ÖĞRETİM SÜRECİ

Gagne’nin Öğrenme Prensipleri 1. Farklı öğrenme hedefleri için farklı öğretimler gerekir. 2. Öğrenme ortamlarını oluşturarak, öğrenmenin öğrenen üzerinde gerçekleşmesi sağlanmalıdır. 3. Her öğrenme sonucu için özel öğretim işlemleri yapılmalıdır. 4. Öğrenme sıralaması, zihinsel becerileri ve öğretimin mantıklı bir sıraya konulması için gereklidir. (www.egitim.aku.edu.tr/dersler.htm - 4k)

Öğrenme Ürünleri ve Öğretim Hedefleri Gagne’ye Göre Öğrenme Ürünleri ve Öğretim Hedefleri Gagne’ye göre beş tür öğrenme ürünü vardır ve öğretim hedefleri de bu öğrenme türlerine göre sınıflanabilir. Gagne insan öğrenmesini beş alana ayırmaktadır. Bunlar: 1-Sözel bilgi (verbal information) 2-Zihinsel beceriler (intellectual skills) 3-Bilişsel stratejiler (cognitive strategies) 4-Tutumlar (attitudes) 5-Devimsel beceriler(motor skills)

Gagne’ye Göre Öğrenme Ürünleri ve Öğretim Hedefi Örnekleri HEDEF ÖRNEKLERİ 1. Sözel bilgi; sözcük, olgu, kural vb. bilme -Türklerin Anadolu’ya ilk geliş tarihini ifade etme. -Tenis maçında puan alma ilkelerini söyleme. 2. Zihinsel beceriler a) Ayırt etme b) Somut kavramlar -Piyanoda çalınan iki nota arasındaki farklılıkları duyma. -> ve < sembollerini ayırt etme. c) Tanımlanmamış kavramlar -Verilen ölçüt bakımından demokrasi kavramına uygun uygulamalarda bulunan , hükümetleri belirleme.

d) Kural -a+b=b+a olduğunu gösterme. -Suyun atmosfer basıncı altında 100C hal değiştirdiğini gösterme. e) Çoklu kural Verilen bölge ve arazi koşullarına göre yağmur tahmini yapmak için kural oluşturma. 3. Bilişsel stratejiler -Kendine özgü etkili bir not tutma stratejisi geliştirme. - Enerji tüketiminin çok olduğu saatlerde tasarruf için özgün bir plan önerme. 4. Tutum -Bilim –kurgu öykülerini diğer öykülere tercih etme -Spor olarak yüzmeyi tercih etme. 5. Devimsel beceriler -Sırt üstü yüzme. -Otomobili uygun hızda kullanma.

Sözel Bilgiler: Sözel bilgi ifade etmeye, açıklamaya dönük bilgidir. Örneğin; “Ankara’nın Türkiye’nin başkenti olduğunu bilmek” İsimler, kavramlar, özellikler, fonksiyonlar vs. Öğrenci, öğrenme alanının genel bilgi ve kavramlarını önceden bilmelidir. Konu ile ilgili gerekli yeni kelimeleri öğrenmelidir. Açık-seçik ve bütün halinde bir öğrenme ve anlatma olmalıdır. Sözel bilginin birçok temel işgörüsü vardır.

Zihinsel beceriler beş alt gruba ayrılır. Gagne’nin en önemli öğrenme ürünü kategorisi zihinsel becerilerdir. Zihinsel beceriler beş alt gruba ayrılır. a)Ayırt etmeyi öğrenme: Semboller yoluyla çevreye tepkide bulunmadır. Bir nesnenin diğerinden farkını,dolayısıyla da bir sembolün diğerinden farkını ayırt etmeyi kapsar. b)Somut kavramlar: Kavram öğrenme için önkoşul, ayırt etmeyi öğrenmedir. Kavramların basit ve temel formu somut kavramlardır.

Bilişsel stratejiler: Her bireyin öğrenirken, hatırlarken, problem çözerken kullandığı kendine has yöntemler. Bir bilgiye nasıl yaklaşıyor, anlamaya mı çalışıyor, yoksa ezberlemeye mi? Değişik yaklaşım ve yorumları var mı? Analiz ve sentez gücü, çözüm geliştirme yolları vs. (“Her yiğidin bir yoğurt yeyişi vardır”) (www.egitim.aku.edu.tr/dersler.htm - 4k)

TUTUMLAR Birçok tutum eğitimin hedefleri arasında yer almaktadır. Örneğin; din, dil, ırk, cinsiyet farkı gözetmeksizin insanlara karşı hoşgörülü ve saygılı olmak,insanlara yardım etmek vb. İkinci düzeydeki tutumlar, çeşitli durumlarla ilgili olumlu tercihleri yansıtmaktadır. Örneğin; klasik müzik dinlemek, bilgisayar oyunu oynamak vb. Üçüncü düzey tutum grubu, vatanını sevmek, toplumun ihtiyaç ve amaçları ile ilgilenmek vb.

