9 EYLÜL İLKÖĞRETİM OKULU HAZIRLAYAN: Fikret YILDIRIM 9 EYLÜL İLKÖĞRETİM OKULU MENEMEN-İZMİR

ÜREME SİSTEMİ Canlıların neslini devam ettirmek üzere kendine benzer fertler meydana getirmesine üreme denir. Eşeyli ve eşeysiz olmak üzere iki çeşit üreme vardır. İnsanlar eşeyli ürer.

Eşeyli üreme üç basamakta gerçekleşir. 1. Üreme hücresi oluşumu 2. Döllenme 3. Gelişme

İnsanda Üreme Yapıları Erkek üreme organları: Testis ve testiste üretilen spermlerin taşındığı kanallardan oluşur. İnşanda erkek üreme hücresine sperm denir. Spermler küçük, az sitoplazmalı ve kamçılıdır.

Erkek üreme organları:

Erkek üreme organları: Kamçı, sıvı ortamda spermin hareketini sağlar. Testislerde üretilen spermler kanalcıklar içinde ilerlerken hareket yeteneği kazanır. Testisler vücut yüzeyinden dışa doğru meydana gelen bir kese içerisinde yer alır. Bu kese, vücut ısısı spermlerin gelişmesine elverişli olmadığı için vücut dışında yer alır.

Dişi üreme organları Dişi üreme organları yumurtalıklar, yumurta kanalı, döl yatağı ve vajinadan oluşmuştur. Dişi üreme hücresi yumurtalıklarda meydana gelir. Yumurtalıklar oval şekillidir.

Dişi üreme organları

Dişi üreme organları

Dişi üreme organları Karın boşluğunun alt kısmında yer alır. Yumurtalıklar, yumurta kanalı ile döl yatağına bağlanır. Döl yatağı düz kaslardan oluşmuş kalınçeperli bir yapıdır. Embriyo gelişimi burada olur. Döl yatağı, vajina denilen kaslı bir tüpe açılır. Yumurta hücreleri büyük, bol sitoplâzmalı ve hareketsizdir.

Üreme kabiliyeti İnsanda ergenlik dönemiyle birlikte sperm oluşumu ve yumurta olgunlaşması başlar. Böylece canlı üreme kabiliyeti kazanır. Ergenlikteki hormonal faaliyetler, üreme yapılarının gelişmesini ve olgunlaşmasını sağlar.

İNSANDA ÜREME HÜCRELERİ

Döllenme: Sperm ve yumurta hücresinin birleşmesine döllenme denir. + n Sperm 2n Zigot (Döllenmiş yumurta) DÖLLENME Yumurta Sperm ve yumurta hücresinin birleşmesine döllenme denir. Döllenecek dişi ve erkek hücrelerine gamet adı verilir. Döllenme sonucu oluşan hücreye zigot denir.

İNSAN YUMURTASINDA DÖLLENME

Döllenme: Dişi üreme hücresi = Yumurta Dişi üreme organı = Yumurtalık (ovaryum) Erkek üreme hücresi = Sperm Erkek üreme organı = Erbezi (testis) Yavru canlının oluşabilmesi için dişi ve erkek üreme hücreleri birleşerek yeni bir hücre oluştururlar. Dişi ve erkek üreme hücrelerinin birleşmesine DÖLLENME denir.

Gelişme: Döllenme ile başlayıp ergin bir canlı oluncaya kadar devam eden faaliyetlere gelişme denir. Gelişme; hücre bölünmesi, büyüme ve farklılaşma olaylarını kapsar.

GELİŞME: Zigot hücresi dölyatağında mitoz bölünmeler geçirerek gelişmeye başlar Bu arada etrafında PLASENTA denen yapı oluşur Plasenta bir noktasından göbek kordonu ile bebeğe bağlıdır. Göbek kordonu madde taşınması için kullanılır.Bebek besin ve oksijenini göbek kordonu ile sağlar.

GELİŞME: Boşaltımını da yine bu yolla annenin boşaltım sistemi sayesinde yapar Zigotun mitoz bölünmeler geçirerek hücre sayısını arttırmış haline EMBRİYO denir. Embriyo dış etkenlerden korunabilmek için AMNİYON SIVISI ve AMNİYON ZARI ile çevrilidir

ZİGOTTAN EMBRİYOYA, YAVRUYA, ERGİNE DOĞRU GELİŞME 1- Embriyonun Geliştiği Ortam- Bu ortamda Embriyo İçin Oluşan Plasenta: Döllenmiş yumurta (zigot), 40 haftalık gebelik boyunca önce bir embriyoya, daha sonra cenine(fe­tüs) dönüşerek gelişirken beslenir ve korunur.

Embri­yonun gelişip korunması için döl yatağı ile embriyo hücrelerinin bir kısmı, birlikte, plasenta denilen yapıyı oluşturur. Plasenta, gelişen embriyoyu annesinin rahmi­ne (uterus) ve döl yatağına bağlayan yumuşak bir organdır. Embriyo, göbek bağıyla plasentaya bağlıdır.

2-İnsanda Yavru Olana Kadar Embriyo Nasıl Korunur, Beslenir, Solunum Yapar, Boşaltım Yapar, Büyür ve Gelişir? Plasenta, yavrunun döl yatağında gelişebilme­si için çok önemli görevler yapar. Yavru doğana kadar embriyoya oksijen ve besin sağlamak, plasentanın görevidir.

