BEŞ ELEMENT Prof. Dr. Cemal Çevik 12.09.2012

ÖZEL BİR DÜŞÜNCE TARZI Evren ve evrendeki her şey Çiy denilen bir şeyden oluşur ÇİY her şeyin oluştuğu soyut bir varlıktır Oluşan her varlık kendi zıttı ile beraber bulunur. Her şeyin bir Yin bir de Yang’ı vardır. Yang soyut olan hareketi temsil eden kısımken Yin o şeyin maddesidir, somut tarafıdır. Yin ve Yang belirli oranlarda birleşerek elementleri oluştururlar. Elementler ise varlıkları oluşturan temel taşlardır.

GÜNÜMÜZ DÜŞÜNCESİ Herşey enerjiden oluşur. Enerji görünür hale gelince madde oluşur. Varlık olarak görünen her şey enerjinin paketlenmiş halidir(Quantlar) Enerji önce atom halinde gözükür. Atomun içersinde pozitif yüklü protonlar(Yin) ve negatif yüklü elektronlar vardır(Yang) Atomlar birleşerek molekülleri oluştururlar Moleküller belirli oranlarda birleşerek evrendeki varlıkları oluştururlar.

BEŞ ELEMENT Çiy’den Yin ve Yang, Yin ve Yang’dan ise beş element oluşmuştur Her elementte Yin ve Yang farklı oranlarda ve konumlarda bulunurlar. Bu farklı oran ve konumlar elementleri oluştururlar. Her elementin bir Yin bir de Yang tarafı vardır.

BEŞ UNSUR(4+1) TOPRAK METAL ATEŞ SU AĞAÇ TOPRAK HAVA SU ATEŞ CAN ÇİY

AKUPUKTURDA ELEMENTLER TOPRAK METAL ATEŞ SU AĞAÇ ATEŞ TOPRAK METAL SU AĞAÇ(TAHTA)

UNANİ TIP Hippocrates(MÖ 467-377 dört beden sıvısını temel alarak bir tıp oluşturdu bu tıbba Unani tip adı veriliyor. Sonra gelenler bu tıbbın çatısını oluşturdular. Galen(MS 131-210) Razi(850-925 ) İbn-i Sina(Avicenna) (980-1037)

Dört Unsur(Anasır) ATEŞ TOPRAK HAVA SU TOPRAK HAVA SU ATEŞ

UNANİ TIP- AKUPUNKTUR ATEŞ TOPRAK HAVA SU ATEŞ TOPRAK METAL SU AĞAÇ(TAHTA)

Dört Unsur(Anasır) TOPRAK HAVA SU ATEŞ

UNANİ TIP’TA DÖRT SIVI Kan-ATEŞ Balgam-HAVA Sarı Safra-TOPRAK Kara Safra-SU

EVREN ELEMENTLERDEN OLUŞUR Yer, gök ve içindekiler elementlerden oluşmuştur Her varlık beş elementten farklı nisbetlerde oluşur. Varlıklarda çoğu kez bir element hakimiyeti vardır.

ATEŞ VE SU Ateş ve Su, İki saf ve temel elementttirler Ateş tam Yang, su ise tam Yin’dir. Toprak nötr yapıdadır, Yin ve Yang dengededir. Diğer elementler (ağaç, metal,toprak) su ve ateşten türemişlerdir, içlerinde hem Yin hem de Yang bulunur

ELEMENTLERİN DÖNGÜSÜ Her element bir diğer elementi oluşturur Bu yüzden her element ürettiği elementin anası diye kabul edilir. Üretilen element ise oğul elementttir.

BEŞANA-OĞUL ATEŞ(ANA)- TOPRAK(OĞUL) TOPRAK(ANA)----METAL(OĞUL) METAL(ANA)----- SU(OĞUL) SU (ANA)------------AĞAÇ (OĞLU) AĞAÇ(ANA)-----ATEŞ(OĞUL)

YİN TİPİ-ANA-OĞUL KARACİĞER(ANA)-----KALP(OĞUL) KALP (ANA) ------- AKCİĞER(OĞUL) AKCİĞER (ANA)---BÖBREK (OĞUL) BÖBREK (ANA)----KARACİĞER(OĞUL)

YANG TİPİ-ANA OĞUL İNCE BARSAK(ANA)------MİDE(OĞUL) MİDE (ANA)---------KALIN BARSAK(OĞUL) K. BARSAK(ANA)– İDRAR KESESİ(OĞUL) İ. KESESİ(ANA)--SAFRA KESESİ(OĞUL) S. KESESİ(ANA)- İNCE BARSAK(OĞUL)

