e-Kitaplar ve Kütüphaneler Tuba Akbaytürk & Münevver Tonta

İçerik eKitabın gelişimi Güncel teknolojiler Kütüphane Kullanımı eKitap piyasası Fiyat Modelleri Konsor- siyum alımları Telif hakları eKitabın gelişimi Güncel teknolojiler Telif hakları eKitap piyasası Konsor- siyum alımları Kütüphane Kullanımı Fiyat Modelleri

e-Kitap nedir? Bir kitabın çevirimiçi gösterimi olan sayısal obje; Sayısal dağıtım amacıyla sayısal formata çevrilmiş referans kitabı, ders kitabı, ticari kitap gibi her türlü yayınlanmış materyal; Basılı kitabın bilgisayarda ya da özel tasarlanmış el araçlarında okunabilen sayısal versiyonu; Tanım: the electronic book exchange system web site Tanim: NetLibrary web sitesi Tanım: Concise Oxford English Dictionary

e-Kitap teriminin farklı kullanımları e-Kitap terimi sayısal kitap anlamı dışında e-kitap okumada kullanılan ürünler için de kullanılmaktadır. Bu ürünler yazılım ya da donanım olabilir. Ürünlerdeki çeşitlilik de terim ve tanım karışıklığını arttırmaktadır. Bu sunumda e-kitap terimi sadece e-metin olarak yayınlanmış kitaplar için kullanılacaktır. 1. http://ebooks.strath.ac.uk/eboni/documents/definition.html

e-Kitaplar gerçekten yeni mi? 1995-1996’dan beri Encyclopedia Britannica CD’de yayınlanmaktadır. Encarta Encyclopedia ilk kez 1993’de cd-rom’da yayınlanmıştır. Oxford English Dictionary on CD-ROM 1992’de ilk kez yayınlanmıştır. 2001 ortalarından beri e-kitaplar books-in-print’de yer almaktadir. Hayır

Tarihçe Adobe eBook Reader Adobe eBook Reader Rocket, ilk e-kitap okuyucusu Rocket, ilk e-kitap okuyucusu Microsoft Reader Microsoft Reader HTML, yeni E-kitap formatı HTML, yeni E-kitap formatı DOS’dan Windows tabanlı E-kitaba geçiş DOS’dan Windows tabanlı E-kitaba geçiş İlk e-kitap konferansı İlk e-kitap konferansı BiblioBytes, Net’te ilk E-kitap satışı BiblioBytes, Net’te ilk E-kitap satışı PC-Book, İlk ekitap yazılımı Afternoon, ilk hypertext roman PC-Book, İlk e-kitap yazılımı PC-Book, İlk e-kitap yazılımı Afternoon, ilk hypertext roman Afternoon, ilk hypertext roman Project Gutemberg’in başlaması Project Gutemberg’in başlaması Project Gutemberg’in başlaması

e-Kitap türleri İnternetten indirilebilir ekitaplar: Kitap içeriği İnternet üzerinden okuyucunun bilgisayarına indirilir. Özel tasarlanmış okuma araçlarına yüklenebilen ekitaplar: Bir bilgisayardan bağlantı kablosu ile yüklenebilen ekitaplar Web-erişimli e-kitaplar: Sağlayıcının Web sitesinde yayınladığı ve ücret karşılığı erişilen e-kitaplardır. Okuyucu süresiz erişim isterse e-kitabı satın alabilir. Print-on-demand kitaplar: Kitap içeriklerinin depolandığı, yüksek hızlı ve yüksek kaliteli yazıcılara bağlı bir sistemden istek üzerine basılan kitaplar

Yazılımlar Microsoft Reader 2.0: Windows tabanlı masaüstü, dizüstü ve cep bilgisayarları ile uyumlu ClearType teknolojisi ile LCD ekranlarda %300 okunaklılık artışı ve font büyütme imkanı Kişisel kütüphane oluşturma ve yönetme imkanı Metin seçme, bookmark, not ekleme, çizim ekleme, sözlük, bul (find)

Yazılımlar (devam) Adobe eBook Reader 2.2: Windows veya Mac tabanlı masaüstü ve dizüstü bilgisayarları ile uyumludur Cooltype teknolojisi ile LCD ekranlarda yüksek okunaklılık Kişisel kütüphane oluşturma ve yönetme imkanı Metin seçme, not ekleme, görüntü netleştirme (sharpen), görüntüyü çevirme

e-Kitap Okuma Araçları Gemstar: http://www.gemstar-ebook.com/ebcontent/devices/default.asp REB1100 Liste fiyatı: $299 REB1200 Liste fiyatı : $699

e-Kitap Okuma Araçları Franklin Electronic Publishers: http://www.franklin.com/ebookman eBookMan 900, 901, 911 Liste fiyatı : $129.95, $179.95, $229.95

e-Kitap Okuma Araçları goReader: http://www.goreader.com Liste fiyatı: $960-$1150

