HİDROKARBONLAR C ve H den oluşmuş organik bileşiklere HİDROKARBONLAR denir. Hidrokarbonlar, ALİFATİK ve AROMATİK hidrokarbonlar olmak üzere iki gruba ayrılırlar. Aromatik olmayan hidrokarbonlara, Alifatik Hidrokarbonlar denir. Alifatik Hidrokarbonlar, düz, zincirli ve dallanmış yada halkalı biçimde olabilirler.

Alifatik Hidrokarbonlar, doymuş ve doymamış biçimde de sınıflandırılabilir. C-C tekli bağlarda her bir C’atomu SP3 hibritleşmesi yapmış ve doymuş hidrokarbonlardır. C=C ikili bağlardaki C atomları SP2, C≡C üçlü bağlardaki C atomları SP hibritleşmesi yapmışlardır. SP3 hibritleşmesi SP2 hibritleşmesi SP hibritleşmesi

Doymuş hidrokarbonlara ALKAN; ikili bağ içeren doymamış hidrokarbonlara ALKEN, iki tane ikili bağ içeren alkenlere ALKADİEN...; üçlü bağ içeren doymamış hidrokarbonlara ALKİN denir. C2H4Eten (Etilen) ALKEN C2H2 Etin (Asetilen) ALKİN C2H6 Etan ALKAN

ALKAN Genel formülü CnH2n+2 dir. C atomları sp3 hibritleşmesi yapar. C atomları arasındaki bütün bağlar tekli bağ. Yani d (sigma) bağıdır. İsimlendirme yapılırken sonuna -an eki getirilir. Doymuştur. En küçük üyesi 1 karbon atomludur CH4 Metan ALKAN C2H6 Etan ALKAN

ALKEN 1.Genel formülü CnH2n dir. 2. C atomları arasında en az bir tane 2 li bağ vardır. 3.İkili bağ yapan C atomları sp2 hibritleşmesi yapar. 4. Molekülde en az bir tane pi (Π) bağı bulunur. 5. İsimlendirme yapılırken sonu na -en eki ya da -ilen eki getirilir. 6. Doymamıştır. 7. En küçük üyesi 2 karbonludur C2H4Eten (Etilen) ALKEN

1. Genel formülü CnH2n–2 dir. ALKİN 1. Genel formülü CnH2n–2 dir. 2. C atomları arasında en az bir tane 3 lü bağ vardır 3. Pi bağı yapan karbon atomları sp hibritleşmesi yapar. 4. Molekülde en az 2 tane p bağı vardır. 5. İsimlendirme yapılırken sonuna -in eki getirilir. 6. Doymamıştır. 7. En küçük üyesi 2 karbonludur C2H2 Etin (Asetilen) ALKİN

— C2H4 Eten(Etilen) C3H6 Propen C4H8 Büten C5H10 Penten C6H12 Hegzen ALKAN ALKEN ALKİN CH4       Metan C2H6      Etan C3H8      Propan C4H10     Bütan C5H12     Pentan C6H14     Hegzan C7H16     Heptan C8H18     Oktan C9H20    Nonan C10H22   Dekan C11H24  Undekan C12H26  Dodekan C13H28  Tredekan C14H30  Tetradekan C20H42  Eikozan C21H44  Heneikozan C22H46  Dokozan C30H62  Trikontan C40H82  Tetrakontan C50H102  Pentakontan — C2H4      Eten(Etilen) C3H6      Propen C4H8      Büten C5H10     Penten C6H12     Hegzen C7H14     Hepten C8H16     Okten C9H18     Nonen C10H20    Deken C2H2      Etin(Asetilen) C3H4      Propin C4H6      Bütin C5H8      Pentin C6H10     Hegzin C7H12     Heptin C8H14     Oktin C9H16     Nonin C10H18    Dekin

AROMATİK HİDROKARBONLAR Aromatik Hidrokarbonlar denildiğinde; Halkalı yapı gösterirler. Halkadaki bağlar tek-çift-tek-çift şeklinde sıralanmıştır ve Molekül tek düzlemlidir. 3. Halkadaki ¶ elektron sayısı (4n+2 ) şeklindedir. (n:Halka sayısı) 4. Aromatik hidrokarbonlar doymamış oldukları halde, doymamış hidrokarbonların özellikleriniz göstermezler. 5. Katılma tepkimeleri vermezler. 6. Yer değiştirme tepkimeleri verirler.

