Duyu Modülasyonunda Okul Çevresinin Rolü ‘’ERGOTERAPİ BAKIŞI’’ Dr. Fzt. Meral HURİ Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Ergoterapi Bölümü mhuri@hacettepe.edu.tr

Sunu Planı Ergoterapi Duyularımız Duyu modülasyonu Duyusal Farklılıklar Sınıf içerisinde duyu modulasyonu Literatür bilgisi ve pratik öneriler

Ergoterapi Nedir? Bireylerin; fiziksel, kognitif, psikososyal ve duyusal farklılıkları gibi bireysel özelliklerini göz önünde tutarak birey için anlamlı ve amaçlı aktivitelere katılımını yaşam kalitesi ve refahı arttırmak amacı ile kullanan bir sağlık mesleğidir (WFOT,2010). American Occupational Therapy Association. (2002). Occupational therapy practice framework: Domain & process. Amer Occupational Therapy Assn. KİŞİ ÇEVRE AKTİVİTE ERGOTERAPİ Aktivite Performansı

Okullarda Ergoterapi Uygulamaları (School Occupational Therapy) Bireyselleştirilmiş eğitim programlarının geliştirilebilmesi ve desteklenebilmesi amacı ile okullarda interdsipliner ekibin parçası olarak görev alır. Dunn, W. (2010). A Comparison of Service Provision Models in School-Based Occupational Therapy Services: A Pilot Study. Occupational Therapy Journal of Research, 10(5), 300-20.

Ergoterapistin Okuldaki Rolü Nedir? Bireyselleştirilmiş eğitim programlarının hedeflerine ulaşmasına yardımcı olmak Okul rutinlerinde öğrencinin bağımsızlığını geliştirmek Problem davranışların düzenlenmesine yardımcı olmak Özel ilgi alanları, spor, sanat vb. aktivitelere katılım için alt yapıyı hazırlamak Kaba ve ince motor becerileri geliştirmek Duyusal farklılıkları düzenlemek Farklılığı olan öğrencilerin erken dönemde desteklenmesine imkan sağlamak Çevresel düzenlemeler yapmak Eğitim sistemine interdsipliner ekip çalışmasını kazandırmak Case-Smith, J., Rogers, J., & Johnson, J. H. (2005). School-based occupational therapy. Occupational therapy for children, 795-824. ÇOCUĞUN HOLİSTİK GELİŞİMİ ÇEVREYE UYGUN ADAPTİF CEVAP OLUŞTURMASI İLE UYUMLUDUR

Duyu organlarımız aracılığı ile holistik gelişimin göstergesi olarak çevreye adaptif cevap verebiliyoruz!

Merkezi sinir sisteminin besini duyu uyarısıdır. Beynimizin sürekli farklı nöral uyaranlara ihtivacı vardır Duyu uyarısı beyin fonksiyonlarının gelişimini sağlar

Duyu uyaranları çevre ile etkileşime girebilmemiz için tek araçtır

7 Duyumuz Olduğunu Biliyor Muydunuz? Görme İşitme Koku Tat Dokunma Propriosepsiyon Vestibüler (Vücut farkındalığı) (Denge)

Gizli 2 farklı duyumuz daha vardır. Vestibular – denge- iç kulak Proprioceptif - vücut pozisyonu kaslar , eklemler, ligamentler 11

Öğrenme Piramidi (Williams & Shellenberger,2002)

Duyu Bütünlüğü İŞİTME Konuşan arkadaşlarının sesini duymak KOKU Kafeteryadan gelen pasta kokusunu hissetme Çevremizle (sosyal ve fiziksel) olan etkileşimimizde yani günlük yaşam aktivitelerimizde vücudumuzu etkili biçimde kullanabilmemizi sağlamak için, vücudumuz ve çevremizden gelen duyuları organize edebilmesi gerekir PROPRİOCEPTİON Kalemi ne ölçüde sıkacağına karar vermek GÖRME Defterin geri kalanını görmek DENGE Sırada oturduğunu algılama DOKUNMA Bükülü dirseğinin arasında kalan gömeğin dokusunu hissetmek

4-12 Yaş Çocuklarda Duyusal Modülasyon Problemi Prevalansı %70-90 Tomchek, S. D., Huebner, R. A., & Dunn, W. (2014). Patterns of sensory processing in normal developing and children with an autism spectrum disorder. Research in Autism Spectrum Disorders, 8(9), 1214-1224. Normal Gelişim %30 Duyusal Farklılık %70

