Kamu Yararına Sunulan Hizmetlerin Özelleştirilmesi ve Serbestleştirilmesi Michael Schmidt ICCR Viyana 5 Eylül 2007 Türkiye’ye Köprü Projesi 4. Atölye Çalışması

Genel Açıklama 1.‘Kamu Yararına Sunulan Hizmetler’ Nelerdir? 2.Serbest Piyasaya Karşılık Doğal Tekel 3.Özelleştirme/Serbestleştirme/Kısıtlayıcı Şartları Kaldırma 4.Reformların Durumu 5.Serbestleştirmenin Etkileri 2

Kamu Yararına Verilen Hizmetler Bu hizmetler – Vatandaşların günlük yaşamında ihtiyaç duyulan – Büyük altyapı yatırımları gerektiren Hizmetlerdir. Örneğin: – Su – Elektrik – Toplu Taşımacılık – Telekomünikasyon 3

Serbest Piyasaya Karşılık Doğal Tekel Serbest piyasa genellikle birden fazla şirketin bağımsız şekilde faaliyet göstermesini gerektirir. Doğal tekel: – Genellikle tek bir büyük altyapı ağı vardır, – Rakip altyapı işletmek uygun değildir, – Sabit maliyetlerin yüksekliğinden dolayı tekel maliyet-fayda açısından en etkin seçenektir. 4

Özelleştirme/Serbestleştirme/Kısıtlayıcı Şartları Kaldırma Özelleştirme: Özel mülkiyet Serbestleştirme: Piyasaya katılmaya izin verme. Kısıtlayıcı Şartları Kaldırma: Hükümetler, piyasaların etkili bir şekilde işlemesini teşvik etmek amacıyla işletmeler üzerindeki kısıtlamaları kaldırır, azaltır veya basitleştirir. 5

Reformların Durumu (1) Elektrik – Karma mülkiyet kamu/özel – (resmi olarak) Tamamen serbestleştirilmiş – Sınırlı rekabet Telekomünikasyon – (neredeyse) Tamamen özel mülkiyet – Tamamen serbestleştirilmiş – Güçlü rekabet 6

Reformların Durumu (2) Su – Ülkeye özgü mülkiyet ve serbestleştirme – AB mevzuatı yok Posta hizmetleri – Ülkeye özgü mülkiyet – Serbestleştirmeye doğru genişleyen AB mevzuatı Demiryolları – Çoğunluğu kamu mülkiyeti – (teoride) Tam serbestleştirme 7

8 Serbestleştirmenin Etkileri (1) Elektrik: Üretim kapasiteleri ve aktarım şebekeleri ile ilgili sorunlar var ve rekabet açısından etkili bir serbestleştirme yok. Telekomünikasyon: Pozitif Su: Görünürde en çok İngiltere pozitif, AB dışındaki ülkeler çoğunlukla negatif.

9 Serbestleştirmenin Etkileri (2) Posta Hizmetleri: Hizmet kalitesinde önemli bir azalma var. Demiryolları: Birlikte işlerlik açısından serbestleştirme bugüne kadar sınırlı kaldı. İngiltere’nin deneyimi nispeten başarısız, İsveç deneyimi ise daha başarılı.

Beni dinlediğiniz için çok teşekkür ederim Michael Schmidt