HİZMET ÜRETEN İŞLETMELER EKONOMİK YAPI BAKIMINDAN İŞLETMELER MAL ÜRETEN İŞLETMELER TİCARİ İŞLETMELER HİZMET ÜRETEN İŞLETMELER

MAL ÜRETEN İŞLETMELER Sanayi, inşaat, tarım gibi alanlarda faaliyet gösterip fiziksel mal üretimi yapan işletmelerdir. 2. TİCARİ İŞLETMELER Ticaret sektöründe toptancılık, perakendecilik yapan işletmelerdir. Bunlar üretici işletmelerin ürettiği malları tüketicilere ticari hizmet olarak sunarlar. 3. HİZMET ÜRETEN İŞLETMELER Doğrudan hizmet üretip satan işletmelerdir. Banka, sigorta, ulaşım, iletişim, doktorluk, avukatlık vb. Hizmet üreten sektörler mal üreten sektörlerden daha yaygındır. Hizmet üreten sektörün fazlalığı yüksek yaşam standartlarının bir ölçüsüdür.

İŞLETMELERİN FAALİYET KONULARI BAKIMINDAN SINIFLANDIRILMASI Tarım işletmeleri Sanayi işletmeleri İnşaat sanayi işletmeleri Ticari işletmeler Ulaştırma, iletişim işletmeleri Finans işletmeleri Serbest meslek ve diğer hizmet işletmeler Kiralama işletmeleridir.

İŞLETMELERİN SERMAYE MÜLKİYETİ BAKIMINDAN SINIFLANDIRILMASI Özel İşletmeler Kamu İşletmeleri Karma İşletmeler Yabancı sermayeli işletmelerdir. İŞLETMELERİN HUKUKİ ŞEKİLLLERİ BAKIMINDAN SINIFLANDIRILMASI Ülkemizde işletmelerin bağlı olacağı hususlar yasalarla belirlenmiştir. Bu yasalar başta Ticaret Kanunu olmak üzere, Borçlar Kanunu, Kooperatifler Kanunu ve çeşitli vergi yasalarıdır.

ÖZEL İŞLETMELER ( Sermayenin tamamı ya da çoğu özel kişiye ait olan işletmedir) Tek Kişi İşletmeleri ( Şahıs İşletmeleri) Ortaklıklar Adi Şirketler (Borçlar Kanununa göre) Ticari Şirketleri (Türk Ticaret Kanununa göre) Şahıs Şirketleri Kollektif Şirketler Komandit Şirketler Sermaye Şirketleri Anonim Şirketler Limited Şirketler Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit Şirketler Kooperatifler Dernek ve Vakıfların İktisadi İşletmeleri

İŞLETMENİN HUKUKSAL YAPISI VE TÜRLERİ A. HUKUKİ YAPININ SEÇİMİ 1. Şahıs İşletmeleri ve Hukuksal Yapısı Ticaret Kanununa göre ‘bir ticari işletmeyi kısmen dahi olsa kendi adına işleten kişiye tacir’ denilmektedir. İşletmenin kâr ve zararı işletme sahibine aittir. Şahıs işletmelerinin bu risklere karşın bir takım üstünlükleri de vardır. Kurulması kolaydır, Yetkiler girişimcide toplanmıştır, Faaliyetlerde gizlilik vardır, Kâr bir tek elde toplanır,

İşletme örgütü olarak esnek bir yapıya sahiptir, Kredi bulma imkânları vardır, DEZAVANTAJLARI Büyümeleri sınırlıdır, Örgüt yapısı gelişmemiştir, İşletmenin devamı belirsizdir, İşletmenin tüm borçlarına karşı sorumluluk söz konusudur.

2. ŞİRKETLER (ORTAKLIKLAR) 2.1. Adi Şirket İki veya daha fazla kimsenin müşterek bir amaca ulaşmak için emeklerini ve mallarını birleştirmeyi kabul ettikleri bir sözleşme ile yürütülen ortalıktır. Kanuna ve ahlaka aykırı olmayıp ‘ iktisadi amaç’, ‘kâr elde etmek’ üzere her türlü konuda kurulabilir. Borçlar Kanunu hükümlerine tabidir. Ortaklığın tüzel kişiliği yoktur. Ticaret ünvanı, ortaklardan en az birinin adı ve soyadı ile birden fazla ortağın varlığını gösteren ibareyi içermektedir. Şirket sermayesinde her ortağın müşterek hakkı vardır. Kâr da müşterektir. Her ortağın şirketi yönetme hakkı vardır. Önceden belirlenir.

2.2 TİCARET ŞİRKETİ İki veya daha fazla kişini bir araya gelerek belirleyecekleri , konu veya konular üzerinde iş yapmak için, ülke kanunlarının düzenlediği şekilde kurulan şirketlere ticaret ortaklıkları denir. Hukuki durumlarını Ticaret kanunları belirler.

