğe yönelik olarak planlama yaparken teknolojik gelişmeleri de göz önünde bulundurmalı ve planlarına elektronik ürünleri de dahil etmelidirler.

KULLANICILAR Hukuk kütüphanesi kullanıcılarının büyük bir çoğunluğunu avukatlar, hakimler, hukuk öğrencileri ve hukuk müşavirleri oluştururlar. Kullanıcıların beklentileri ve talepleri yüksektir. Mesleğin de getirdiği özellikler sebebiyle hukukçuların diğer kullanıcı tiplerine göre daha talepkardırlar.

KULLANICILARIN BİLGİ İHTİYACININ KARŞILANMASI Bilgiye ihtiyaç duyulduğu anda ulaşılabilmelidir. Ulaşılan sonuçlar geçerliliğini yitirmemiş olmalıdır. Bilgiler mutlaka doğru olmalı, hatalı bilgiden kaçınılmalıdır. Gerçekten aranan sonuca eksiksiz ulaşılmalıdır Sunulan bilgiler detaylı olmalıdır. Formatı kolay anlaşılabilir olmalıdır. Gizlilik esas alınmalıdır.

HUKUK KÜTÜPHANECİLERİ Kütüphane hizmeti veren hukukçular Hukuk eğitimi almış kütüphaneciler Kütüphanecilik eğitimi almış ancak hukuk konusunda hizmet veren kütüphaneciler Ne hukuk ne de kütüphanecilik eğitimi almamış memurlar

HUKUK KÜTÜPHANECİLERİ KARİYER GELİŞİMİ - I Bağlı bulunduğunuz kurumu ne kadar iyi tanıyorsunuz? Kütüphane içinde kim ne iş yapıyor biliyor musunuz? Kendinizi kütüphanenizin misyon ve hedeflerine ne kadar yakın hissediyorsunuz? Kişisel hedeflerinizi net olarak belirlediniz mi? İş başında bir eğitim aldınız mı? Kütüphanecilerarası bir ağa bağlı mısınız?

HUKUK KÜTÜPHANECİLERİ KARİYER GELİŞİMİ - II Konferans ve çalıştaylara katılır mısınız? Yeni hukuk kütüphanecileri için hazırlamış bir programın faydasını gördünüz mü? Herhangi bir staj ya da personel değişimi programına katıldınız mı? “Online” tartışma gruplarına katılıp literatürdeki gelişmeleri takip ediyor musunuz? Herhangi bir konferans programı hazırlama fikriniz var mı? Herhangi bir yayın ya da makale fikriniz var mı?

AALL – TEMEL YETERLİLİK KRİTERLERİ - I Mükemmel müşteri servisi için güçlü sorumluluk göstermek. Kütüphanenin ait olduğu topluluk ve kullanıcıların farklılıklarını ayırt etmek ve tümüne hitap edebilmek. Kütüphanenin ve işbirliği içinde bulunulan kurumların kültürel ve çevresel yapılarını anlamak ve onları desteklemek. Hukuk sistemi ve hukukçulara ait bilgilerini sunmak. Hukuk sistemi ile ilgili sosyal, politik ve ekonomik durumları anlamak. Kütüphane ve bilgi bilimi teorisi, bilgi kaynağı oluşturma, organize etme ve dolaşımı ile ilgili birikimini göstermek.

AALL – TEMEL YETERLİLİK KRİTERLERİ - II AALL’nin belirlediği ahlak kuralları ve kütüphanecilik değerlerini paylaşmak. Kritik düşünmek, risk almak, yaratıcı olmak gibi liderlik becerilerini yönetsel pozisyonu içinde mutlaka kullanmak. Diğer iş arkadaşlarıyla genel hedeflerin başarılmasında beraber hareket etmek. Organizasyon içinde bilgi yönetimi ile ilgili kuralları yerine getirmek. Organizasyon içindeki disiplinlerarası ve çoklu fonksiyonlu program başvurularının ve projelerin önemini anlamak ve sergilemek.

AALL – TEMEL YETERLİLİK KRİTERLERİ - III Bilgi ve becerilerini meslektaş ve kullanıcılarla paylaşmak. Mükemmel bir iletişim becerisi içinde Kütüphane kullanıcılarının isteklerine cevap vermek ve tanıtım faaliyetlerinde bulunmak. Profesyonel Yayınevleri ve diğer bilgi sağlayıcılarla ilişkileri ilerletme konusunda etkili iletişim içinde bulunmak. Profesyonel ağın bir parçası olmak ve mesleki derneklere katılmak. Sürekli eğitime yönelik olarak kişisel ve profesyonel faaliyetlerde aktif olmak.

SONUÇ VE ÖNERİLER - I Toplumsal gelişmeler ve küresel etkileşimler kaynak sayısının artmasına ve erişim yolarının çeşitlenmesine yol açmıştır. Kütüphanelerarası işbirliği şarttır. Koleksiyon geliştirme ve koleksiyonun güncelliğinin korunmasına dikkat edilmelidir. Gerektiğinde bir uzman denetiminde koleksiyon ayıklama işi yapılmalıdır.

SONUÇ VE ÖNERİLER - II Kütüphaneciler: Gelişen teknolojileri takip etmeli ve kullanıcılarının bu yöndeki eksikliklerini giderici faaliyetlerde bulunmalıdır. Kendini bir ada olarak düşünmemeli çalıştıkları kurum ve bağlı bulunan birimlerle ilgili belli başlı bilgileri sahip olmalıdırlar. Mesleki toplantılara aktif olarak katılmak konusunda cesaretli olmalı ve diğer meslektaşları ile her türlü iletişim kanalını açık tutmalıdırlar.

Sabrınız ve ilginiz için teşekkürler…