MAKİNA İMALAT VE DONATIM DAİRESİ BAŞKANLIĞI MAKİNA EĞİTİM ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜ Yücel KILIÇKAPLAN

DİZEL MOTORLARI YAĞLAMA SİSTEMİ

İçten yanmalı motorlarda yağlama problemleri yanma odasında hasıl olan yüksek sıcaklıklar ve bir çevrimdeki geniş sıcaklık aralıkları dolayısı ile birçok güçlükler gösterir.

Bütün bunlara devamlı olarak değişen yatak yükleri, dönme, gidip gelme, salınım hareketleri ilave edilirse problem daha da güçleşmektedir.

Yağlamanın Temelleri İnsan önceleri büyük taş parçasının veya bir kütüğün yerini çekerek (kayma sürtünmesi) değiştirmeye çalıştı.

Daha sonra taşı veya kütüğü yuvarlayarak (yuvarlanma sürtünmesi) yerini değiştirmeyi keşfetti.

İnsan daha sonra kütüğü çekerek veya yuvarlayarak götürmektense, su üzerinde (sıvı sürtünmesi) nakletmenin daha kolay olduğunu keşfetti.

Bu keşifleriyle yatak (yer), yük (kütük) arasındaki bir sıvının işleri daha da kolaylaştıracağını gördü.

İki cismin temas yüzeylerinde bir biri üzerinde hareket etmelerine engel olan kuvvete sürtünme denir.

Birbiri üzerinde kayan bu iki yüzey arasındaki sürtünme, değme yüzeyleri arasına bir yağlayanın mevcudiyeti ile azaltılır.

Kaymalı Yatakta Hidrodinamik Yağlama Kuru sürtünme Yarı kuru yarı sıvı sürtünme Sıvı sürtünme (Sınır Yağlama)

Yağlama Yağının Görevleri Bir motorda yağın çok çeşitli görevleri vardır. Bunlar ; 1) Sürtünmeyi azaltmak 2) Madeni teması önlemek 3) Sızdırmazlık (pistonla silindir arasında) 4) Soğutma a) Sürtünmeden doğan fazla ısıyı almak b) Piston soğutma 5) Aşınmayı azaltmak 6) Korozyonu önlemek 7) Yanma sonu artıklarını önlemek ve temizlemek.

Yağlama Yağının Özellikleri 1) Uygun viskozite - Tercihen sabit 2) E. P. özelliği yağ yağlanan yüzeylere iyi yapışmalı ve sınır yağlama şartlarında bu yüzeyleri korumalıdır. 3) Yüksek film mukavemeti yataklardaki yüksek film basınçlarında kolay yırtılmamalıdır. 4) Motorun parçalarında korozyon yapmamalı bilakis onları korumalıdır. 5) Alçak akma noktası, alçak sıcaklıklarda motor yağ pompası yağı emebilmelidir. 6) Hava, su, yakıtla birleştiği zaman çökelek yapmamalıdır.

7) Yanma sonu artıklarını temizlemelidir. 8) Motor yağına karışan yabancı maddelerin birleşmesine mani olmalı ve onları dağıtmalıdır. 9) Köpürmemelidir. 10) Emniyetli olmalı zehirli veya patlayıcı olmamalıdır. 11) Ucuz olmalıdır.

Yağ Üretiminde Kullanılan Katıklar • Viskozite indeks arttırıcı • Akma noktası düşürücü • Aşınma önleyici • Oksidasyon önleyici • Deterjan ve dispersan • Pas ve korozyon önleyici • Köpük önleyici • Suyu ayırıcı

YAĞLAMA SİSTEMİ VE ELEMANLARI

YAĞLAMA SİSTEMİ ( Şematik)

Yağlama Şekilleri Motorlardaki önemli yağlama şekilleri şunlardır; Çarpmalı Yağlama Pompalı ve Çarpmalı Yağlama Basınçlı Yağlama Tam Basınçlı Yağlama

Tam Basınçlı Yağlama Sistemi

Karter Yağlama yağına depoluk eden motor elemanıdır.

Yağ pompası Hareketini krank mili dişlisinden veya eksantrik mili dişlisinden alarak, karterdeki yağı basınçlı olarak motor yağ galerilerine gönderir. Dişli tip, rotorlu tip, kayar kanatçıklı tip pompa gibi çeşitleri vardır.

Yağlama Devresi Basınç Kontrolü Motor yağlama sistemindeki basınç ortalama 0.5 - 6 kg/cm2 civarındadır. Basıncın bu sınırı aşmaması için sistemde basınç sınırlama valfi kullanılır.

Basınç Sınırlama Subapı Motor azami devirde çalışırken, yağ basıncının belirlenen azami değerin üzerine çıkmasını önleyerek emniyetli yağlama sağlar.

Filtreler İçinden geçen yağı mekanik kirlerden (aşıntı artıkları, toz, kurum) temizleyen elemanlardır. Filtrelerin; Tel süzgeçli Dilimli Santrifüj Kağıt elemanlı gibi çeşitleri olmasına rağmen en çok kağıt elemanlı filtreler kullanılır.

Filtreler sisteme bağlanış şekline göre isim alırlar. 1.Tam akışlı filtreleme 2.By pass filtreleme

Yağ Filtre Kombinizasyonu Tam Akışlı Filtre elemanı By pass Filtre elemanı

Yağ Soğutucusu (Eşanjör) Ağır hizmet araç motorlarında yağlama yağı normal ısısının üzerine çıktığında yağın özelliği bozulacağından ısının fazlasını soğutucu üzerinden soğutma sıvısına iletir.

Eşanjör Giriş Subapı Motor yağının soğutulmaya ihtiyacı yok ise filtreye, soğutulmaya ihtiyacı var ise eşanjör giriş subapı tarafından yağ soğutucusuna yönlendirilir.

Külbütör mekanizmasının yağlanması

Karter havalandırma ( Tabii )

Karter havalandırma (Cebri)

Piston soğutma jeti Ana yağ galerisinde olup, piston tepe altına veya piston tepesinin içine yağ püskürterek soğutmaya yardımcı olur.

Turboşarjın Yağlanması

Dizel motorlarında Parçalara göre yağ sıcaklıkları