DEVİMSEL BECERİLER Devimsel beceriler, insan performansında geniş bir yer kaplamaktadır. Örneğin;otomobil kullanma,müzik aleti çalma ayrıca otomobil tamircisi,terzi makine operatörü vb. birçok meslek alanı da devimsel becerilere dayanmaktadır. Okullardaki öğrenmelerde, çoğu zaman devimsel beceriler, diğer öğrenmeler için temel oluşturmaktadır. Ayakkabı bağlama, bisiklete binme, araba kullanma, ev aletlerini kullanma. Gerekli bilgi ve bedensel olgunluk şarttır. Her doğru öğrenme pekiştireçlerle desteklenmelidir. (www.egitim.aku.edu.tr/dersler.htm - 4k)

ÖNKOŞUL ÖĞRENMELERİ BELİRLEME Bazı yeni öğrenmeler, kendinden önce gerçekleşmiş olan öğrenmelere dayalı olarak gerçekleşir ve bu öğrenme de sonraki öğrenmeler için hazırlık oluşturur. Bir öğrenme biriminin öğrenilebilmesi için gerekli olan önceki öğrenmelere önkoşul öğrenme denir. Önkoşul öğrenmeler, bazı durumlarda yeni öğrenmelerin oluşmasını mümkün kılar.Yeni öğrenmenin meydana gelmesi, önkoşul öğrenmenin gerçekleşmiş olmasına bağlıdır.

ÖĞRENCİ NİTELİKLERİNİ BELİRLEME Öğretimi planlarken, öğrenciye öğretim sonunda kazandırılacak yeterlikler (hedef ve hedef-davranışlar) belirlenip, her hedef davranışın kazandırılması için gerekli olan önkoşul öğrenmeler belirlendikten sonra sıra öğrencinin niteliklerini belirlemeye gelmektedir. Öğrencinin öğrenmesini doğrudan etkileyen ve öğretimi düzenlemede dikkate alınması gereken nitelikler: a)Öğrencinin sahip olduğu bilişsel önkoşul öğrenmelerin belirlenmesi. b) Öğrencinin sahip olduğu devimsel nitelikteki önkoşul öğrenmelerin belirlenmesi. c) Öğrencinin duyuşsal özelliklerinin belirlenmesi.

HEDEF VE HEDEF DAVRANIŞLARI GÖZDEN GEÇİRME Öğrencinin öğrenme bakımından sahip olduğu özellikler ile önkoşullar arasındaki fark, saptanan hedef ve davranışların yeniden gözden geçirilmesini gerektirir.Böylece kazandırılacak hedef davranışların öğrencinin düzeyine uygun hale getirilmesi sağlanabilir.

İÇERİĞİ ÖRGÜTLEME Eğitimde içerik seçimine, günümüz dünyasında yaşanan iki baskın özellik etkide bulunmaktadır.Bunlardan biri, yeni bilgi birikimlerinin programlara yansıtılamaması, diğeri ise bilim ve teknolojideki hızlı gelişme ve bilgi patlamasıdır. Hedef ve davranışların kazandırılmasında bir araç olan içerik, öğrencilerin, kazandırılacak hedef davranışların ve konu alanının özellikleri dikkate alınarak örgütlenmelidir.İçeriğin organize edilmesinde basitten karmaşığa, somuttan soyuta, bilinenden bilinmeyene doğru bir yol izlenmelidir.

ÖĞRETİM STRATEJİLERİ VE MATERYALLERİNİ SEÇME Öğretim stratejileri ve materyallerinin kazandırılacak hedef ve davranışlar ile öğrenci ve konu özelliklerine uygun olması gerekmektedir. Eğer davranış adım adım aşamalı kazandırılacak bir performans şeklinde ise ya da öğrencilerin yeterli ön öğrenmeleri yoksa öğrencilerin gelişim düzeyleri düşük ise seçilecek öğretim stratejisinin, öğrencinin performansı adım adım öğrenmesini sağlayacak nitelikte olması gerekir. Eğer kazandırılacak davranış, üst düzey bilişsel davranış şeklinde ve öğrenciler üst düzey zihinsel becerilere sahip ise seçilecek öğretim stratejisi, daha çok öğrenci merkezli, onların araştırmalarına, bulmalarına izin veren stratejiler olmalıdır. (Senemoğlu,2004)

