LOJİSTİK YÖNETİM

1- Taşıma uzaklıklarının ve maliyetlerinin artması LOJİSTİK YÖNETİM: Üretim prosesinde kullanılan hammadde, yarı mamul, mamul ve hizmetlerin çıkış ve kullanılış noktaları arasındaki akışının planlanması ve kontrolü ile ilgilenir. Lojistik Yönetimin İşletmelerde Önem Kazanmasının Nedenleri 1- Taşıma uzaklıklarının ve maliyetlerinin artması 2- Stok kontrolünde tam zamanında tedarik, malzeme istek planlaması vb. sistemlerin yaygın biçimde kullanılması 3- Mamul çeşitlerinin gelişen ve değişen tüketici isteklerini karşılama zorunluğu ile hızla artması 4- Bilgisayar kullanımının yaygınlaşması ve haberleşme sistemlerinin gelişmesi 5- Çevreyi koruma amacı ile kullanılmış malzemelerin yeniden kullanılmak üzere işlenmesi 6- Büyük uluslar arası üretim ve satış firmalarının çoğalması Stratejik Lojistik: İşletmeler arası ilişkileri lojistik tekniklerle düzenleyerek rekabet avantajı elde etmek.

SİPARİŞ PROSESİ Sipariş emrinin verilmesi ile malın teslimi arasındaki süre içinde yer alan tüm işlemler sipariş prosesinin kapsamına girer. Sipariş prosesi süresi satıcı ve alıcıya göre farklı tanımlanır. Sipariş periyodu alıcıya göre sipariş emrinin gönderilmesi ile malın teslim alınması arasında, satıcıya göre sipariş emrinin alınması ile malın müşteriye teslimi arasında geçen süredir. İki tanım arasındaki fark birkaç dakika ile bir hafta arasında değişir. Sipariş Prosesi 5 grupta toplanan faaliyetlerden oluşur: 1- Sipariş Planlaması 2- Sipariş emri ulaşımı 3- Sipariş işlemleri 4- Sipariş montajı ve paketleme 5- Gönderme

DEPOLAMA DEPOLARIN AMAÇLARI Hammadde kaynağından başlayıp tüketicide son bulan lojistik zincirinde şaşılacak sayıda depolama vardır. Uluslar arası ticarette gümrük işlemleri ve daha fazla aracı kuruluş bulunduğundan depo sayısı da fazladır. DEPOLARIN AMAÇLARI 1- Üretim-talep arasındaki farkları karşılayan mamul ambarları 2- Gümrük ve diğer vergilerin ödenmesi, sağlık ve güvenlik kontrolü vb. işlemlerin tamamlanmasını bekleme yüzünden oluşan depolar. 3- Malların bir aracı kuruluştan diğerine devrinde oluşan depolar 4- Perakende mağazalarına istek üzerine dağıtım yapan ana depolar 5- İşletme içindeki departmanlar veya iş istasyonları arasında kapasite farkları yüzündün oluşan yarı mamul ambarları 6- Toptan alınan malların müşteri isteğine göre değişen miktarlarda gruplanıp paketlenmesi ve dağıtımı için oluşan pazara yönelik depolar.

DEPOLARDA YAPILAN İŞLEMLER 1- İşletme içinden veya dışından gelen malların teslim alınması, miktar ve kalite muayenelerinin yapılması 2- Malları depodaki uygun konumlara yerleştirmek, stok kayıtlarına işlemek ve etiketlemek 3- Ayıklama, yeniden gruplama ve paketleme işlemleri 4- Malların bozulma, kırılma vb. zararlara uğramasını engellemek 5- Gelen siparişlere göre malları toplamak, gruplamak ve gönderime hazırlamak 6- Malları müşterilere uygun araçlarla göndermek, depo çıkış dokümanlarını hazırlayarak kopyalarını ilgili departmanlara dağıtmak 7- Stoklardaki değişmeleri ilgili departmanlara bildirmek.