AROMATİK HİDROKARBONLAR Aromatik hidrokarbonların en basit örneği benzendir. BENZEN; Halkalı yapı gösterir Halkadaki bağlar tek-çift-tek-çift şeklinde sıralanmıştır ve Molekül tek düzlemlidir. 3. Halkadaki ¶ elektron sayısı (4n+2 ) şeklindedir. (n:Halka sayısı) 4. Aromatik hidrokarbonlar doymamış oldukları halde, doymamış hidrokarbonların özellikleriniz göstermezler. 5. Katılma tepkimeleri vermezler. 6. Yer değiştirme tepkimeleri verirler. BENZEN (C6H6)

AROMATİK HİDROKARBONLAR Diğer bir üyesi naftalindir. (C10H8) Diğer bir üyesi de antresendır. (C14 H10) ANTRESEN NAFTALİN BENZEN

İZO VE NEO DALLANMALARI Düz zincirli HK’ lara n-eki getirilerek düz zincirli oldukları ifade edilir. CH3-CH2-CH2-CH2- CH3 n-pentan En uzun zincirdeki II.karbona bir metil grubu bağlıysa bu tür dallanmalara İZO dallanmaları denir. En uzun zincirdeki II.karbona iki metil grubu bağlıysa bu tür dallanmalara de NEO dallanmaları denir.

İZOMER Kısaca kapalı formülleri aynı, açık formülleri farklı olan bileşiklere izomer denir. İzomer maddelerin birçok fiziksel ve kimyasal özellikleri bir birinden farklılık göstermektedir.

Hidro karbonlarda görülen izomerliği kısaca; 1.YAPI İZOMERİ: Molekül formülleri aynı, ancak yapıları farklı olan maddelere denir. Bu farklılıklar; a. Zincirdeki farklılık. Örnek: Kapalı formülü C5H12 olan pentan; n-pentan, izo-pentan ve neo-pentan şeklinde bulunurlar. CH3-CH2-CH2-CH2- CH3 n-pentan

b. Fonksiyonel grupları farklıdır. Örnek: Alkoller-eter CH3-CH2-OH Etil alkol CH3-O-CH3 Di etil eter c. Fonksiyonel grupların yerlerinde farklılık vardır. Örnek: C5H10 da çift bağların yerleri farklıysa; CH3-CH═CH-CH2-CH3 2-penten CH2═CH-CH2-CH2-CH3 1-penten

2.YER İZOMERİ (Geometrik İzomeri) :Aynı yapıya ve molekül formüle sahip moleküllerde, atom yada atom gruplarının yerlerinde farklılık görülür, bu duruma yer izomeri denir.

İsim Kapalı Yarı Açık Açık FORMÜL VE FORMÜL ÇEŞİTLERİ Bileşiklerin kısaca gösterilmelerine FORMÜL denir. Organik Kimyada formüller Kapalı - Yarı Açık – Açık olmak üzere 3 grupta ifade edilirler. İsim Kapalı Yarı Açık Açık Etan C2H6 CH3-CH3 Propan C3H8 CH3-CH2-CH3

