FİZİK YAPI VE SINIFLANDIRMASI SOMATOTİP VÜCUT KOMPOZİSYONU FİZİK YAPI VE SINIFLANDIRMASI SOMATOTİP

FİZİK YAPI VE SINIFLANDIRMASI Yapılan araştırmalar, fizik yapının performansa ait çeşitli öğeler ve davranış karakteristiklerinden oluşan bir bütün olduğunu göstermiştir. Yapının değişmeyen karakteristikleri ile sportif performans arasındaki ilişkilerin, ayırıcı istatistik yöntemlerle belirlenmesi yoluyla spor dalına uygun birey modellerinin saptanması mümkündür. Bireyin fiziki yapısının genetik ve çevresel faktörler açısından incelenmesi çok eski tarihlere kadar uzanır. Örneğin tüberkülozun uzun ve ince tiplerde, koroner hastalıkların ise yağlı ve adaleli tiplerde daha çok ölüme neden olduğu eskiden beri bilinmektedir. Ruh hastalıklarının da bireylerin fizik yapısıyla ilgili olduğu ileri sürülmektedir

Fizik Yapının Yakın Tarih İçindeki Sınıflandırılması Viola sınıflaması: 20. yüzyıl başlarına kadar kullanılan bu sınıflamada kişiler fizik yapı bakımından longitip, brakitip ve normotip olarak tanımlanmışlardır. Kretschmer sınıflaması: Alman psikiyatrisi Kretschmer tarafından ortaya konan bu sınıflamada tipler piknik, leptosom (astanik) ve atletiktir. Bu sınıflama, 1930 yıllarına kadar kullanılmıştır. Sheldon sınıflaması: Bu sınıflamada tipler endomorf, mezomorf ve ektomorf olarak adlandırılmaktadır.

Modern sınıflamanın kurucusu Amerikalı psikolog Sheldon, kendi adıyla anılan "yapı tipi" kavramını 1940 yılında ortaya koymuştur. Sheldon sınıflaması fizik yapıya göre kişilik ve davranış modellerinin ayırımını amaçlayan araştırmalarda geniş ölçüde kullanılmıştır Sheldon 4000 üniversite öğrencisinin ön, yan ve arkadan, boyutlan standart hale getirilmiş, fotoğraflarını çekerek çalışmalarını sürdürmüş ve bugün yaygın bir şekilde kullanılan Sheldon Atlası'nı meydana getirmiştir. Antraskopik olarak incelendikten sonra her bireyin tipi üç ayrı bileşenle ifade edilmiştir. Bu bileşenler l'den 7'ye kadar eşit aralıklı puanlarla değerlendirilmiş ve endomorfi, mezomorfi ve ektomorfi puanı olarak adlandırılmışlardır. Her bir yapı yan yana 3 sayı ile de gösterilmektedir. Birinci sayı endomorfi, ikinci sayı mezomorfi ve üçüncü sayı ise ektomorfi puanını göstermektedir.

Endomorflar; küresel bir görünümde, yuvarlak başlı, göğüs hizasından ileriye çıkmış yağlı büyük karınlı, üst kol ve uyluğu fazla yağlı, ancak ince bilekli penguen tipli kol ve bacaklıdır. Endomorflarda karaciğer, dalak akciğerler ve kalbin büyük olduğu ileri sürülmektedir. İlk bakışta fazla yağlı görünen bu tiplerde yağlar en çok göğüs ve karında toplanmıştır. Erkeklerde göğüsler ender olarak kıllıdır. Zayıflamış olsalar bile Sheldon un deyimi ile "aç kalmış bir endomorf" olup, ektomorf yada mezomorf olamazlar, bu tiplerde yağlılık yapıya kaçınılmaz olarak bağlıdır.

Mezomorf (1-7-1) bir erkek Herkül imajı ile özdeşleştirilebilir Mezomorf (1-7-1) bir erkek Herkül imajı ile özdeşleştirilebilir. Kas ve kemik yapısı ileri derecede göze çarpan kübik görünümlü bir tiptir. Bu tiplerde baş gövdeye göre büyük, omuzlar ve göğüs geniş, kol ve bacaklar fazla adelelidir. Vücut kütlesine oranla kalp adalesi büyük ve-az yağlıdır.

Ektomorfik kişi; ( 1-1-7) doğrusal görünüşlüdür Ektomorfik kişi; ( 1-1-7) doğrusal görünüşlüdür. İnce soluk benizli, geniş alınlı, dar göğüs ve karınlı, ufak kalpli, ince kol ve bacaklıdır. Bu tipler yağsız ve adalesiz olmalarına karşın vücut kütlesine oranla geniş bir cilt yüzeyine sahiptirler.

Orta somatotip; insanların fizik yapıları çoğunlukla aşırı uçlarda değildir. İnsanlar bütün somatotip özeliklerden etkilenirler.

Somatotip Diyagramı Endomorf Mezomorf Ektomorf Mezo-endomorf Endo-mezomorf Ekdo-mezomorf Mezo-ektamorf Endo-edomorf Ekdo-endomorf

Somatotip elemanları üzerinde Munroe tarafından yapılan bir araştırmada somatotipin yaşam süresince sabit kaldığı ve hastalıklar, ağırlık antrenmanlarıyla oluşan kas hipertrofisi, aşırı beslenme veya zayıflama gibi faktörlerden önemli derecede etkilenmediği görülmüştür.

Heath-Carter sınıflaması Araştırmamızda da kullanılan “Heath-Carter” metodu çeşitli antropometrik ölçümler arasından faktör analiziyle somatotipi fotoğraflara gerek kalmadan kolayca saptayan bir yöntemdir. Bu Yöntem, Sheldon atlası kullanılarak somatotipi belirlenen kişilere ait bazı ölçümler üzerinde yapılan istatistik analizler sonucu hesaplanmış tablolara dayanmaktadır. Bu tablolara göre; endomorfi puanı ­belirlemek için triseps, subskapula, suprailiak ve medial baldırdan yağ-kalınlıkları ölçülmektedir. Mezomorfi puanı için humerus, femur kondülleri arası genişlik, kasılmış üst kol çevresi alt bacak çapı ve triseps ile alt bacak yağ kalınlıkları ölçülmekte ektomorfi puanı için de ponderal indeks ve ağırlık ölçümlerinden yararlanılmaktadır.

Heath-Carter metodunda puanların üst limiti Sheldon metodundaki gibi 7 de kalmamakta, daha yukarı değerlere de (9’a kadar) çıkabilmektedir.

Somatotip dağılımlar

Somatotip dağılımlar

Somatotip dağılımlar Bazı kısa mesafe koşularında ırklara göre somatotip dağılımları

Somatotip dağılımlar Güreşçiler ve halterçilerin ırklara göre somatotip dağılımları

Somatotip dağılımlar