Deniz Ticareti Hukuku 3-4/12/2012.

Deniz Kirliliği III. Kirlilik (Kirlenme) Zararından Doğan Sorumluluk = “Gemilerden kaynaklanan” : “kirlenme” (AY m. 56 f. 2) = “kirlilik” (Çevre Kanunu) 2 terim de cins isim.

Çevre Kanunu - 1/14 A) Çevre Kanunu (“ÇevK”) 1. Yasal Düzenleme T: 9/8/1983, Sayı: 2872 Çok sayıda dşk., önemli: 3/3/1988 Son önemli: 26/4/2006 t. ve 5491 s. K. (RG T: 13/5/2006, Sayı: 26167) = Esaslı dşk. ve ekler.

Çevre Kanunu - 2/14 Sistematik açıdan bir facia: Örn. “Yasak” (m. 8), temel sorumluluk maddesi (m. 28) “Çeşitli Hükümler”in arasında son bölümde, “masraf” sorumluluğu “ilkeler” arasında (m. 3 b. (g)). Dikkat: 3/3/2005 t. ve 5312 s. K. (“DKK”) uyarınca “gemi” kaynaklı kirlenmede ÇevK uygulama alanı sınırlandı.

Çevre Kanunu - 3/14 2. Kirletme Yasağı Çevre kirliliğinin önlenmesi = görev (ÇevK m. 3 b. (a), m. 8 f. 2) Kirletme yasağı: her türlü “atık” (= ÇevK m. 2: çevreye bırakılan her türlü madde) ve “artığı” (= tanım yok), “çevreye zarar verecek şekilde” “alıcı ortama” (ÇevK m. 2 = su) vermek yasak (ÇevK m. 8 f. 1).

Çevre Kanunu - 4/14 3. İdarî Para Cezası İhlâl → “İdarî nitelikteki cezalar” (m. 20 vdm.) → 26/4/2006 dşk.: “Gemiler” ile ilgili yeni düzenleme: m. 20 f. 1 b. (ı) Hesap yöntemi: “GRT başına TL”.

Çevre Kanunu - 5/14 GRT başına hesap: → “Stena Convoy” (2000) / “Volgoneft 247” (1999) çelişkisi İcra: 30/3/2005 tarihli ve 5326 sayılı Kabahatler Kanunu (ÇevK m. 25 f. 3) DKK kapsamındaki gemiler hakkında da geçerli.

Çevre Kanunu - 6/14 4. Masraf Aslında bir ZR (aşağıda 5) kalemi ama ayrı bir düzeni var; İlke: 3. Bölüm’deki “kirletme yasağı” maddesi: ÇevK m. 8 f. 2 → sözcüklere dikkat Yaptırım: 1. Bölüm’deki “ilkeler” maddesi: ÇevK m. 3 b. (g) → sözcüklere dikkat.

Çevre Kanunu - 7/14 Kural: “Kirlenme ve bozulma (?)” → “Önleme / sınırlandırma / giderme / çevreyi iyileştirme” masraflarını “Kirleten veya bozulmaya neden olan öder” (c. 1); Eğer Kamu K/K “ödemişse” → AATUHK uyarınca takip usulü (c. 2). Kurtuluş kanıtı: kaldırıldı (2006)!

Çevre Kanunu - 8/14 Uygulama: “Nassia” (1994), “TPAO” (1997), “Volgoneft 247” (1999) Yanlış takip usulü: bazı davalar sürüyor! İlgisiz istemler, örn.: Bakanın verdiği öğle yemeği Çiçekler Kondisyon aleti!

Çevre Kanunu - 9/14 5. Çevre Zararından Doğan Sorumluluk = Kirletenin sorumluluğu → ÇevK m. 28 a) Sorumlu kim? (2006): aa) “Kirleten” (sonraki yansı) ve bb) “Çevreye zarar veren” = ? → ayrı bir tanım yok; karşılaştır: “Bozulmaya neden olan”!

Çevre Kanunu - 10/14 “Kirleten” kim? = ÇevK m. 2 b. (d): 2006’ya kadar: “Fiilleri sonucu çevre kirliliğine sebep olan kişiler” “Fiil yoksa, kirleten değil” yorumu tehlikesi dşk.: “Faaliyetleri sırasında veya sonrasında doğrudan veya dolaylı olarak çevre kirliliğine, ekolojik dengenin ve çevrenin bozulmasına neden olan GK/TK”.

Çevre Kanunu - 11/14 b) Çevre zararı nedir? “Çevre kirliliği” tanımı (ÇevK m. 2) + m. 28 f. 1: “kirlenme ve bozulmadan doğan ZR” Uygulama: aa) Somut ZR: balıkçılık, kirlenen tekne ve sahil tesisleri, ağ ve başka avlanma malzemesi, turistik tesis zararı... bb) Soyut ZR: Hazine istemleri.

Çevre Kanunu - 12/14 c) Sorumluluğun niteliği: ÇevK m. 28 f. 1 “sebep oldukları” → tehlike sorumluluğu Kurtuluş kanıtı: yok Dikkat: Nedensellik bağını kesen sebepler (mücbir sebep, 3. kişinin veya zarar görenin kusuru) uygulanır mı?

