HAYATI, EDEBİ KİŞİLİĞİ VE ESERLERİ MAKSİM GORKİ HAYATI, EDEBİ KİŞİLİĞİ VE ESERLERİ

HAYATI Gorki, 28 Mart 1868’de Rusya’nın Novgorod şehrinde doğmuştur. Beş yaşındayken, nakliyecilik yapan babasını kaybeder. Annesi yeniden evlenince doğum yeri olan Novgorod’a döner.

Gorki yalnızca birkaç ay okula gidebilmiş, sekiz yaşındayken çalışmaya başlamış ve bu sayede Rus işçi sınıfının yaşamını yakından tanıma fırsatı bulmuştur. On bir yaşındayken annesi de ölünce tamamen öksüz kalmış ve anneannesi ile büyükbabası tarafından büyütülmüştür. Masallarıyla büyüdüğü anneannesinin onun üzerinde büyük etkisi vardır.

Bir gemide bulaşıkçılık yaparken okuma merakı başlar. İlk gençlik yıllarını Kazan'da geçiren Gorki, 5 yıl boyunca değişik işlerde çalışır. Daha sonra yazılarında kullanacağı pek çok izlenimi edindiği büyük Rusya turuna çıkar.

Gorki 1905'de Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi'ne resmi olarak üye olur ve Bilgi isimli bir yayınevi kurar. 1906'da ABD'ye seyahat eder aynı yıl Rusya'dan ayrılıp İtalya’da Kapri Adası'ndaki villasında yaşamaya başlar. 1913'te tekrar Rusya'ya döner ve Rusya'nın I. Dünya Savaşı'na girmesine karşı çıkar.

Gorki, 1921'de bir yazar arkadaşı ve Anna Ahmatova'nın kocası Nikolay Gumilyov'un monarşist görüşleri nedeni ile tutuklandığını öğrenir. Arkadaşının bizzat Lenin tarafından bırakılmasını sağlamak için hemen Moskova'ya gider. Ancak orada arkadaşının öldüğünü öğrenir. Ekim ayında tüberküloza yakalanır ve İtalya'ya göçer. 1932'de Stalin, Gorki'yi ülkeye kesin dönüş yapmaya çağırır ve ülkesinde büyük bir memnuniyetle karşılacağını garantiler.

Döndüğünde Gorki'ye Lenin Nişanı verilir ve şimdi Gorki Müzesi olan Moskova'daki malikaneye yerleştirilir. Ancak Stalinist baskı arttıkça Gorki Moskova'daki evinde bir nevi hapis hayatı yaşamıştır. Son dönem yapıtlarının hemen hepsinde devrim öncesi dönemi ele almıştır.

ÖLÜMÜ Oğlunun Mayıs 1935’deki ani ölümünü takiben Gorki de, 1936 yılında haziran ayında öldü. Her ikisinin de ölümü şüphe altındadır. Zehirlendikleri iddia edilmiş, ama bu iddia hiçbir zaman ispatlanamamıştır.

EDEBİ KİŞİLİĞİ 1892 yılında Tiflis’de Kafkasya gazetesinde çalışmaya başlar. Yoksullukla ve acıyla dolu bir hayat sürdüğü için Rusça’da “acı” anlamına gelen Gorki takma adını kullanmaya başlar. 1895'te St. Petersburg'da yayınlanan bir dergide çıkan Çelkaş adlı öyküsü ile ünlenir.

Gorki’nin ilk kitabı 1898 yılında yayınlanan Hikâye Denemeleri çok beğenilmiş ve yazarlık kariyerinin başlangıcı sayılmıştır. İlk romanı Foma 1899'da basılır.Bu dönemde sağlam bir olay örgüsü kuramaması ve yaşamın anlamı üzerine uzun felsefi tartışmalara girmesi romanlarının başarısını düşürür. 1906'da yazdığı ve Rus Devrimi'ne adadığı Ana en başarılı romanıdır.

Gorki, Çar rejimine açıkça karşı çıkmış ve bu yüzden birçok kez tutuklanmıştır. Çarlık tarafından kontrol ve baskılara maruz kalmıştır. 1901'de Fırtına Kuşunun Türküsü isimli kısa şiiri yüzünden tutuklanmış; fakat kısa sürede serbest kalıp Kırım'a gitmiştir.