Duyu Modülasyonu; merkezi sinir sisteminin çevreden uygun uyaranları almasını sağlarken uygunsuz uyaranların filtrelemesini sağlamasıdır Uyarılmışlık seviyemizi düzenleyerek çevresel uyaranlara adapte olmamızı, odaklanabilmemizi sağlar Schoen, S. A., Miller, L. J., & Sullivan, J. C. (2014). Measurement in sensory modulation: The Sensory Processing Scale Assessment. The American Journal of Occupational Therapy, 68(5), 522.

Duyu Modülasyonumuz Dengede Değil ise; Uyarılma Eşiği Yüksek Çok Uyarı Az Uyarı olarak algılanır Uyarılma Eşiği Düşük Az Uyarı Çok Uyarı olarak algılanır

Optimal Eşik Seviyesindeki Çocuk *Normal kas tonusu *Normal kalp hızı *Göz kontağı *Uygun mimik kullanımı *Uygun ton ve hızda konuşma *Çevresindekiler ile iletişim kuran *Görev almaya hazır ve istekli olma *Odaklanma/Konsantrasyon *Çevreye uygun cevap verme *Öğrenmeye hazır

1. Eşik Seviyesi Yüksek Çocuk *Zayıf kas tonusu *Düşük kalp hızı *Sıcak terleme *Mimiklerde azalma *Konuşmama *Yorgunluk *Az aktivite *Yavaş Cevap *Laterjik *İlgisiz *İçine kapanık *Çekingen *Sıkıntı İfadesi *Aşırı sakin *Aşırı soğukkanlı

2. Eşik Seviyesi Düşük Çocuk *Dokunma, ses vb duyu uyaranlarını tolere edememe Odaklanma zorluğu Aşırı hassas Anksiyete seviyesi yüksek Öfke nöbeti Aktivite katılımı az *Dikkat süresi az *Rutin değ. hassasiyet *Stresli aktivitelerde başarısız *Uyku Problemi *Aşırı Alıngan *Öfke Nöbetleri

3. Duyu Arayışı Olan Çocuk *Yerinde duramayan *Tüm hareketleri deneyen *Oral uyarı *Heyecanlı *Hızlı *Pislenmekten çekinmez *Beceriksiz *Koordine olmayan *İşleri tamalamayan *Sıkılgan *Aşırı mimik *Yüksek sesli-heyecanlı konuşma *Hipercilik *Aşırı aktivite *Dikkat süresi az

Dengeyi Nasıl Sağlayacağım?

Duyu Modülasyonun Ekolojik Modeli Duyusal uyarandan zengin ortamlarda aralıklı yapılan duyusal aktiviteler Modülasyon becerilerinin gelişmesine yardımcı olur . Schoen, S. A., Miller, L. J., & Sullivan, J. C. (2014). Measurement in sensory modulation: The Sensory Processing Asssment. The American Journal of Occupational Therapy, 68(5),522

DUYU ORGANINI DEĞİŞTİREMİYORSAN ÇEVREDEN GELEN UYARIYI DEĞİŞTİR UYGUN ZAMANDA –UYGUN NİTELİKTE – UYGUN MİKTARDA ALGILANAN DUYU UYARISI BİREYİ OPTİMAL BAND SINIRLARI İÇERİSİNE TAŞIYARAK AKTİVİTE KATILIMINI ARTTIRIR DUYU ORGANINI DEĞİŞTİREMİYORSAN ÇEVREDEN GELEN UYARIYI DEĞİŞTİR Schoen, S. A., Miller, L. J., & Sullivan, J. C. (2014). Measurement in sensory modulation: The Sensory Processing Asssment. The American Journal of Occupational Therapy, 68(5),522

1. Duyusal Açıdan Yapılandırılmış Sınıflar Oluşturun 1. Duyusal Açıdan Yapılandırılmış Sınıflar Oluşturun! (Çevresel Düzenlemeler) Schoen, S. A., Miller, L. J., & Sullivan, J. C. (2014). Measurement in sensory modulation: The Sensory Processing Asssment. The American Journal of Occupational Therapy, 68(5),522

2. Çocuğun Çevreden Aldığı Uyaranlar Aracılılığı ile Organize Olabilmesi için İmkan Sağlayın! Duyu modülasyon problemi olan çocuklar çevrelerinden aldıkları uyaranlara uygun cevap oluşturmakta zorlanırlar Bu nedenle gözlediğiniz cevabın dengelenmesini beklemek yerine çevre düzenleme yardımıyla çocuğun optimal banda girmesine yardımcı olun!

