ÇEŞİTLİ ÖĞRETİM MATERYALLERİNİN SEÇİMİ,TASARIMI VE HAZIRLANMASI

Bu ders… Öğretim Materyali Öğretim Materyali Neden Gereklidir? Öğretim Materyali Her Zaman Yararlı mıdır? Öğretim Materyalinin Seçim Süreci Öğretim Materyali Edinme Materyal Tasarımında Uygulanacak Ölçütler Materyal Hazırlama İlkeleri Görsel Tasarımın Amaçları Görsel Materyallerin Tasarlanma Süreci Görsel ve Sözel Tasarım Unsurları Biçimsel Tasarım Unsurları Tasarımda Düzenlemeler

Öğretim Materyali Farklı araçlarla sunulan bilgiler, mesajlar ve malzemeler. Bazı öğretim ortamlarında öğretimi destekleyici amaçla, bazı ortamlarda öğretmen rolü üstlenerek içeriği doğrudan öğrencilere aktarmaktadır.

Öğretim Materyali Neden Gereklidir? Çoklu öğrenme ortamı sağlar.  %10  N N N  %20 N   I %30 %50 %70 %90

Neden Gereklidir? Öğrencilerin bireysel gereksinimlerinin karşılanmasına yardımcı olur. Dikkat çeker ve hatırlamayı kolaylaştırır. Soyut kavramları somutlaştırır. Zamandan tasarruf sağlar. İçeriğin birbiriyle ilişkilendirilmesinde kolaylık sağlar. Tekrar tekrar kullanılabilir.

Her Zaman Yararlı mıdır? Öğrencileri daha az düşünmeye yönlendirebilir. Dilin kullanımını azaltabilir. Aracın elde edilmesi pahalı olabilir. İstenilen her aracı anında etkili bir şekilde kullanmak için gerekli zaman ve hazırlık yeterli olmayabilir. Bazı araçların kullanımında ilgi çabuk dağılabilir.

Öğretim Materyali Seçim Süreci Gerçekleştirilmesi planlanan öğrenme etkinliğine uygun bir yöntemin seçilmesi Yöntemin uygulanmasına elverişli bir araç biçiminin (format) seçilmesi Seçilen araç biçimine uyumlu materyallerin seçilmesi, değiştirilmesi ve tasarımı

Öğretim Materyali Edinme Varolan materyalin seçilmesi Varolan materyalin değiştirilerek kullanıma hazır hale getirilmesi Yeni materyallerin tasarlanması

Tasarımda Uygulanacak Ölçütler Öğretim Amacı Öğrencilerin ne öğrenmesi istenmektedir? Hedef Kitle Öğrenenlerin özellikleri nelerdir? Maliyet Yeterli bir bütçe var mı? Uzmanlık Gerekli uzmanlığa sahip misiniz? Malzeme Gerekli ve yeterli malzemeniz var mı? Bina-Donanım Materyalin kullanılacağı ortam uygun mu? Zaman Gerekli zamanı ayırabilecek durumda mısınız?

Materyal Hazırlama İlkeleri Basit, sade ve anlaşılabilir olmalıdır. Dersin amaç ve davranışlarına uygun hazırlanmalıdır. Önemli ve özet bilgilerle donatılmalıdır. Görsel özellikler önemli noktalarını vurgulama amacıyla kullanılmalıdır. Kullanılan yazılı metinler, görsel-işitsel öğeler, öğrencinin özelliklerine uygun olmalıdır. Gerçek hayatla tutarlılık göstermelidir.

Materyal Hazırlama İlkeleri_2 Öğrenciye alıştırma ve uygulama imkanı sağlamalıdır. Her öğrencinin erişimine ve kullanımına açık olmalıdır. Öğretmenler kadar öğrencilerin de kullanabileceği düzeyde olmalıdır. Tekrar kullanılabileceği için dayanıklı olmalıdır. Gerektiğinde kolaylıkla geliştirilebilir ve güncelleştirilebilir olmalıdır.

