Tablo 1. Geçici iş göremezlik süreleri (gün) 2001 yılı – – – – – – – Toplam72 686

Tablo 2. Türkiye’de iş kazalarının arızanın mahiyetine ve vücuttaki yerine göre dağılımı ( 1999 )(3) Kafatasının kırılması69 Bel, gövde kemiği kırıkları+ Etraf kırıkları Kırıksız çıkıklar599 Ekleme bitişik adale burkulma ve incinmeleri Baş travması1 858 Göğsün, karnın ve pelvis içinin travması173 Yırtıklar ve yaralar Kontüzyon ve çürükler Yabancı cisim etkisi2 675 Yanıklar + Zehirlenmeler

Tablo 3. Türkiye’de iş kazalarının kaza sebeplerine göre dağılımı (1999)(3) Motorlu + diğer taşıt kazaları Zehirlenme438 Düşme9 818 Makinelerin sebep olduğu kazalar7 195 Yanıcı maddelerin sebep olduğu kazalar118 Korozif madde, buhar, radyasyon kazaları3 381 Ateşli silahlardan çıkan gazlar41 Suda boğulma veya suya düşme9 Kendini öldürme ve travmatize etme45 Bilerek adam öldürme ve travmatize etme87

Ağır ve tehlikeli işlerde çalışacak işçilerin işe girişlerinde veya işin devamı süresince bedence bu işlere elverişli ve dayanıklı oldukları doktor (işyeri hekimi, işçi sağlığı dispanserleri, bunların bulunmadığı yerlerde sırası ile en yakın Sosyal Sigortalar Kurumu, sağlık ocağı, hükümet veya belediye doktorları) raporu ile belirlenmeden, işe alınamaz veya işte çalıştırılamaz (İş Kanunu Madde 79).

16 yaşını doldurmamış çocuklar ağır ve tehlikeli işlerde çalıştırılamaz (İş Kanunu Madde 78) yaşlarındaki çocukların herhangi bir işe alınmalarından önce, işyeri hekimi, işçi sağlığı dispanserleri, yoksa en yakın SSK Kurumu, sağlık ocağı, hükümet veya belediye tabiplerine muayene ettirilerek işin niteliğine ve şartlarına uygun olduğuna dair rapor alınır (İş Kanunu Madde 80)

Yer ve su altı işlerinde 18 yaşını doldurmamış erkekler ile her ne yaşta olursa olsun kadınların çalıştırılması yasaklanmıştır (İş Kanunu Madde 68) Sanayi kesiminde yapılan işlerde 18 yaşını doldurmamış erkeklerin ve 18 yaşını dolduran kadınların gece çalıştırılmaları yasaklanmıştır (Madde 69) Doğum yapan kadın işçilerin doğumdan önceki 6 hafta ve doğumdan sonraki 6 hafta süreyle çalıştırılmamaları gerekir (Madde 70)

Meslek hastalığı “Sigortalının çalıştırıldığı işin niteliğine göre tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, sakatlık veya ruhi arıza halleridir” (506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu Madde 11) Sigortalının meslek hastalığına yakalandığını tespit etme yetkisi kurum hekimlerine verilmiştir.

Kurum tarafından sevk edilmedikçe ya da kurum hekimi ya da sağlık kurulu onaylamadıkça devlet ya da üniversite hastanelerinin düzenledikleri rapor geçerli değildir. Hangi hastalıkların meslek hastalıkları sayıldığı, işten ayrılan sigortalının ne kadar süre içinde yakalanacağı hastalığın meslek hastalığı sayılacağı Sosyal Sigorta Sağlık İşlemleri Tüzüğü ile belirlenmiştir.

Meslek hastalıkları listesi A Grubu: Kimyasal Maddelerle olan Meslek Hastalıkları A-1a Arsenik ve bileşikleri ( arsenikli hidrojen dışında ) A-1b Arsenikli hidrojen veya arsin ( AsH3) A-2 Berilyum ( glüsinyum) ve bileşikleri A-3a Karbonmonoksit A-3b Fosgen ( karbonilklorür ) A-3c Hidrosiyanik asit, siyanidler ve siyan bileşikleri A-5 Krom ve bileşikleri A-6 Civa ve anorganik bileşikleri A-7 Manganez ve bileşikleri