Annenin kanındaki besin ve oksijen, plasentadan yavrunun kanına geçerken yavrunun kanındaki karbon dioksit ve diğer zehirli atıklar annenin kanına geçer. Bu madde geçişleri sırasında, annenin kanı ile çocuğun kanı birbirine karışmaz.

Plasenta; Yavrunun solunum, boşaltım ve sindirim sistemi gibi görev yapar. Embriyonun gereksinimi olan tüm madde alışverişleri, plasenta ve göbek bağındaki kan damarları aracılığı ile sağlanır.

Plasenta; Ayrıca, plasenta çeşitli hormonlar salgılayarak yavrunun anne vücudu içinde sağlıklı gelişmesini sağlar. Doğumdan sonra annenin süt oluşturarak yavrusunu besle­yebilmesi için süt bezlerinin gelişmesini düzenler.

Plasenta; Plasenta çok fazla enerji tüketen bir yapıdır. Fetüs (cenin) gelişirken tüm besin­lerini plasenta yardımı ile anne kanından sağladığına göre, fetüsün sağlıklı gelişebil­mesi, annenin iyi beslenmesiyle ilişkilidir.

Annenin yetersiz beslenmesi, kanında bazı maddelerin eksik olmasına neden olacağından bu durumda fetüs, kendisi için gerekli bazı besinleri anneden alamaz. Gelişmesinde bazı olumsuzluklar ortaya çıkar. Böyle olumsuzlukların olmaması için annenin dengeli ve düzenli beslenmesi gerekir.

Hamile Annenin dikkat Etmesi Gereken Hususlar Annenin alkol, sigara, uyuşturucu gibi zararlı alışkanlıklarının bulunması, uterus­ta gelişmekte olan yavruya zarar verir. Sigaranın nikotini kan yoluyla plasentadan yavruya geçer ve gelişimini olumsuz etkiler. Sigara içen annelerin çocukları, doğuştan astımlı olur ve bağışıklık sistemleri zayıftır. Alkol ve uyuşturucu da kan yoluyla plasentadan fetüse geçerek başta sinir sistemi olmak üzere diğer organlarda gelişme bozukluklarına neden olabilir.

Hamile Annenin dikkat Etmesi Gereken Hususlar Fetüsün gelişim evrelerinde annenin psikolojik yapısı da önemli bir etkendir. Bu nedenle hamilelik döneminin huzur ve güven içinde geçirilmesi gerekir. Embriyonun uterustaki gelişmesi, ortalama 280 günde (9 ay 10 gün) tamamlanır. Bunun sonucu doğum olayı gerçekleşir.

ANNE KARNINDA

DOĞUM OLAYI

DOĞUM OLAYI Doğum olayı ile anne vücudundan ayrılan yavru, ilk olarak soluk alıp vermeye başlar. Göbek kordonu kesilerek yavru bağımsız bir birey olarak anadan ayrılır. Plasenta (eş) da görevini tamamladığı için uterustan kopup ayrılır. Bağımsız birey haline gelen yavru, annenin hormon kontrolünde süt bezlerinin salgıladığı süt ile beslenmeye başlar. Anne sütü, bebeğin gelişimi için çok önemlidir. İnsanın gelişim dönemi yaşlara göre belli dönemlere ayrılır.

ÇOKLU DOĞUMLAR ÇİFT YUMURTA İKİZLERİ: Normal durumlarda anne vücudunda oluşan dört yumurtadan üçü erir ve biri döllenerek zigotu oluşturur. Bazen ise yumurtalardan ikisi erimeden kalır ve iki ayrı sperm tarafından döllenir. Bu durumda iki farklı zigot oluşur. Bu zigotlar farklı plasentalar içinde gelişerek farklı zamanlarda doğmuş iki kardeş gibi iki farklı bebeği oluşturur. Zigotları oluşturan sperm ve yumurtalar farklı olduğundan bebekler farklı genetik yapılarda olur.

ÇİFT YUMURTA İKİZLERİ:

TEK YUMURTA İKİZLERİ:

TEK YUMURTA İKİZLERİ: Zigot oluştuktan sonra mitoz bölünmeler geçirerek gelişir.Bazen ilk mitoz bölünmeden sonra oluşan iki hücre farklı yerlerde gelişerek iki birey oluşturur. Zigotlar aynı sperm ve yumurtadan oluştuğu için kalıtsal karakter olarak birbirinin aynısıdır. Zigotlar aynı plasenta içinde gelişir.

Üreme Sisteminin Sağlığı Üreme sisteminin sağlığının korunabilmesi için düzenli ve dengeli beslenilmelidir. Havasız ortamlardan kaçınılmalıdır. Alkol, sigara kullanımı üreme sistemini olumsuz etkileyen faktörlerdir. Dar, rahat olmayan elbiselerden kaçınılmalıdır.

Üreme Sisteminin Sağlığı Ayrıca, hamileler gebelik süresince doktor önerisi olmadan ilâç almamalı röntgen ışınlarından uzak durmalıdırlar. Ağır yük kaldırmamalı, ağır işlerde çalışmamalıdır. Hamile bayanların protein, vitamin, demir ve kalsiyum yönünden zengin besinler alması gerekir.

9 EYLÜL İLKÖĞRETİM OKULU TEŞEKKÜRLER HAZIRLAYAN: Fikret YILDIRIM 9 EYLÜL İLKÖĞRETİM OKULU MENEMEN-İZMİR