3. Sınıf İçerisinde Uyarılmışlık Seviyesi Yüksek Olan Çocukları sakinleştirmek İçin Sakin ve Kapalı Alanlar Oluşturun! May-Benson, T. A., Roley, S. S., Mailloux, Z., Parham, L. D., Koomar, J., Schaaf, R. C., ... & Cohn, E. (2014). Interrater Reliability and Discriminative Validity of the Structural Elements of the Ayres Sensory Integration® Fidelity Measure©. The American Journal of Occupational Therapy, 68(5), 506.

4. Görsel Semboller ve Aktivite Listeleri Kullanın! May-Benson, T. A., Roley, S. S., Mailloux, Z., Parham, L. D., Koomar, J., Schaaf, R. C., ... & Cohn, E. (2014). Interrater Reliability and Discriminative Validity of the Structural Elements of the Ayres Sensory Integration® Fidelity Measure©. The American Journal of Occupational Therapy, 68(5), 506.

5. Saat ve Benzeri Ölçerleri Mutlaka Sınıfınızda Bulundurun! May-Benson, T. A., Roley, S. S., Mailloux, Z., Parham, L. D., Koomar, J., Schaaf, R. C., ... & Cohn, E. (2014). Interrater Reliability and Discriminative Validity of the Structural Elements of the Ayres Sensory Integration® Fidelity Measure©. The American Journal of Occupational Therapy, 68(5), 506.

6. Kişisel Alan Oluşturabilmek İçin Seperatörler Kullanın! May-Benson, T. A., Roley, S. S., Mailloux, Z., Parham, L. D., Koomar, J., Schaaf, R. C., ... & Cohn, E. (2014). Interrater Reliability and Discriminative Validity of the Structural Elements of the Ayres Sensory Integration® Fidelity Measure©. The American Journal of Occupational Therapy, 68(5), 506.

7. Öğrencinizin Duyu Diyetine Uyması Konusunda Özen Gösterin! Optimal banda girmeye veya burada devam etmeye yönelik hazırlanan duyusal içerikli aktivite listesi Düzenli yapılan aktiviteler ile çocuğun sakin ve uyanık kalmasını sağlayabilirsiniz

8. Çocukların uzun süre aynı pozisyonda kalmasına izin vermeyin! Çocukların rutin aktivitelerine 2-3 dakikalık aktivite çalışmasının eklenmesi dikkat becerilerini 15-20 dakika uzatacaktır

9. Vestibüler aktivitelerin modülasyonu düzenleyici etkisi vardır

10. Oral-Motor Aktivitelerin sakinleştirici etkisini kullanmayı unutmayın!

11. Dokunma uyarısını kullanmayı unutmayınız!

12. Ağırlaştırılmış materyalleri kullanın!

13. Sandalyeler

14. Alternatif yazı yazma gereçleri kullanın

School-Based Occupational Therapy Practice From Teacher’s View : Perceptions and Realities of Current Practice and the Role of Occupation Benson, J. (2013). Journal of Occupational Therapy, Schools, & Early Intervention, 6(2), 165-178. AbstractThe purpose of this study was to explore how school-based occupational therapists describe current practice including the role of occupation. Participants included 16 occupational therapists currently practicing in the schools. Data were collected via an interview. The methodology used in this study was a mixed qualitative design based on multiple-case study analysis and grounded theory. The participant interviews were analyzed for themes. The results indicate that school-based practitioners have a high level of satisfaction with their job. Participants report a belief that the natural context of the school supports occupation, and occupation is a strong influence during the intervention process as well as the overall daily practice of the school-based practitioner. Teams are also reported to strongly influence current practice.

15. ERGOTERAPİST’inize Danışmayı Unutmayın!

Eve Giderken…… Çocukların biricikliğini hep hatırlamanız ve çocuk gibi düşünmekten vazgeçmemeniz dileğiyle….

TEŞEKKÜR EDERİM mhuri@hacettepe.edu.tr