Kütüphanelerde e-Kitap Web erişimli kitaplar: Gecikme ve ceza söz konusu olmaz Kitap iadesi olmaz Rafa geri yerleştirme olmaz, raf okuma yapılmaz Envanter kontrolü yapılmaz Kayıp ya da hasarlı kitap durumları yoktur 24x7 hizmet verilir Daha az teknik servis gereksinimi vardır (ör: etiket, barkod, güvenlik şeridi) Tam metin içinde kelime taraması kütüphane referans hizmetlerine kolaylık sağlar Kapsamlı kullanım istatistikleri sayesinde koleksiyon geliştirme amaçlı değerli bilgiler edinilir

Kütüphanelerde e-Kitap Dolaşım: Off-line ödünç verme Okuma aracı ile beraber ödünç verme Ödünç verilmeden web üzerinde kullandırma Kataloglama: Bazı firmalar MARC kayıtlarını sağlamaktadır E-kaynak kataloglamada OCLC’den faydalanılabilir Okuma aracı kullanılıyorsa, hem araç hem de üzerinde yüklü olan tüm kitaplar kataloglanır

Kütüphanelerde e-Kitap Telif Hakları: Sayısal Haklar Yönetimi (Digital Rights Management) elektronik yayınların entellektüel mülkiyet haklarını teknolojik olarak korumayı amaçlar. 1998’de Sayısal Millenyum Telif Hakları Yasası ABD’de kabul edilmiştir. Türkiye’de 2001 Mart’ında yürürlüğe giren Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nda elektronik yayınlarla doğrudan ilişkili bir madde bulunmamaktadır, yoruma açıktır

Yayıncılar Random House Penguin Simon & Schuster HarperCollins Oxford University Press O’Reilly Publishing Pearson ...

e-Kitap sağlayıcıları Baker & Taylor: eContent Distribution 2002 yılında 7 firma ile başlamıştır Off-line ödünç verme, tam metin tarama, raporlama NetLibrary kitapları dahil Tur için: http://www.informata.com/ncsu/ Ed%20tutorial%20Overview%20and%20Segments.htm

eKitap Sağlayıcıları Blackwell Book Services: Netlibrary kitapları 2001’den beri Collection Manager’da yer almaktadır. MARC kayıtları sağlanmaktadır. Coutts Library Services: Netlibrary ve Ebrary ile ortaklıkları vardır. Yeni e-kitaplar NTP ile duyurulmaktadır. MARC kayıtları sağlanmaktadır.

Web tabanlı kitapçılar Barnes and Noble:e-Kitaplar ebookstore’dan satın alınabilir. Microsoft ve Adobe reader, Pocket PC formatlarında koleksiyonları vardır. Amazon.com: Farklı olarak, e-kitabın yanı sıra dokümanlar da satılmaktadır. Her ikisinin de kurumsal alımlara uygun satış yapıları yoktur.

Netlibrary 1998’de kurulmuş, 2002 başında OCLC tarafından satın alınarak iflasdan kurtarılmıştır. 40,000’den fazla kitap University Press, Cambridge University Press, Rowman & Littlefield Publishers, Routledge, The MIT Press, Yale University Press İşletme, bilgisayar, eğitim, hukuk, sağlık, insani bilimler, fen ve teknoloji Off-line check-out Title Select Metatext

http://www.netlibrary.com/reading_room/index.asp

Ebrary 1999’da kurulmuştur 130 kadar yayıncıdan 11,000 kadarı erişime açılmış 26,000 kitaplık koleksiyon John Wiley & Sons, Library of Congress, Taylor and Francis, Birleşmiş Milletler ve Dünya Bankası yayınları Kullanım istatistikleri, kişiye özel kitap rafı Merriam Webster’s ve Encyclopedia Britannica’ya erişim

Questia 235 civarında yayınevinden 70,000 civarında kitap Bireysel tabanda öğrencileri hedeflemektedir. Daha iyi dönem ödevleri-makale hazırlamalarına yardım etme amaçlıdır. Aylık 20 yıllık 150 dolar abonman ücreti vardır.

Safari Books Online O’Reilly Publishing ve Pearson Technology Group’ın ortak yatırımı 200 kadar kitapdan oluşan teknoloji konulu danışma kaynakları ağırlıklı bir koleksiyondur Akademik ve şirket kütüphaneleri edisyonları vardır. Akademik kütüphanelerde IT ders kitaplarına yardımcı kitap olarak kullanılabilir

Sonuç e-Kitaplar konusunda kesin sonuçlara varmak için henüz çok erken Standardların oluşması ve karşılıklı çalışırlığın (interoperability) sağlanması için eBook Forum gibi girişimlere ihtiyaç var Teknolojide oluşacak gelişmeler toplumda karşılık bulup, benimsendiğinde e-kitaplar da daha yaygın bir kullanım alanı bulacaklardır