ASİT-BAZ STATÜSÜNÜ DEĞERLENDİRME 1. pH 7.35 ↓ ise Asidoz 7.45 ↑ ise Alkaloz 2. pCO2 35 ↓ ise Alkaloz 45 ↑ ise Asidoz (SOLUNUMSAL) 3. HCO3 22 ↓ ise Asidoz 26 ↑ ise Alkaloz (METABOLİK)
ASİDOZ Rumen Asidozu: Rumende laktik asit üretimini arttıran bakterilerin sayısının ve buna bağlı olarak rumende laktik asit miktarının artması sonucu oluşur. Metabolik Asidoz: Kanda H+ iyonu konsantrasyonunun artması ve karbonat iyonunun HCO3- azalmasına bağlı olarak pH’nın düşmesi sonucu oluşur.
Sebepleri: •Rasyonun tipi: Kaba yem miktarının düşük olması, •Yemlerin fiziksel formu: Kaba yemlerin partikül büyüklüğünün küçük olması, konsantre yemlerin çok ince öğütülmüş olması, buharla ezme, peletleme •Yem tüketim düzeyi: Konsantre yem tüketiminin fazla olması •Rasyonun nem içeriğinin fazla olması: Total rasyonun rutubetinin sılaj ve fermente yemler nedeniyle %50’den fazla olması. •Doymamış yağların rasyona ilave edilmesi: selüloz sindirilebilirliğini azaltması ve rumen pH’sını düşürmesi •Yemleme metodu: Kaba ve konsantre yemlerin ayrı olarak verilmesi ve konsantre yemin seçilmesi •Rasyondaki ani değişiklikler: Yüksek düzeyde kaba yemden yüksek düzeyde konsantre yeme ani geçişler •Mikotoksinler: Laktik asit metabolizmasını değiştirmeleri.
Optimum rumen pH’sı 6. 2-6. 8 (6-7) arasındadır. pH 5 Optimum rumen pH’sı 6.2-6.8 (6-7) arasındadır. pH 5.5’ da rumen protozoonları ölür, rumen hareketleri yavaşlar. pH 5’de rumen hareketleri tamamen durur. Kanın pH’sı 7.3-7.5 arasındadır. Metabolik asidozda pH 7.3 ün altına düşerse semptomlar görülmeye başlar.
Semptomlar: •Klinik belirtiler 12-36 saat sonra ortaya çıkar •İnkoordinasyon ve ataksi görülen ilk belirtilerdir •Tiamin sentezinin azalması sonucunda bilinçsizce gezinme ve ayakta duramama hali gözlenir •Rumendeki şişkinlik nedeniyle abdominal ağrı, diş gıcırdatma ve rumen hareketlerinde azalma vardır •Rumen pH’sı 5’e düşer.
Dışkı katıdır veya diyare şekillenmiştir •Dışkıda sindirilmemiş tane yem partikülleri bulunur •Yemden yararlanma oranı azalır •Rumen, abomasum ve barsaklarda şiddetli derecede yangı şekillenir. •Dehidrasyon 24-48 saat içinde ortaya çıkar. •Solunum sayısı ve kalp atışları artar, rektal ısı 1-2°C azalır. •Şiddetli vakalarda hipokalsemiyi andıracak şekilde hayvan yere uzanır ve 24-48 saat içinde ölüm şekillenebilir. • Akut asidozdan 40-60 gün sonra tırnaklarda belirtiler (laminitis) ortaya çıkmaktadır.
Asidoza bağlı tırnak bozuklukları
Su kaybında (ishal) deri elastikiyetini kaybeder
Sağaltım: 1. Kaliteli kaba yem arttırılır. 2 Sağaltım: 1. Kaliteli kaba yem arttırılır. 2. Taze rumen içeriği verilir. 3. Vitamin B/Vitamin C kombinasyonları karaciğerdeki laktik asidin detoksifikasyonuna yardımcı olur. 4. Laktik asit bakterilerine karşı antibiyotikler, elektrolit sıvılar uygulanır. 5. Rumen pH’sını düzeltmek için MgO, MgOH verilir (100-300g). 6. Metabolik asidoz için hipertonik sodyum bikarbonat (%5-8,4’lük i.v)verilir. 7. İntoksikasyonlara ve laminitise karşı antihistaminik ve kortikosteroid ilaçlar kullanılır. 8. Primer timpani varsa köpük giderici ilaçlar kullanılır.
ALKALOZİS Nedeni : Vücutta fazla miktarda HCO3 bulunması veya üst gastrointestinal(sindirim) sisteminden aşırı miktarda H+ iyonu kaybı sonucu görülen pH↑ ve HCO3↑ ile karakterizedir.
Görüldüğü Durumlar - Diüretikler (Böbreklerden aşırı Potasyum kaybına neden olur - Aşırı kusma - Aşırı IV ya da P.O. bikarbonat alınması - Fazla miktarda kan transfüzyonu(Sitrat bikarbonata metabolize olur) - Kronik Steroid tedavisi -Sodalı suların içilmesi -Protein oranı yüksek yemlerin verilmesi.
ASİDOZ ALKALOZ - Sersemlik,yorgunluk - Halsizlik - Bilinç bulanıklığı - Seyirme, uyuşma - Baş ağrısı - Titreme - İshal - Kusma - Koma - Tetani,bayılma - Hiperkalemi (K↑) -Hipokalemi(K+↓)
Tedavi: Proteince zengin yemleme hemen kesilir. Rasyonun karbonhidrat miktarı arttırılır (melas, iyi kaliteli kuru ot vb.). Ruminal lavaj yapılır. Sirke (%80’lik 0,5 lt 10-15 lt su ilebirlikte), laktık asit, glutamin asit verilir. 7-10g sodyum laktat, sodyum asetat,sodyum propiyonat p.o verilir.