SATIN ALMA Üretim sisteminin ihtiyacı olan mal ve hizmetlerin en uygun fiyat ve kalite ile güvenilir kaynaklardan temin edilmesi şeklinde tanımlanır. Bir işletmede imalat veya hizmet sonunda oluşturulan tüm faydadan personel ve finansman masrafları ile kar çıkarıldıktan sonra geriye kalan miktar satın alma departmanının maddi sorumluluğunu belirler. Uluslar arası satın almalarda ülkeler arasındaki kültürel ve yasal farklar yolsuzlukların kontrolünü güçleştirir.

Etkili Bir Satın Alma İle Karlılığı Artırma Yolları Şöyle Sıralanabilir Satıcı firmalarla uygun fiyat anlaşmaları yapmak. Düşük fiyat veren firmaları araştırmak Aynı işi gören malzemeler kullanmak Standart malzeme ve parçaları tercih etmek Satıcı firmaların sayısını azaltmak En uygun taşıma yollarını araştırmak Ülkedeki enflasyon ve yabancı döviz kurlarındaki değişmeleri yakından izleyerek fiyat avantajları sağlamak Elde stok bulundurma maliyetlerini minimum düzeyde tutacak yöntemler uygulamak İndirim sağlayacak sipariş miktarı ile ekonomik sipariş miktarı arasındaki maliyet farklarını kontrol etmek.

GLOBAL LOJİSTİK Uluslar arası lojistik sistemlerin yönetimi geçmişte oldukça kolaydı. II. Dünya Savaşına kadar global ticarette akış genellikle gelişmiş ülkelerden az gelişmiş ülkelere doğru mamuller, aksi yönde hammaddeler şeklinde oluyordu. Günümüzde yeni ekonomik merkezlerin ortaya çıkışı, haberleşme ve taşıma kolaylıkları yüzünden ülkeler arasında gelişmişlik derecesi farkı bir faktör olmaktan çıkmıştır. Otomobil, bilgisayar, uçak gibi karmaşık mamullere ait parçaların değişik ülkelerde üretildikten sonra montaj için bir yerde toplanması normal sayılmaktadır. Global Lojistikte hükümetler tarafından yaratılan engellerin yanısıra ülkeler arasındaki ekonomik ve kültürel farkların ve altyapı sistemlerinin önemli bir ağırlığı vardır. Daha etkili haberleşme ve dengeli siyasi ortam ile bu engellerin bir kısmının ortadan kalkma olanağı vardır.

MALZEME NAKLİ PRENSİPLERİ Bir üretim prosesinde mamul veya hizmet üretme amacı ile yapılan faaliyetlerde yer alan tüm taşımalar malzeme nakli konusunun kapsamı içindedir. Bu tanıma göre; bir fabrika içindeki hammadde, yarı mamul ve mamullerin taşınmaları, depolardaki yükleme-boşaltma faaliyetleri hatta bürolardaki haber veya formların hareketleri de bir malzeme naklidir. MN planlamasında taşıma maliyetini minimum yapan sistemin saptanmasına çalışılır. Taşıma maliyeti iki grupta toplanabilen masraflardan oluşur 1- Taşımada kullanılan makine ve teçhizatın yatırım masrafları 2- Sistemin çalıştırılması ve bakımı için yapılan masraflar

MALZEME NAKLİ FAKTÖRLERİ Bir fabrikadaki taşıma faaliyetlerinde kullanılan araçların cinsini ve yöntemlerini belirleyen faktörler vardır. MN planlamasında bu faktörlerin nitelikleri gözönüne alınır. Bunlar genellikle mevcut ve tasarlanan taşıma faaliyetlerine ait bilgilerden oluşur. MN faktörleri şöyle sıralanabilir: A: Taşınacak Malzeme: Şekli, Karakteristikleri, Miktarı B: Taşıyıcı kaplar; kutu, tahta sandık, palet, çuval vs. C: Taşıma Sıklığı: Birim zamandaki taşıma sayısı, düzenlik derecesi D: Taşınacak yer: Ambarlara, diğer iş istasyonlarına, fabrika dışına E: Taşıma uzaklığı: Yatay, düşey, karışık F: Taşıma hızı: düzgün, değişken, G: Ortam: Zemin, ray, kanal vs. H: İnsan gücü: Aletsiz, basit aletler, motorlu araçlar, tam otomatik I: Araçlar: konveyör, vinç, araba, raylı araçlar

