ATIKSU ARITIMINDA TESİS TASARIMI Doç. Dr. Eyüp DEBİK Y.Doç.Dr. Ertan ARSLANKAYA 17.09.2013

Ders Planı 1. Hafta: Ders ve proje hakkında genel bilgiler 2. Hafta: Nüfus hesapları ve kirlilik yüklerinin tayini 3. Hafta: Atıksuların terfisi ve terfi merkezleri 4. Hafta: Atıksu tesislerinde ızgara yapıları 5. Hafta: Atıksu tesislerinde kum tutucu tanklarının projelendirmesi 6. Hafta: Ön çöktürme havuzlarının boyutlandırılması 7. Hafta: Ön çöktürme havuzunun giriş ve çıkış yapılarının projelendirilmesi 8. Hafta: 1. Vize

Ders Planı (Devamı) 9. Hafta: Aktif çamur sistemleri hesaplamaları ve boyutlandırılması 10. Hafta: Aktif çamur havuzları giriş çıkış yapıları ve havuz ekipmanlarının projelendirilmesi 11. Hafta: Son çöktürme havuzlarının boyutlandırılması 12. Hafta: Çamur yoğunlaştırma ve susuzlaştırma ünitelerinin projelendirilmesi 13. Hafta: Hidrolik profil 14. Hafta: 2. Vize 15. Hafta: Genel vaziyet planı

Notlandırma 2 adet yıl içi sınavı (2 x %15) 1 adet atıksu arıtımı tesis tasarımı projesi (%30) 1 adet final sınavı (%40)

Proje İçeriği Nüfus hesapları ve kirlilik yüklerinin tayini Atıksuların terfisi ve terfi merkezleri Izgara yapıları ve projelendirmesi Kum tutucu tankları ve projelendirmesi Ön çöktürme havuzlarının ve giriş – çıkış yapılarının boyutlandırılması Aktif çamur sistemleri hesaplamaları ve boyutlandırılması Aktif çamur havuzları giriş çıkış yapıları ve havuz ekipmanlarının projelendirilmesi Son çöktürme havuzlarının ve giriş – çıkış yapılarının boyutlandırılması Çamur yoğunlaştırma ve susuzlaştırma ünitelerinin projelendirilmesi Hidrolik profil ve genel vaziyet planı

ATIKSU ARITIMININ AMACI VE KAPSAMI Atıksu arıtımı, çesitli kullanımlar sonucu oluşan atıksuların desarj edildikleri alıcı ortamın fiziksel, kimyasal, bakteriyolojik ve ekolojik özelliklerini değiştirmeyecek hale getirmek için uygulanan fiziksel kimyasal ve biyolojik proseslerin birini ya da birkaçını kapsamaktadır.

Atıksu arıtma tesisleri arıtılacak suyun özelliğine göre fiziksel, kimyasal ve biyolojik yöntemlerle veya bu yöntemlerin değişik kombinasyonları ile arıtılabilirler. Bu arıtım yöntemlerinin kullanılmasında atıksuyun özelliklerinin yanı sıra bölgenin jeolojisi arazinin topografyası ve en önemli olan iklimsel faktörleri etkili olmaktadır. Ayrıca alıcı ortamın özelikleri, atıksu desarj standartları ve ekonomik sebepler atıksu arıtma tesisi seçiminde göz önünde bulundurulması gereken önemli değerlerdir.

Atıksu içindeki kirleticilerin uzaklaştırılması amacı ile atıksu karakterine göre birincil, ikincil ve ileri arıtma yöntemleri kullanılır. Birincil arıtma, atıksudaki yüzen ve çökebilen katı maddelerin uzaklaştırılması işlemlerini kapsayan fiziksel arıtma ünitelerini içerir. İkincil arıtma organik maddelerin gideriminde kullanılan biyolojik ve/veya kimyasal arıtma ünitelerini içerir. İleri arıtma bu işlemlere ilaveten ikincil arıtmada giderilmeyen kirleticilerin uzaklaştırılmasında kullanılan prosesleri kapsar.

Atıksular Bir yerleşim alanı tarafından oluşturulan atıksuyun miktarı, bu yerleşim alanın nüfusuna ve kişi başına su kullanım miktarına bağlı bulunmaktadır. Bu nedenle, atıksu debilerinin isabetle tahmini için, güvenilebilir nüfus etüdlerine gereksinim bulunmaktadır.