ATEŞ TOPRAK AĞAÇ SU ŞENG-KO SİKLUSU

ATEŞ TOPRAK AĞAÇ SU KONTROL(KE) SİKLUSU

SHENG-KO SİKLUSU ATEŞ TOPRAK METAL SU AĞAÇ KONTROL-KE SİKLUSU

ATEŞ AĞAÇ TOPRAK SU METAL

SAĞ BİLEKTEKİ NABIZLAR SOL BİLEKTEKİ NABIZLAR SAĞ BİLEKTEKİ NABIZLAR ATEŞ YİN NABIZLARI DERİNDE TOPRAK AĞAÇ SU METAL

BEŞ ELEMENT(4+1) TOPRAK HAVA SU ATEŞ CAN TOPRAK HAVA SU ATEŞ CAN ÇİY

Beş elementin bazı karşılıkları AĞAÇ ATEŞ TOPRAK METAL SU Yeni yang Tam yang Eşit yin- yang Yeni yin Tam yin bahar Yaz Yaz sonrası sonbahar kış Seher vakti Öğle Öğleden sonra Akşam karanlığı Gece yarısı karanlığı

Beş elemente göre saatler

Hareket olarak beş element Beş element beş hareket yönünü temsil eder. Ağaç yayılmayı, bütün yönlerde dışa açılmayı, Metal kontraktive içe doğru hareketi, Su aşağıya, Ateş yukarıya doğru hareketi temsil eder. Toprak stabiliteyi veya nötraliteyi temsil eder.

MEVSİMSEL OLARAK BEŞ ELEMENT Her bir element bir mevsime denk gelir. Ağaç ilkbaharı temsil eder, doğuşla anılır. İlkbahar her şeyin yeşerdiği, canlandığı, doğduğu mevsimdir. Ateş yaz ve büyümeyi temsil eder. Metal sonbahardır, bu mevsimde mahsulün toplanması söz konusudur. Su, kıştır. Burada mahsulün depolanması söz konusudur. Toprak en son mevzudur, transformasyonla gider. Toprak herhangi bir mevsime uymaz.O merkezdedir. Her bir mevsimin son günleri toprağa aittir. Zira her mevsim sonu enerjiler yenilenmek için toprağa girerler

Beş Elementte 5 Kural 1-Oluşturma ( Sheng siklusu) -normal 2-Baskılama, kontrol ( Ko siklusu,Efendi- Hizmetkar ilişkisi) normal 3-Aşırı baskılama-Patolojik 4-Ters yönde baskılama- Patolojik 5-Geçiş

Denge-Dengesizlik Oluşturma ve baskılama normal durumlarda birbirleriyle ilişkili olarak yürürler ve elementler arası dengeyi sağlarlar. Patolojilerde aşırı baskılama ve ters yönde baskılama etkin olur. Elementler arasında denge bozulur

GEÇİŞ Patolojik değişikliklerin oluşturma sırasıyla diğer elemente geçmesi. Mesela; karaciğerdeki patolojik değişimin kalbe geçmesi, ana organın hastalığının oğula geçmesi. Bu geçiş zıt yönde de olabilir. Kalpten Karaciğere , oğuldan anaya geçiş gibi

BEŞ ELEMENT NOKTALRI Beş element noktalrı el ve ayaklada bulurlar. Elde parmak uçlarından dirseklere ; ayakta ise parmak uçlarından dizler kadar ki alanlarda bulunurlar. Bu yüzden Back-Shu ve Front Mu noktaları beş element noktaları arasında bulunmaz. Yuan, sedatif ve tonifiye edici noktalar ana nok talardır.

TEDAVİ KURALLARI - Beş elementle tedavi metotlarından birisi anayı kuvvetlendirme ve oğlu zayıflatmadır. - Yetersizlik sendromunda tutulan kanalın veya anaya ait kanalın ana noktası kullanılır. - Aşırılık sendromunda tutulan kuralın oğlu veya oğul kuralı oğlu kullanılır. Mesela; Karaciğer yetersizliğinde Karaciğer kanalının ana noktası (karaciğer-8 noktası) veya karaciğerin anası olan böbrek kanalından ana noktası (Kıd-7) seçilir.