Bir Malzeme Nakli Projesinde Yapılacak İşler MN projesinde yapılacak işler 5 grupta toplanır. 1- Fabrika binası, imalat tipi ve araçlar - Alanların dağılımı, - Duvar, kapı, pencere ölçüleri, - Merdiven ve platformlar, - Tezgahlar; büyüklük, yerleşme konumu 2- Taşınan malzemeler - Fiziksel özellikler, - Taşıma kaplarının cinsi ve ölçüleri 3- Mevcut ve yeni alınacak taşıma araçları - Satın alma maliyeti, - Çalışma süresi, - Birim zamandaki çalıştırma maliyeti - Yıllık çalıştırma maliyeti,

4- Taşıma faaliyetleri - Taşıma işlemleri; başlangıç ve bitiş noktaları, yükleme, boşaltma - Taşımada kullanılan araçların ayrıntılı tanımı - Taşıma uzaklıkları - Taşınan miktarlar 5- Maliyet analizleri - Taşıma işlemi başına işçilik maliyeti - Süre olarak harcanan işçilik saatleri - Ücretler - Birim zamandaki işçilik ücretleri - Makinaların çalıştırma maliyetleri - Toplam maliyetler

TAŞIMA ARAÇLARININ KARAKTERİSTİKLERİ 1- ESNEKLİK 2-ÇALIŞMA BOŞLUĞU İHTİYACI 3- DENETİM VE KULLANMA KOLAYLIĞI 4- HIZ 5- GÜÇ 6- TAŞIMA KAPASİTESİ 7- HAREKET YOLU

MALZEME NAKLİ MALİYETLERİNİN HESAPLANMASI A= (D-L) (Cn)i + Li D: Aracın şimdiki değeri L: Aracın hurda satış değeri i: Kazanç(veya faiz) n: yıl (Cn)i: Sermayenin birim başına i kazanç(veya faiz) oranı ile n yıl içinde geri ödeme maliyetidir. (Cn)i = i(1+i)n / (1+i)n -1 dir.

AHMS Tarafından Yapılan Sınıflandırma TAŞIMA ARAÇLARI AHMS Tarafından Yapılan Sınıflandırma 1- Konveyörler 2- Vinç ve asansörler 3- Konumlandırma ve kontrol araçları 4- Endüstriyel taşıtlar 5- Motorlu taşıtlar 6- Demiryolu araçları 7- Deniz taşıtları 8- Hava taşıtları 9- Çekmelik ve paletler

İşletme içinde yapılan taşımalar açısından yukarıdaki grupların sadece birkaçı önem taşır. bu bakımdan Reed tarafından yapılan sınıflandırma amacımıza daha uygun düşmektedir. Bu yazara göre fabrikalarda malzeme naklinde kullanılan araçlar 3 grupta toplanabilir. 1- Sabit izli araçlar, (konveyörler, asansörler) 2- Sınırlı alanda çalışabilen araçlar 3- Geniş ve sınırsız alanda çalışabilen araçlar (traktör, istif arabası) 1- Sabit izli taşıma araçları: Taşımayı sabit bir rota üzerinde yapabilen bu araçların başında konveyörler gelir. Konveyörler malzemeyi iki nokta arasında tek yönlü hareketle sürekli veya kesikli olarak taşıyan sabit veya portatif araçlardır.

KONVEYÖR TÜRLERİ 1- Kaymalı Konveyörler: Taşıma gücü olarak yer çekiminden yararlanılır. 2- Bantlı konveyör: Taşıma gücü plastik veya benzeri malzemelerden yapılmış esner bir bantı tahrik eden elektrik motorundan gelir. 3- Zincirli konveyörler: Taşıma aracı bir motorla tahrik edilen sonsuz zincirden ibarettir. 4- Pnömatik(hava basınçlı) konveyörler: Toz, tane veya ufak paketler şeklindeki malzeme, kapalı bir sistem(boru gibi) içinde güçlü bir vantilatör tarafından oluşturulan hava basıncı ile istenilen noktaya doğru sürüklenerek taşınır. 5- Helisel konveyörler: Taşıma bir eksen etrafında ve bir taşıyıcı kap içinde dönen helisel yüzeyin itme gücü ile sağlanır. 6- Titreşimli konveyörler: Malzeme, mekanik veya elektromagnetik bir güç tarafından belli doğrultuda titreşim hareketi yaptırılan bir kap içinde taşınır.

