ATOMİK ABSORPSİYON SPEKTROSKOPİSİ

AAS’nin Tanımı 1955 yılından sonra geliştirilmiş olan atomik absorpsiyon spektroskopisi (AAS), ışın kaynağından çıkan elektromanyetik dalganın gaz hâlindeki atomlar tarafından absorpsiyonu sonucu ışığın şiddetindeki azalmanın ölçülmesi ilkesine dayanır. Absorplanan elektromanyetik ışınlar genellikle ultraviyole ve görünür alan ışınlarıdır.

ASS’nin Kullanımı Işıma şiddetindeki azalma ortamda absorpsiyon yapan elementin derişimi ile doğru orantılıdır. Atomik absorpsiyon spektroskopisinde metallerin çoğu ile az sayıda ametal analiz edilir. Atomik absorpsiyon spektroskopisinde element, elementel hale dönüştürüldükten sonra buharlaştırılır ve kaynaktan gelen ışın demetine maruz bırakılır.

Aynı elementin ışın kaynağından gelen ışınları absorplar Aynı elementin ışın kaynağından gelen ışınları absorplar. Sulu numune bir alev içine yükseltgen gaz karışımı ile püskürtülür. AAS’ nin temel çalışma prensibi gaz halindeki atomların ışığı absorplaması ilkesine dayandığı için hazırlanan çözeltinin gaz halindeki atomlarına dönüştürecek bir atomlştırıcıya ihtiyaç duyulmaktadır. Bunlar alevli atomlaştırıcı veya elektrotermal atomlaştırıcı (grafit fırınlar)dır.

Alevli atomik absorpsiyon spektrofotometre cihazının akış şeması ve çalışma prensibi

Cihazın çalışma prensibi

Yüksek sıcaklıkta bir grafit fırın

AAS’de lamba kompartımanı ve oyuk katot lambası

Kullanım Alanları AAS kimyasal işlem labaratuvar analizlerinde kullanıldığı gibi günlük hayatta su, toprak ve hava kirliliği oluşturan elementlerin limit miktarları doğrultusunda uyumluluk analizleri ve jeokimyasal ve metalürjik analizler için de kullanılmaktadır. Laboratuarımızda organik ve inorganik numunelerde; Na, K, Mg, Cr(III), B, Sr, Sn, Mo, Ca, Mn, Fe, Co, Ni, Cu, Zn, Cd, Hg, Al, Pb, As, Se ppm ve ppb düzeyinde miktar tayini yapılabilmektedir.Ayrıca; Gıdalarda Çinko Tayini Toprakta Kurşun Tayini İdrarda Bakır Tayininde kullanılır.

Atomik absorpsiyon cihazıyla litrede onda bir miligram dolaylarında konsantrasyonlar binde birkaç hata ile tayin edilirler. Bunun için bazı şartların yerine getirilmesi gerekir, şartlar yerine getirilmediği zaman bir takım hatalar yapılır. Bu hataların başlıca kaynakları şunlardır: Kullanılan yakıt ve yakıcının cinsi, kullanılan yakıtın yakıcıya oranı, bek alevinin şekli, ortamda bulunan anyon ve katyonların cinsi ve konsantrasyonları, ışın demetinin alev içinden geçtiği yolun yeri ve uzunluğu, numunenin alev içinde püskürtülme hızı ve numune damlacıklarının büyüklüğü (alev sıcaklığını etkiler), çözelti viskozitesinin değişik olması, çözelti içinde bulunan organik çözücülerin cinsi ve konsantrasyonudur.

Elektro termal atomlaştırıcı olarak grafit fırın adı verilen 2-3 cm uzunluğunda 1 cm iç çapındaki tüp kullanılır. Bu tüpün her iki yanına bağlanmış direnç telleri ile ısıtma yapılır. Fırın elektriksel dirençle 3000 ˚C’ ye kadar istenirse kademeli olarak ısıtılabilmektedir. Alevli sistemlere göre daha pahalı fakat daha avantajlıdır. Özellikle ağır metal elementlerinin analizinde ppb düzeyine kadar inebildikleri için daha fazla tercih edilmektedir.

Atomik absorbsiyon spektrofotometresi, elementel analizlerde kullanılan önemli bir araçtır. Örnekteki aranan elementler, o elemente has dalga boyundaki ışığı soğurması yardımıyla bulunmaktadır. Katot lambada, aranan elementin dalga boyu genelde elementin kendisinin uyarılması ile elde edildiği için, örnekteki miktarlar için keskin sonuçlar verebilmektedir. Genellikle metaller için kullanılır. AAS kimyasal işlem laboratuvar analizlerinde kullanıldığı gibi, günlük hayatta su kirliliği, toprak kirliliği ve hava kirliliği oluşturan elementlerin limit miktarları doğrultusunda uyumluluk analizleri için de kullanılmaktadır.

TEŞEKKÜRLER

HAZIRLAYANLAR Nur Melek YAŞAR – 124240012 Tansu DURAN – 124240008 Elvin YİĞİT – 124240007 Enes ÖZDEMİR – 124240011 Emre KARABALOĞLU – 124240014