Anlaşılması zor metotlar: Aşırı baskılamanın tarifi: 1-Aşırı baskılanmış olan güçlendirilir. 2-Baskılayan YIN-YANG geçişi ile enerji baskılananın anasına geçilir. 3-Baskı inhibe edilir, oğulla zayıflatılır. 4-Ters baskılamada YİN-YANG enerji akışı sağlar

AŞIRI BASKILAMA TOPRAK METAL ATEŞ SU AĞAÇ Ağaç(Karaciğer) aşırı enerjisi dolayısıyla toprağı(dalak) baskı altında tutar. Dalak görev yapamadığından vücutta birikimler olur(yumrular,tümöral yapılar) Liv-2 ile karaciğer inhibe edilir. İnhibisyonu artırmak için Liv-3 Yuan noktası seçilir. Dalak Anası ile Sp-2, veya kalbin tanifikasyon noktası ile H-9 güçlendirlir.

TERS BASKILAMA TOPRAK METAL ATEŞ SU AĞAÇ . Yani Karaciğerin kuvvetli olmasından dolayı ters baskıyla akciğer zayıflamış olsun. Akciğer güçlendirilir. Bunun için meridyen ana noktası olan Toprak noktası seçilir. Lu-9. veya dalaktan dalak Yuan noktası sp-2 seçilir. Sonra ters baskılayan karaciğerin inhibe edilmesi için karaciğerin oğul noktası seçilir. Karaciğerin oğul noktası Liv-2’dir. Bu nokta karaciğerin ateş noktasıdır.Bu noktaya ilave olarak ateş elementinin Yin organı olan kalpten Yuan noktası seçilir H-7 noktası

açıklık Element Ağaç Ateş toprak Metal Water Phase Yeni yang Tam Yang Yin/Yang dengesi Yeni Yin Full Yin Color yeşil red Sarı Beyaz black Direction Doğu Güney merkez (nadir/zenith) Batı north Hayat siklusu Çocuk Genç yetişkin yaşlılık death Saatler Sabah 3 - 7 9.0 – 13.0 1-3am, 7-9am 1-3pm, 7-9pm 3 - 7 öğleden sonra 9 pm - 1 am Enerji kalitesi generative expansive stabilizing Kasılma conserving mevsimler Bahar Yaz Yaz sonu (mevsimler arasında) sonbahar winter Mevsimler Rüzgarlı sıcak nem kuru cold Gelişme fazı tomurcuklanma,yaprak açma blooming,meyve büyümesi fruit growing Olgunlaşma, toplanma Çekirdeğe kaçma,düşme withering dormancy, storage koku kokuşmuş Yakıcı, kavurucu Güzel koku çürük rotten tad Ekşi acı tatlı Yakıcı salty Mental kalite Duygu,hareket,hassasiyet İrade, istenç, yaratıcılık açıklık Sezgi, içe doğma spontaneity Negative Emotion Kızgınlık Nefret etmek anksiete Üzüntü, keder fear Positive Emotion sabır Sevinç, neşe Duygu sezgisi-başkasının duygusunu anlama Cesaret, mertlik calmness Other Emotions irritability, blame, rage, resentment, jealousy nervousness, shock, excitement worry, regret, remorse, obsessiveness, self-doubt sadness, shame, disappointment, guilt loneliness, insecurity Virtue Benevolence propriety, order faith, trust rectitude, integrity, righteousness, dignity wisdom Expression Shouting laughing singing weeping groaning Yin (Zang) solid internal organ Liver (LV) Heart (HT) Spleen-Pancreas (SP) Lungs (LU) Kidneys (KD) Triple Burner (TB) Yang (Fu) hollow internal organ Gallbladder (GB) Small Intestine (SI) Stomach (ST) Large Intestine (LI) Bladder (BL) Pericardium (PC) Active Times GB= 11pm-1am LV= 1am-3am SI= 1pm-3pm HT= 11am-1pm ST= 7am-9am SP= 9am-11am LI= 5am-7am LU= 3am-5am BL=3pm-5pm KD=5pm-7pm TB= 9pm-11pm PC=  7pm-9pm Body Tendons pulse muscle skin bones Aperture Eyes tongue, throat lips, mouth nose ears Bodily Fluids Tears sweat saliva mucus urine Expands Into Nails facial complexion lips body hair head/pubic hair Primal Spirit Green Dragon Red Pheasant Yellow Phoenix White Tiger Black Tortoise Zodiac Gemini, Cancer Virgo, Libra Taurus, Leo Scorpio, Aquarius Sagittarius, Capricorn Aires, Pisces Male Animal Tiger Horse Dragon, Dog Monkey Rat Female Animal Rabbit Snake Cow, Sheep Hen Hog Numbers 8, 3 2, 7 10, 5 4, 9 6,1 Planet Jupiter Mars Saturn Venus Mercury I Ching Trigrams wind, thunder fire earth, mountain heaven, lake water Hexagrams 51, 57 30 2, 52 1, 58 29