Gorki bu dönemde birçok devrimci ve yazarla tanışmıştır. Lenin, Anton Çehov, Leo Tolstoy gibi.

ESERLERİ ROMAN Foma (1899, 1983) Ana (1906, 1979) Halk Düşmanı (1907) (Türkçeye "Yararsız Bir Adam" adıyla “1979”) Matveya Kojemyakin (1910, 1984) Klim Samgin'in Hayatı (1936, 1975) Artamonovlar (1977) Küçük Burjuvalar (1901, 1967) Arkadaş Fırtınanın Habercisi

Çocukluğum Üçler, (1900) Soytarı Ekmek İşçileri İki Kafadar ve filer Düşkünler Ekmeğimi Kazanırken Benim Üniversitelerim İnsanlarımız

ÖYKÜ Yirmi Altı Erkek ve Bir Kız (1939) İtalya Hikayeleri (1911, 1970) Yol Arkadaşım

OYUN Ayaktakımı Arasında (1941, 1967) Sonuncular Yazlıkçılar (Yaz Misafirleri) Vassa Jeloznova Güneşin Çocukları Barbarlar Küçük Burjuvalar Yegor Buliçov ve Diğerleri

ANI/OTOBİYOGRAFİ Benim Üniversitelerim (1941, 1986) Çocukluğum (1947, 1976) Ekmeğimi Kazanırken (1949, 1986) Tolstoy'dan Anılar (1919, 1967) Güncemden Yapraklar (1924, 1984) Lenin (1924-1936) (Türkçe'ye “Gorki Lenin’i Anlatıyor" adıyla “1980”)

ANA Ana, Gorki’nin en ünlü romanlarından biridir. Gorki, romanda Rusya’nın bunalımlı günlerini ve devrim öncesi durumunu ele almıştır.

ÖZET Nilovna, Rusya’nın bir kasabasında yaşayan bir işçi eşidir. Kocası onu evde sürekli kullanır ve oldukça sık döverdi. Kasabadaki diğer evlerdeki durum da pek farklı değildir. Kasabada herkes birbirini nedensiz bir kinle izlemektedir. Kocasının ölümüyle Nilovna’nın tek yakını, oğlu Pavel kalır.

Pavel ise kendini sosyalizme verir ve boş zamanlarında bol bol kitap okumaya, arkadaşları ile bazı toplantılara katılmaya başlar. Ana ise endişeli ve biraz da meraklı bir halde onları izlemektedir. Önce onlarda kalmaya başlamış olan Andrey, sonraysa oğlu tutuklanır. Oğlunun tutuklanmasındaki en büyük etken oğlunun fabrika müdürüyle yaptığı tartışma ve ortaya çıkan bildirilerdir.

Oğlunun hapse girmesinden sonra bir arkadaşının tavsiyesiyle Nilovna fabrikada bir işe girer ve bildirileri içeri sokarak onların devamlılığını sağlar. Bu sıralarda Andrey de hapishaneden çıkar ve Ana’ya gizliden gizliye okuma yazma öğretmeye başlar. Mahkeme günü gelir. Oğlu, Rusya’da büyümekte olan kapitalist düzenden bahseder ve insanların sömürülmesini konu alan etkileyici bir konuşma yapar, fakat yargıç tarafından susturulur.

Mahkemeden sonra arkadaşları Pavel’in konuşmasının basılmasına ve dağıtılmasına karar verirler. İtirazlara karşın Nilovna, oğlunun konuşmasının dağıtımını üstlenir. Köye giderken trende bir hafiyenin peşinde olduğunu fark eder. Hafiyenin üzerine yürümesiyle bağıra bağıra insanların acılarını ve sistemin aşağılık yanlarını anlatmaya başlar. Bir yandan da oğlunun konuşmalarını etrafındaki aç beyinlere dağıtmaktadır. Sonunda kan revan içinde tekmelerle ve tokatlarla tutuklanır.

Sabırla Dinlediğiniz ve İzlediğiniz İçin Teşekkür Ederim 214 ELİF YILMAZ İNGİLİZCE ÖĞRETMENLİĞİ 1.SINIF