Öğretim Materyallerinin Seçiminde Şu Ölçütlere Uymak Gerekmektedir: a) Materyal hedef davranışları kazandırıcı nitelikte olmalı, düzenlenen öğretim etkinliklerine uygun olmalıdır. b) Materyal öğrencilerin özelliklerine uygun olmalıdır: Öğrencilerin psiko-sosyal, beden, psiko-motor, ve bilişsel gelişim ile öğrenme özelliklerine uygun olmalı, öğrencinin bir bütün olarak tüm gelişimlerine yardım edebilmelidir. c) Öğretim materyali pratik olmalıdır: Kolaylıkla elde edilebilir ve kullanılabilir olmalıdır. (Senemoğlu,2004)

Yazılı bir materyalin öğretimsel etkililiği ise özellikle üç temel değişkene bağlıdır: 1-Materyalin okunabilirlik düzeyi. 2-Materyalin içeriği. 3-Materyalin tasarımı Yazılı materyallerin tasarımında dikkate alınması gereken birtakım faktörler ise ; tutarlılık,sayfa düzeni,görsel materyaller,yazı türü,yazı boyutu,yazı stili ve vurgulama araçlarının kullanımıdır. (Uşun, 2000)

ÖĞRETİM ETKİNLİKLERİNİ PLANLAMA Her öğretim etkinliğinde bulunması gereken ögeler şunlardır: Öğrenciye verilecek uyarıcılar (ipuçları); öğrencinin öğrenmesi gereken bir davranışı yapması; yaptığı davranışın doğruluğundan ya da yanlışlığından haberdar olması; ortaya konan davranışın niteliğine göre tamamlama etkinliklerinin yapılması ve öğrenilenlerin yeni durumlara transfer edilmesi gibi temel ögelerdir. Ancak; seçilen öğretim stratejilerine göre bu temel ögelerin, öğretim sırasında yer alış biçimi, sırası, yoğunluğu farklılık gösterir. (Senemoğlu,2004)

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ETKİNLİKLERİNİ PLANLAMA Eğitimde öğrenmeyle ilgili üç tür değerlendirme yapılmaktadır. Bunlar; a) tanıma ve yerleştirmeye, b) öğrenmeleri izlemeye, c) öğrenme düzeyini belirlemeye dönük değerlendirmelerdir. Tanıma ve yerleştirmeye dönük değerlendirmenin temel amacı; öğrencinin kişilik özelliklerini bir bütün olarak değerlendirip kendi özelliklerine uygun, mutlu olabileceği kurs, alan, meslek seçmesine yardım etmek ve böylece öğrencinin kendisini gerçekleştirmesine yardım etmektir.

Öğrenmeleri izlemeye dönük değerlendirme, öğretimin bir parçasıdır Öğrenmeleri izlemeye dönük değerlendirme, öğretimin bir parçasıdır. Öğrenmeleri izleme değerlendirmesinin amacı; öğrenme eksik ve güçlüklerini belirleyerek öğrencinin öğrenmelerini tamamlamaya yol göstermektedir.Bu nedenle, öğretim planlanırken her ünitede öğrenme eksik ve güçlüklerini belirlemeye yardım edecek; ünitede kazandırılması düşünülen tüm hedef davranışları yoklamaya dönük izleme testleri hazırlanmalıdır. Öğrenme düzeyini belirlemeye dönük değerlendirme ise, hedefler doğrultusunda erişilen öğrenme düzeyini belirleyerek not vermeyi,geçti-kaldı kararı vermeyi,gelecekteki başarıyı yordama gibi kararları vermeyi sağlayan bir değerlendirme türüdür.Öğrenme düzeyini belirlemek üzere kullanılabilecek ölçme araçları, kazandırılmak istenen davranışların bir örneklemini yoklayan ölçme araçlarıdır.Bu ölçme araçlarının da öğretimi planlama aşamasında planlanıp hazırlanması gerekir.Böylece, öğrencinin öğrenme düzeyini belirlemede kullanılacak başarı ölçütü, başlangıçta belirlenmiş olur.(Senemoğlu,2004)

KAYNAKÇA Senemoğlu, N.2004, Gelişim Öğrenme Ve Öğretim:Kuramdan Uygulamaya, Gazi Kitapevi, Ankara Güven,M. 2004, Öğrenme Stilleri İle Öğrenme Stratejileri Arasındaki İlişki,Anadolu Üniversitesi Yayınları,Eskişehir Şimşek, N.1997,Derste Eğitim Teknolojisi Kullanımı,Anıl Yayınevi,Ankara Uşun,S. 2000,Özel Öğretim Teknolojileri Ve Materyal Geliştirme,PegemA Yayıncılık,Ankara Koşar,E.2002, Öğretim Teknolojileri Ve Materyal Geliştirme,Ezgi Kitapevi Yayınları,Bursa www.egitim.aku.edu.tr/dersler.htm - 4k Demirel,Ö.2005, Kuramdan Uygulamaya Eğitimde Program Geliştirme, PegemA Yayıncılık,Ankara