Dikkat Edelim! Herhangi bir görsel öğenin görme duyumuz tarafından algılanması öğrenmenin gerçekleşeceği anlamına gelmez! Görsel öğenin doğru bir şekilde anlaşılması ve yorumlanmasında öğrencilere rehberlik edilmelidir. Kodlama ve kod çözme becerileri

Görsel Tasarımın Amaçları Okunaklılığın sağlanması Verilmek istenen mesajı yorumlamaya harcanan emeğin miktarının en aza indirgenmesi İzleyenlerin etkin katılımının sağlanması Verilmek istenen mesajın en can alıcı kısmına odaklanılmasının sağlanması

Görsel tasarım unsurları Biçimsel tasarım unsurları Tasarlanma Süreci Görsel tasarım unsurları Biçimsel tasarım unsurları Görsel-sözel unsurların düzenlenmesi

Görsel Tasarım Unsurları Çekicilik Katan Unsurlar Görsel Unsurlar Sözel Unsurlar Çekicilik Katan Unsurlar Gerçekçi Yazı Tipi Dikkat Çekici Dokunulabilir Benzeşik Stil Sayısı Şematik Büyük Harf Etkileşimli Renk Harf Boyutu Boşluklar

Görsel Unsurlar-Gerçekçi Üzerinde durulan gerçek nesneyi gösterirler. Örneğin, bir aile fotoğrafı, gerçekçi bir görsel öğe olarak kullanılabilir. Ancak, hiçbir resim üç boyutlu hareketli bir resim dahi olsa, tamamen gerçekçi olamaz, bu öğelerin mutlaka resmedilemeyen bazı boyutları vardır. Bir görsel öğenin gerçekçilik özelliği arttıkça, gerçeğe yakınlığı da artmaktadır.

Görsel Unsurlar-Benzeşik Bir kavramı veya konuyu açıklamak için o kavrama benzer başka bir kavramla ilgili bir şeyi gösterirler. Şekilde görüldüğü gibi “Fen ve Teknoloji” dersi kapsamında elektrik akımı kavramının açıklanmasında bir elektrik devresi ile su tesisatı arasında benzerlik kurmak için kullanılan benzeşik unsurlar, konun öğrenciler tarafından daha iyi kavranmasını sağlayacaktır.

Görsel Unsurlar-Şematik Kavramlar arasındaki ilişkileri gösterirler.

Sözel Unsurlar-Yazı Tipi Öğretim amaçlı materyallerde süslü ve tırnaklı yazı tipleri (Times New Roman, Book Antiqua, Georgia gibi) yerine, “düz ve tırnaksız yazı” tipleri (Arial, Verdana, Trebuchet MS gibi) kullanılmalıdır. Uygun yazı tipi seçiminin amacı yazıların kolay okunabilir olmasıdır. Materyalde kullanılan yazı tipi görseldeki diğer öğelerle uyum içinde olmalıdır.

Sözel Unsurlar-Stil Sayısı Bir görselde veya arka arkaya kullanılacak bir grup görselde ikiden fazla yazı tipi kullanılmamalıdır. Vurgulamalar için farklı biçimlere yer verilmeli ancak en fazla dört çeşit ile sınırlandırılmalıdır. “Kalın, yatık, altı çizili ve yazı boyutu” gibi dikkat çekmek için kullanan stiller, en fazla dört çeşit ile sınırlandırılmalıdır.

Sözel Unsurlar-BÜYÜK HARF Bir metinde yazıların okunabilir olmalarını sağlamak için yalnızca küçük harf ve sadece gerekli yerlerde büyük harf kullanılmalıdır BİR METİNDE YAZILARIN EN İYİ DERECEDE OKUNURLUĞUNU SAĞLAMAK İÇİN KÜÇÜK HARFLER KULLANILMALIDIR. BÜYÜK HARFLERİN BOYUTLARI AYNI OLDUĞU İÇİN GÖZÜN AYIRT ETME GÜCÜ AZALMAKTA VE BU NEDENLE OKUMA HIZI DÜŞMEKTEDİR.

Sözel Unsurlar-Renk Metni okunaklı hale getirmek ve dikkat çekmek için harflerin rengi arka planın rengiyle zıt renkte olmalıdır. Sarı Zemin Siyah Yazı Beyaz Zemin Kırmızı Yazı Mavi Zemin Beyaz Yazı Siyah Zemin Yeşil Yazı

Sözel Unsurlar-Harf Boyutu Hazırlanan metnin uzak mesafeden okunabilir olması için yeterince büyük punto kullanılması gerekir. Hazırlanan metnin uzak mesafeden okunabilir olması için yeterince büyük punto kullanılması gerekir. Hazırlanan metnin uzak mesafeden okunabilir olması için yeterince büyük punto kullanılması gerekir. Hazırlanan metnin uzak mesafeden okunabilir olması için yeterince büyük punto kullanılması gerekir.

Sözel Unsurlar-Boşluklar H a r f l e r i n A r a s ın d ak iBo ş lu k la r Harflerin çok yakın olmamasına dikkat edilmeli ve bütün harfler arasında eşit düzeyde boşluklar bırakılmalıdır. Satırların Arasındaki Boşluklar Okumayı kolaylaştırması ve zorlaştırması açısından satırlar arasında gerektiği kadar boşluk bırakılmalıdır.