2- SINIRLI ALANDA ÇALIŞABİLEN ARAÇLAR İki nokta arasındaki taşımayı, dizayn ve çalışma şekli ile belirlenen sınırlı bir alan içinde yapabilen araçlardır. Kreyn adı verilen bu tür araçların çeşitli tipleri vardır. Bir ucu duvarda sabit bir noktaya dayanan, diğer ucu yine aynı duvardaki başka bir noktaya bağlı olarak hareket edebilen bir konsollu kreyn şeklide gözükmektedir. Şilep tipi gemilerin güvertesinde görülen kreynler bunun benzeridirler. Limanlarda gemilerin yükleme boşaltma işinde kullanılan kreynler raylarda ileri-geri gidebilen arabalar üzerinde 360 derece dönebilirler. Böylece, yine sınırlı olmakla birlikte oldukça geniş bir alanda taşıma yapabilirler.

GENİŞ VE SINIRSIZ ALANDA ÇALIŞABİLEN ARAÇLARLAR Taşımayı fabrikanın içinde ve dışında ve geçişe elverişli herhangi bir rotayı izleyerek yapabilen araçlardır. Hareket yolu ray ve benzeri bir yolla sınırlı değildir. Dolayısıyla taşıma alanı bakımından son derece esnek araçlardır. Buna karşın sürekli taşıma yapmadıkları için kullanma verimleri düşüktür. Bu gruptaki araçlar şöyle gruplanabilir. 1-İnsan gücü ile çalışan arabalar 2- Motoru arabalar 3- Traktör-treyler sistemleri

MALZEME NAKLİNDE KULLANILAN YARDIMCI ARAÇLAR Yardımcı araçlar doğrudan taşıma yapmazlar. Tahrik güçleri yoktur. Fonksiyonları taşınacak malzemenin belli boyutlu bir hacim içinde toplanmasını v korunmasını sağlamaktan ibarettir. Yardımcı taşıma araçlarını başlıca iki grupta toplamak mümkündür. Birinci gruptaki araçlar palet adını taşırlar. Paletler 10-15 cm. kalınlıkta, bir veya iki yüzlü kullanılabilen standart boyutlu düzlemlerdir. Ağaç, alüminyum, sıkıştırılmış kağıt, çelik gibi malzemelerden yapılır. İki yüz arasında bulunan destek takozlar istif arabasının çatalları girecek şekilde yerleştirilmiştir. Paletler üzerinde konulan yükler malzemenin şekline ve cinsine göre belirli bir düzende yerleştirilebilirler.

Malzeme naklinde kullanılan yardımcı araçların ikinci önemli grubu çek-melik sistemleridir. Bunlar yüklerin daha büyük birim miktarlarda taşınmasını sağlayan, standart boyutlu, prizmatik, tamamen kapalı metal kaplardır. Çekmelik sistemi önce deniz ve demiryolu taşımacılığında gelişmiştir. Karayollarında kullanılma oranı da hızla artmaktadır. Fabrikalarda çekmelikler daha uzun süreli depolamalarda veya tüketiciye derhal sevk edilecek malların korunmasında yararlı olurlar. Çekmelik sisteminin üstünlüklerini şöyle özetleyebiliriz. 1- Yükleme-boşaltma işinde insan gücünün az kullanılması 2- Depolama kapasitesinin artması 3- Kayıp ve çalınmaların azalması 4- Ara terminallerdeki işlemlerin azalması 5- Açık havada depolama yapma olanağının bulunması 6- Yükleme-boşaltma tesislerinin yüksek verimli çalışması 7- Dağıtım veriminin ve satışların artması