Ticaret Kanunumuza göre ticaret şirketleri; Şahıs şirketleri 1.Kollektif şirket 2.Adi komandit şirket Sermaye şirketleri 1.Anonim şirket 2.Limited şirket 3.Sermayesi paylara bölünmüş Komandit şirket

2.2.1 ŞAHIS ŞİRKETLERİ Kişisel emek, sermaye ve sorumluluk söz konusudur. Risk faktörü işletme sahip ve ortaklarının tüm varlıklarını kapsar. Bu durum, üçüncü kişilere karşı güvence sunmasına karşın, ortaklar açısından risk unsurudur. Kolektif Şirket İki ve daha çok gerçek kişi tarafından, bir ticari işletmeyi müşterek ticaret ünvanı altında işletmek amacı ile bir akitle kurulan ve şirket alacaklarına karşı ortakların tümünün sorumluluğu sınırsız ve zincirleme olan, herbir ortağın şirketi yönetme hakkı ve sorumluluğu olduğu bir şirket türüdür.

Adi Komandit Şirket Ticarî bir işletmeyi, ticaret unvanı altında işletmek amacı ile kurulan ve şirket alacaklarına karşı ortaklardan bir kısmının sorumluluğunun sınırsız, diğerlerinin ise sermayeleri ile sınırlı olan şirketlerdir. Sorumluluğu sınırsız olan ortaklar komandite, sorumluluğu sınırlı olan ortaklar ise komanditer olarak isimlendirilir. Komandite ortakları gerçek kişi olmaları şarttır ve bunlar yönetime hakimdirler. Komanditer ortaklar tüzel kişi olabilir ve taahhüt ettikleri sermaye payı ile sorumludurlar. Sermaye paylarına göre kâr payı alırlar, şirketin yıl sonu hesaplarını denetleyebilirler.

2.2.2 SERMAYE ŞİRKETLERİ Sermaye şirketleri, şahıs şirketlerine göre daha fazla sermaye, emek, iş bölümü isteyen, büyük hedeflerin gerçekleştirilmesi için kurulan şirketlerdir. Şirkette sermaye ön plandadır. Sermaye şirketlerinde ortaklar, şirket borçlarına karşı koyulan sermaye kadar sorumludur. Şirket gücünü ve itibarını sermayesi ve yönetiminden alır. Türk ticaret kanununda yer alan sermaye şirketleri; limited, anonim, sermaye payları bölünmüş (hisseli) komandit şirketlerdir

Sermaye şirketleri aslında, tüm varlığını riske etmek istemeyen yatırımcılar için bir çözüm sunmaktadır. Bu tür şirketlerin en büyük faydası ve şahıs şirketlerinden önemli bir farklılığı da, şirket hisselerinin menkul kıymetler borsasında alınıp satılmasına imkan tanımış olmasıdır. Şahıs şirketleri ile sermaye şirketleri arasındaki diğer bir fark da şudur. Şahıs şirketlerinde her ortağın şirketi yönetim ve temsil hakkı olmasına rağmen, sermaye şirketlerinde şirketin yönetim, temsil ve denetimi, yetkili organları tarafından yapılır.

1. ANONİM ŞİRKET Ticari bir işletmeyi bir ticaret unvanı altında işletmek için kurulan, sermayesi belirli ve paylara bölünmüş olan ve borçlarından dolayı yalnız mal varlığı ile sorumlu tutulan ve tüzel kişilği olan şirket türüdür., En az 5 kişi ve 50 Milyar sermaye ile kurulabilen Anonim şirketler, aile içi ve halka açık faaliyet gösterebilirler.

2. LİMİTED ŞİRKET İki veya daha fazla gerçek veya tüzel kişi tarafından, bir ticaret unvanı altında kurulan, ortakların sorumlulukları koymayı taahhüt ettikleri sermaye ile sınırlı ve esas sermayesi belli olan şirketlerdir. Ortak sayısı en fazla elli (50) kişi olabilir. Yönetim birimi, müdürler kurulu şeklindedir. Ortak sayısı 20’ den fazla ise genel kurul ve denetim kuruluna sahiptirler. Limited şirketleri, bankacılık ve sigortacılık dışında, her türlü ticarî faaliyette bulunabilirler.

3. SERMAYESİ PAYLARA BÖLÜNMÜŞ KOMANDİT ŞİRKET En az 5 ortak, en az biri komandite ortaktır. Komandite ortağın sorumluluğu sınırsız, komanditer ortağınki ise taahhüt ettiği sermaye ile sınırlıdır. Şirketin yönetimi adi komandit şirketi gibidir. Özel hüküm yoksa anonim şirket hükümleri geçerlidir. Çok sık rastlanmayan bir şirket türüdür.

KOOPERATİFLER Ortaklarının ekonomik çıkarlarını karşılıklı yardım, dayanışma ve kefalet suretiyle sağlayıp korumak amacıyla gerçek ve tüzel kişilerin kurduğu değişir ortaklı ve sermayeli örgütlere kooperatif denir. Kooperatifler şirket olmayıp; tüzel kişiliği olan bir örgüttür. Ülkemizde toplu konut, tarım kredi vb. birçok kooperatif vardır. DERNEK VE VAKIFLARIN İKTİSADİ İŞLETMELERİ Dernekler işletme kurup işletemezler. Türk Medeni Kanunu asıl amaçları ekonomik olmayan tüzel kişiliklerin işletme kurmalarına izin vermiştir. Kızılay’ın madensuyu gibi bir işletme kurması olabilecek afetler için gelir elde etme amacı taşıdığından, ikinci derecede ekonomik olduğundan dolayı işletme kurmasına izin vermiştir. Ya da belediyelerin otoparkları spor kulüplerine tahsis etmesi gibi örnekleri çoğaltmamız mümkündür.