Çevre Kanunu - 13/14 ç) Zamanaşımı 2006 öncesi: tartışmalı 2006 dşk.: m. 28 yeni f. 3: Süre: 5 yıl Başlangıç: zararı ve borçluyu öğrenme tarihi.

Çevre Kanunu – 14/14 d) Yarışan istemler ÇevK m. 28 f. 1’de öngörülen sorumluluk sisteminin yanında yarışan talep var mı? Evet (ÇevK m. 28 f. 2) → BK, TTK vs. saklı ÇevK = tehlike sorumluluğu → yine de diğer hükümler avantajlı olabilir mi?

DKK - 1/12 B) Deniz Çevresinin Petrol ve Diğer Zararlı Maddelerle Kirlenmesinde Acil Durumlarda Müdahale ve Zararların Tazmini Esaslarına Dair Kanun (“DKK”) 1. Yasal Düzenleme T: 3/3/2005, Sayı: 5312 (RG T: 11/3/2005, Sayı: 25752) AB uyum çalışmaları (İspanya ile eşleşme), “İyi amaç, kötü sonuç”.

DKK - 2/12 2. Uygulama Alanı (m. 2) “Petrol” (= m. 3 b. (m)) ve “diğer zararlı maddeler” (= m. 3 b. (d)) [= “kirlenme yaratan her türlü madde” = ÇevK “atık ve artık”] a) taşıyan “500 GRT+ gemiler” (tanım yok!); b) ile kirlenmeye neden olabilecek faaliyetleri icra eden “kıyı tesisleri”; VE:

DKK - 3/12 c) m. 23 c. 1: aa) DKK’ya tâbi bir geminin yakıt olarak taşıdığı petrol veya türevlerinden, veya bb) DKK’ya tâbi olmayan (= 500 GRT’den küçük) bir geminin yakıt olarak taşıdığı petrol veya türevlerinden veya taşıdığı diğer zararlı maddeler / yüklerden Doğan zarar!

DKK - 4/12 Sonuç: DKK m. 23 c. 1 hükmü çerçevesinde, DKK tüm “gemi”lere uygulanır; Yalnızca zorunlu sigorta ile ilgili hükümler 500 GRT+ gemiler hakkında geçerlidir. DKK’nın uygulama alanına girmeyen → ÇevK kapsamında olay = ???: “Gemi” sayılmazsa “sondaj platformu” vb.

DKK - 5/12 3. Sorumlu Kim? “Geminin sorumlu tarafları” müteselsilen sorumludur (m. 6 f. 1) = “Zararın tazmini ve koruyucu önlemlerin karşılanması konusunda yükümlülük atfedilebilecek (???), gemilerin sahipleri, işletenleri, kaptanları, idare edenleri, kiracıları, zilyetleri ve garantörleri” (m. 3 b. (n)). (!?!) BİTMEDİ:

DKK - 6/12 Ayrıca: 2 ve daha çok geminin karışmasıyla meydana gelen olay: Zarardan tüm gemilerin “sorumlu tarafları” Müştereken ve müteselsilen sorumludur (m. 6 f. 3). Ödeyenin rücû hakkı saklı (m. 6 f. 4).

DKK - 7/12 Garantör: Sorumluluk sigortacısı Denizde: Protection and Indemnity Club Uygulamada: P&I K(u)lübü P&I Sigorta(cı)sı DKK m. 8 ve 9: belli gemiler için zorunlu sigorta (ayrıca kıyı tesisleri için).

DKK - 8/12 4. Zarar Kirlenme (veya tehlikesi) Ayrıntılı tanım = m. 3 b. (h) + m. 6 f. 1 Sonuç: en geniş şekilde her türlü zarar.

DKK - 9/12 5. Sorumluluk Tehlike sorumluluğu (m. 6 f. 1), Kurtuluş kanıtı yok, Nedensellik bağını kesen sebepler?

DKK - 10/12 6. Zarar Tespiti ve Tazminat Ödemesi DKK m. 10 ve m. 11 (!!!!!) “Kamusal” zarar tespit komisyonu, Komisyon gerekirse yerli/yabancı uzman görevlendirir, Zararı saptar. Ödeme için başvuru: Komisyona DEĞİL:

DKK - 11/12 Alacaklı, “Denizcilik Müsteşarlığı”na başvurur (Dikkat: 1/11/2011: UDHBak), Tazminat ister, Müsteşarlık ödemeyi “sağlar” (???) Çok sayıda sorun; örn. UDHBak borçlu mu, yargı yolu kapandı mı, alacağın bildirilmesi ile zamanaşımı kesilir mi, gemi alacaklısının rehin hakkı nasıl ileri sürülecek.

DKK – 12/12 7. Zamanaşımı (m. 12 c. 1) a) Zararın ve “sorumlu taraf”ın tespit edildiği tarihten başlayarak: 5 yıl b) Her hâlde olay / son olaydan başlayarak: 10 yıl. Saklı: “Diğer kanunlar”da (?) daha uzun süre.