Sözel Unsurlar-Boşluklar Satırlar birbirlerine çok yakınsa belirli uzaklıktan net olarak okunamazlar. Satırlar arasında çok boşluk bırakılırsa birbirinden kopuk görünürler.

Çekicilik Katan (Destekleyici) Unsurlar Dikkat Çekicilik Dokunulabilirlik Etkileşimlilik

Biçimsel Tasarım Unsurları Hizalama Şekil Denge Biçem Renk Düzeni

Biçimsel Tasarım Unsurları-Hizalama Öğretim materyalindeki öğelerin belirli bir düzen içinde hizalanması, materyalin anlaşırlığını kolaylaştırır. Bireyler, dikey ya da yatay olarak hizalanan öğeleri daha düzenli olarak algılarlar ve düzenli bilgileri daha kolay öğrenir ve hatırlarlar.

Biçimsel Tasarım Unsurları-Şekil Görsel ve sözel unsurları düzenlerken onları izleyiciye tanıdık gelen bir şekle sokmak dikkati en az çabayla materyale çekmeyi sağlayacaktır. Şekilde görüldüğü gibi öğrenciler tarafından bilinen küp, silindir ve piramit gibi basit geometrik şekiller, verilmek istenen mesajla ilgili anlaşılır ve mantıksal bir çerçeve sağlamak amacıyla bir araya getirilerek kullanılabilir.

Biçimsel Tasarım Unsurları-Denge Denge, hazırlanan görselde yer alan tüm öğelerin eşit biçimde yüzeye dağıtılmasıdır. İstenilen amaca yönelik olarak objelerin bütününe yerleşimi ile denge veya dengesizlik yaratılabilir.

Simetrik Olmayan Denge Dengenin Olmadığı Durum

Biçimsel Tasarım Unsurları- Biçimlendirme Hedef kitlenin özelliklerine uygun biçem seçilmesi gereklidir. Bir yaş grubuna hitap edilen bir ortamda kullanılacak yazı tipi, resim türleri vb. diğer öğeler, bir yetişkin grubuna yönelik bir materyalde farklı olabilecektir.

Biçimsel Tasarım Unsurları-Renk Düzeni Görüntünün gerçekliğini arttırma Eşitlik ve farklılıkları vurgulamak Önemli veya ayrıntı bilgileri vurgulamak İstenilen duygusal etkiyi yaratmak Önemli objelere dikkat çekmek için bu objelere en parlak ve açık renkler kullanılmalıdır. Metinlerde ve resimlerde zemin rengine zıt bir renk kullanılmalıdır. Birden çok görsel objede tutarlı zemin rengi kullanılmalıdır (tümünde aynı renk). Bir görsel objedeki renk miktarını sınırlanmalıdır.

Görsel ve Sözel Öğelerin Düzenlenmesi Yakınlık Yönlendiriciler Uyumluluk

Görsel-Sözel Öğelerin Düzenlenmesi-Yakınlık Birbiriyle ilgili öğeler birbirine yakınlaştırılmalı, birbirinden farklı mesajlar veren kavram ve öğeler de birbirlerinden uzaklaştırılmalıdır.

Görsel-Sözel Öğelerin Düzenlenmesi- Yönlendiriciler Materyalin belli bir sıra izleyerek kullanılması ya da belli yerlere dikkat edilmesi istendiğinde çeşitli yönlendiriciler kullanılarak dikkati istenilen bölgeye çekmek mümkündür.

Görsel-Sözel Öğelerin Düzenlenmesi- Uyumluluk Aynı yapısal özelliklerin kullanımı Hazırlanan bir sunum materyalinde başlıklar düzeylerine göre düzenlenmeli her bir düzey başlık için kullanılan renk, yazı boyutu ve yazı tipi gibi özellikler, sunu materyali boyunca bütün başlıklarda aynı şekilde kullanılmalı

Çalışma Kaynakları Kabakçı, I. “Öğretim Materyallerinin Seçimi ve Tasarımı”, Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı, Anadolu Üniversitesi Yayınları, 2007. (4. Bölüm). Seferoğlu, S. Sadi. Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı, Ankara: PegemA Yayıncılık. 2006. (2. Bölüm) Yanpar, Tuğba. Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme. Ankara: Anı Yayıncılık. 2005. (8. Bölüm) Yalın, Halil İbrahim. Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme. Ankara: Nobel Yayıncılık. 2003. (5.-6. ve 7. Bölümler)

ÖĞRETİMDE GÖRSEL-İŞİTSEL Bir sonraki ders… ÖĞRETİMDE GÖRSEL-İŞİTSEL ARAÇLAR