R- -X(Halojen) R-X ALKİL HALOJENÜR R- -OH R-OH ALKOL Alkanlardan bir hidrojen çıkarılmasıyla oluşan köke alkil denir. Alkiller R harfiyle gösterilirler. Genel formülleri CnH2n+1 dir. Alkiller (R-) bir adet bağ yapa bilirler. Bu bağ yapma istekleri organik bileşiklerin temelini oluştururlar. Alkiller açık uçlarına bağlanan gruba göre isimlendirilirler. ALKİL GRUP GEN. FOR. İSİM R- -H R-H ALKAN R- -X(Halojen) R-X ALKİL HALOJENÜR R- -OH R-OH ALKOL R- -CHO R-CHO ALDEHİT R- -CO- R-CO-R’ KETON R- -COOH RCOOH KARB.ASİT

SİSTEMATİK İSİMLENDİRME Açık yapılı hidrokarbonların isimlendirilmesinde ana iskelet şudur: Ön ek + kök adı + son ek Moleküldeki en uzun C zinciri ve bu zincirdeki C sayısı esas alınır. Kök adı buna göre belirlenir. Uzun zincirdeki C larına numara verilir. Molekülde üçlü bağ varsa, üçlü bağın yakın olduğu uçtan numaralandırmaya başlanır (Bazı kitaplarda ikili bağ temel alınır deniliyor). Üçlü bağ yoksa, ikili bağa dikkat edilir. İkili bağ da yoksa, uzun zincire bağlı olan grupların yerleri mümkün olduğu kadar küçük sayılarla belirtilebilecek şekilde numara verilir. Önce grubun bağlı olduğu C numarası yazılır. (–) işaretinden sonra da grubun adı yazılır.  

Gruplar alfabetik sıraya göre yazılmalıdır. Molekülde benzer gruplar varsa, grupların bağlandıkları karbonların numaraları ayrı ayrı yazılır. Aynı alkil grupları, aynı C u üzerinde iseler bu karbonunun numarası, grup sayısı kadar tekrarlanır. Ayrıca benzer grupların sayısını belirtmek üzere di, tri, tetra ........ gibi ön ekler kullanılır. Gruplar alfabetik sıraya göre yazılmalıdır. Zincir üzerindeki C sayısı esas alınarak kök adı söylenir. (Prop, büt, pent, hegz, hept ... hecelerinden biri)  

İskelet üzerinde bir tane üçlü bağ varsa kökten sonra –in eki getirilir. Üçlü bağ uçta değilse hangi numaralı karbondan sonra geliyorsa o rakam kökten önce yazılır. İskelette iki yerde üçlü bağ varsa hangi numaralı karbondan sonra geldikleri kökten önce yazılır. Kökten sonra ise –di in son eki getirilir. Karbon iskeletinde üçlü bağ yok, fakat çift bağ varsa, eğer bir yerde ise –en veya –ilen eki getirilir. Çift bağ başta değil ise, hangi numaralı karbondan sonra geliyorsa, o rakam kökten önce yazılır. İskelette birden fazla çift bağ varsa yerleri kökten önce belirtilir. Kök heceden sonra ise di en, tri en ... gibi uygun son ek getirilir.  

NOT-1 : Bileşik halkalı ise "SİKLO" ön eki getirilir. Karbon iskeletinde üçlü bağ veya çift bağ yoksa, yani molekül doymuş bir hidrokarbon İse kök heceden sonra sadece –an eki getirilir. NOT-1 : Bileşik halkalı ise "SİKLO" ön eki getirilir. NOT-2 : Alkan bileşiklerinde 2'inci C unda yalnızca bir –CH3 dallanması varsa izo, 2 tane –CH3 bağlı ise neo ön ekiyle isimlendirme yapılır.  

ÖRNEK: 5-ETİL-5-METİL TRİDEKAN

MEHMET TÜRK SEVGİLİ ARKADAŞLAR. GÖZDEN KAÇAN HATALARIMDAN DOLAYI PEŞİN-PEŞİN ÖZÜR DİLERİM. ANCAK, BU SUNU GELİŞTİRİLİŞRSE, DERS TEKRARI OLARAK ÇOKİŞE YARAYACAĞINDAN DA EMİNİM. MEHMET TÜRK