HÜCRENİN YAPISI

ÇEKİRDEK İçerisinde kalıtsal özellikleri taşıyan yapılar vardır. Bilinen en küçük hücre,bakteridir. En büyük hücre deve kuşu yumurtasının sarısıdır. En uzun hücreye de yaklaşık 1 m uzunluğunda olan sinir hücreleri örnek olarak verilebilir. Bazı ilkel hücrelerde ise çekirdek yoktur,kalıtsal özellik taşıyan yapıların sitoplazmada dağınık olarak bu ilkel canlılarda bulunur.

Hücreler ikiye ayrılır: 1-) Prokaryot (çekirdeksiz) Hücreler: Bu hücrelerin çekirdeği yoktur. Örneğin bakteri,mavi-yeşil alg prokaryot hücrelidir. 2-) Ökaryot (çekirdekli) Hücreler: Bu tip hücrelerin çekirdeği,zarla çevrili organelleri vardır. Örneğin prostitler,mantarlar,hayvanlar,bitkiler ökaryot hücrelidir. Ökaryot bir hücre dıştan içe doğru üç kısımdan oluşur: 1-) Hücre zarı 2-) Sitoplazma 3-) Çekirdek

Hücrenİn Temel Kısımları Hücre zarı,sitoplazma ve çekirdektir. HÜCRE ZARI: Bütün hayvan ve bitki hücrelerinde bulunan canlı,saydam,esnek ve seçici geçirgen bir zardır. Seçici Geçirgenlik: Hücre zarının bazı maddeleri hücreye alıp bazılarını almamasıdır.

HÜCRE ZARININ GÖREVLERİ Hücreyi dış etkenlerden korumak, Hücreye şekil vermek, Madde alışverişini kontrol etmektir. HÜCRE ZARINDAN GEÇEBİLEN MADDELER Küçük moleküller (glikoz,aminoasit,su,madensel tuzlar) Yağda eriyen A,D,E,K vitaminleri, Nötr moleküller (oksijen ve karbondioksit)’tir.

Selüloz adı verilen ölü bir maddeden yapılmıştır. HÜCRE ÇEPERİ (DUVARI) Bitkisel hücrelerde hücre zarının dışında bulunur. Hayvan hücrelerinde yoktur. Selüloz adı verilen ölü bir maddeden yapılmıştır. Hücre çeperi cansız,kalın dayanıklı,esnek olmayan, tam geçirgen yapıdadır.

SİTOPLAZMA Hücre zarı ile çekirdek arasını dolduran,renksiz,yarı saydam,yumurta akı kıvamında (kolloid) bir sıvıdır. Sitoplazma canlıdır ve hücrenin bütün hayatsal faaliyetleri burada oluşur. Sitoplazmanın içinde yapıları ve görevleri birbirinden farklı küçük parçacıklar vardır. Bunlara organel denir.

ORGANELLER Ribozom Sentrozom Lizozom Endoplazmik Retikulum Golgi Cisimciği Koful Plastitler Mitokondri

Ribozom: Protein sentezi ile görevlidir. Sentrozom: Hücrede bölünmede görevlidir. Sadece hayvan hücresinde vardır. Bitki hücresinde sentrozom yoktur. Lizozom: İçi sindirim enzimiyle dolu keseciktir. Karbonhidrat,protein ve yağ gibi büyük moleküllerin parçalanmasından sorumludur. Endoplazmik Retikulum: Hücrede madde iletimini sağlar. Golgi Cisimciği: Salgı maddelerinin üretildiği,depolandığı ve paketlendiği organeldir. Ayrıca yağ sentezinde rol oynar.

Koful: Hücre içinde atık madde,su ve besin depolayan kese şeklindeki yapılardır. Bitki hücrelerinde büyük,hayvan hücrelerinde ise küçüktür. Plastitler: Sadece bitki hücrelerinde bulunur. Üç çeşittir: A) Kloroplast: Yeşil renk pigmenti olan klorofil taşırlar. Bitkilerin yapraklarında, ham meyve ve sebzelerinde, genç dallarında, otsu gövdelerinde bulunur. Kloroplastlar fotosentez olayını gerçekleştirir. Fotosentez sonucu besin ve oksijen üretilir.

B) Kromoplast: Sarı,kırmızı ve turuncu renk pigmentlerini taşırlar B) Kromoplast: Sarı,kırmızı ve turuncu renk pigmentlerini taşırlar. Böylece bitki ve meyvelere renk verirler. Vitamin üretip depolarlar. C) Lökoplast: Renksiz plastitlerdir. Bitkinin tohumlarında,kök ve toprak altı gövdesi gibi depo organlarında bulunur. Lökoplastlarda protein,yağ ve nişasta gibi besinler depolanır.

ÇEKİRDEK Çekirdek hücrenin hayatsal faaliyetlerini yönetir. Görevleri: Hücreyi yönetmek,kalıtım bilgisini taşımak ve hücre bölünmesini sağlamaktır. Aynı zamanda özellikleri sonraki hücrelere aktararak kalıtsal devamlılığı sağlar. Çekirdeği çıkarılan bir hücre yaşayamaz. Kalıtsal karakterleri (genleri) taşır. Bakteri ve mavi, yeşil alglerde çekirdek yoktur. Alyuvarların çekirdeği olmadığı için bölünemez.