Evsel atıksularda bulunan bazı kirleticilerin tipik konsantrasyonları (1/2)

Evsel atıksularda bulunan bazı kirleticilerin tipik konsantrasyonları (2/2)

Endüstriyel Atıkların Uzaklaştırılması (1/5) Endüstriyel atıkların toplanması, arıtılması ve uzaklaştırılması konusunda çeşitli alternatifler mevcuttur. Endüstriler tarafından uygulanabilecek bu çözüm alternatifleri aşağıda özetlenmiştir: 1. Ham atıkların doğrudan kanalizasyona deşarj edilmesi, 2. Belediyenin öngördüğü limitlere kadar arıttıktan sonra kanalizasyon şebekesine deşarj,

Endüstriyel Atıkların Uzaklaştırılması (2/5) 3. Tam olarak arıttıktan sonra alıcı ortama (nehir, göl, deniz, toprak veya kanalizasyon) deşarj, 4. İleri derecede arıttıktan sonra geri kazanma, 5. Atıksuların arıtılarak arazi sulamasında kullanılması veya toprağa sızdırılması,

Endüstriyel Atıkların Uzaklaştırılması (3/5) 6. Ön arıtmadan sonra derin deniz deşarjı ile uzaklaştırılması, 7. İleri arıtmadan sonra derin kuyu enjeksiyonu yönteminin uygulanması, 8. Proses atıklarının fabrika bölgesinden uzağa taşınması, 9. Buharlaştırma işleminden sonra, sıkıca kapalı kaplarda deniz dibine veya terkedilmiş maden gibi yerlere verme (toksik atıklar ve radyoaktif artıklar için) suretiyle uzaklaştırılması,

Endüstriyel Atıkların Uzaklaştırılması (4/5) Hangi uzaklaştırma ve arıtma yöntemi seçilirse seçilsin, dikkat edilmesi gereken noktalar şunlardır: a) Kentsel kanalizasyon şebekesinin ve diğer tesislerin korunması, b) Kentsel arıtma tesisinin korunması ve çalışmasına engel olunması, c) Toplum sağlığının korunması,

Endüstriyel Atıkların Uzaklaştırılması (5/5) d) Endüstriyel atıksu tarımda kullanılacaksa toprağın ve bitkilerin zarar görmemesi, e) Yer altı su kaynaklarının kirlenmemesi, f) Boşaltılan atıksuların; endüstri, tarım, insan toplulukları, su ürünleri, taşıma, turizm v.s. gözönünde tutularak nehir, göl, haliç ve denize deşarj standartlarına uygun nitelikte olması, g) Kirliliğin sudan havaya veya sudan toprağa iletilmesinin önlenmesi.

Arıtma tesislerinin tasarımında ihtiyaç duyulan girdi verileri (1/2) Giriş debisi Debinin değişimi (saatlik, günlük, vb.) Giriş kirlilik değerleri BOİ, KOİ, AKM, pH, N, P, vb. (atık özelliğine göre) Çıkış suyu kalitesi

Arıtma tesislerinin tasarımında ihtiyaç duyulan girdi verileri (2/2) Arıtma Tesisi’nin kurulacağı alanın planı ve gerekiyorsa imar durumu Arıtma Tesisi’nin kurulacağı alanın özellikleri (zemin cinsi, taşıma kapasitesi, YAS durumu) Güç iletimi (elektrik/trafo)

Atıksuda bulunan temel kirleticileri uzaklaştırmak için uygulanan arıtma prosesleri (1/4) Arıtma Prosesi Askıda Katı Maddeler Çöktürme Yüzdürme Filtrasyon Koagülasyon – Çöktürme Arazide arıtma Fiziko – kimyasal sistemler Biyolojik Olarak Parçalanabilir (Ayrışabilir) Organik Maddeler Aktif çamur varyasyonları Biyofilm prosesleri Stabilizasyon havuzları Lagünler Anaerobik arıtma

Atıksuda bulunan temel kirleticileri uzaklaştırmak için uygulanan arıtma prosesleri (2/4) Arıtma Prosesi Patojenler (Zararlı mikroorganizmalar) Klorlama Ozon Ultraviyole Azot Nitrifikasyon ve denitrifikasyon İyon değiştirme Kırılma noktası klorlaması Stabilizasyon havuzları Arazide arıtma

Atıksuda bulunan temel kirleticileri uzaklaştırmak için uygulanan arıtma prosesleri (3/4) Arıtma Prosesi Fosfor Metal tuzları ilavesi ile çöktürme Kireç koagülasyonu- Çöktürme Biyokimyasal olarak fosfor giderimi Arazide arıtma Ağır metaller Kimyasal çöktürme İyon değişimi

Atıksuda bulunan temel kirleticileri uzaklaştırmak için uygulanan arıtma prosesleri (4/4) Arıtma Prosesi Çözünmüş inorganik katılar İyon değiştirme Ters osmoz Yağ ve Gres Yüzdürme Çökebilen katı maddeler Izgara Kum tutucu

Klasik bir atıksu arıtma tesisi akım şeması

İSKİ Paşaköy İleri Biyolojik Atıksu Arıtma Tesisi

İSKİ Ataköy İleri Biyolojik Atıksu Arıtma Tesisi

Balıkesir Atıksu Arıtma Tesisi

Degisik arıtma sistemleri için çıkıs suyu kaliteleri