A-13 Talyum ve bileşikleri A-14 Vanadyum ve bileşikleri A-15 Halojenler A-15a Klor A-15b Brom A-15c İyot A-15d Fluor A-16 Alifatik ve alisiklik hidrokarbonlar ( petroleter benzinin bileşiminde bulunan petroleter, petrol benzini, kerosin, diesel yağı, fuel oil... )

A-18e Organik esterler ( alifatik asitlerin esterleri- asetat, formiat, laktat, butirat, aromatik ve anorganik asitlerin esterleri-dimetil sülfat, metil silikat, nitrik asit esterleri-nitrogliserin...) I-Dimetil sülfat, II-Metil silikat A-19a Organik asitler ( formik asit, asetik asit, oksalik asit ) A-19b Aldehitler A-20a Alifatik hidrokarbonların nitro türevleri ( Nitrometan ve nitroetan, I-nitropropan, 2- nitropropan, Tetranitrometan, Nitroparafinin klorlu türevleri ) A-20b Nitrik asit esterleri ( nitroglikol, nitrogliserin )

B Grubu: Mesleki Deri Hastalıkları: B-1 Deri kanserleri ve prekanseröz deri hastalıkları ( kurum, zift, katran, asfalt, antrasen, mineral yağlar, parafin ve benzeri maddelerle ) B-2 Kanserleşmeyen cild hastalıkları C Grubu: Pnömokonyoz ve diğer Mesleki Solunum Sistemi Hastalıkları: C-1a Silikoz ve silikotüberküloz C-1b Asbestoz C-1c Silikatoz C-1d Sideroz C-2 Alüminyum ve bileşikleri C-3 Sert metallerin tozları C-4 Thomas cürufu C-5 Mesleki bronşiyal astma C-6 Bissinoz

E Grubu: Fizik Etkenlerle Olan Meslek Hastalıkları E-1 İyonlayıcı ışınlarla olan hastalıklar 1-Elektromanyetik ışınlar (Röntgen, gama...) 2-Korpüsküler ışınlar (alfa, beta, nötron ve protonlar), laser ışınları E-2 Enfraruj ışınları ile katarakt E-3 Gürültü sonucu işitme kaybı E-4 Hava basıncındaki ani değişmelerle olan hastalıklar E-5 Titreşim sonucu kemik-eklem zararları ve anjionörotik bozukluklar

Tablo 4. Türkiye’de meslek hastalığı vak’alarının geçici iş göremezlik sürelerine göre dağılımı (4) Geçici iş göremezlik süreleri ( gün ) Toplam883

Tablo Gıda maddeleri sanayi Metal olmayan maddeler Taş, kil ve kum ocakları Ham petrol ve tabii gaz Kömürden gayri madenler Kömür madenciliği Balıkçılık Ormancılık ve tomrukçuluk Tarım ve hayvancılık Toplam iş göremezlik ( Gün ) Ölüm Sürekli iş göremezlik Meslek hastalığı İş kazası Faaliyet grupları

Toplam iş g ( Gün ) Ölüm Sürekli iş göremezlik Meslek hastalığı İş kazası Faaliyet grupları Petrol ve kömür sanayi Ecza ve kimyevi madde sanayi Kauçuk sanayi Deri ve deriden eşya sanayi Matbaacılık ve neşriyat s Kağıt ve kağıt eşya imalatı Mobilya ve tesisat imalatı Ağaç ve mantar mamülleri Giyecek ve hazır dokuma s Dokuma sanayi Tütün sanayi İçki sanayi

Toplam iş g. ( gün ) ÖlümSürekli iş göremezlik Meslek hastalığı İş kazası Faaliyet grupları Toptan ve perakende ticaret Su ve sıhhi tesisler Elektrik, havagazı, buharlı ısıtma İnşaat Diğer eşya imalatı Nakil araçları imalatı Elektrikli cihaz imalatı Makina imalatı Metalden eşya imali Metal endüstrisi Taş, toprak, kil, kum imalatı

Toplam iş g. ( gün ) Ölüm Sürekli iş göremezlik Meslek hastalığı İş kazası Faaliyet grupları Bankalar ve mali müesseseler Sigortalar Şahsi hizmetler Eğlence hizmetleri Hukuk, ticaret ve teknik hizmetler Amme hizmetleri Devlet hizmetleri Muhabere hizmetleri Ardiye ve antrepolar Nakliyat Gayrimenkul işleri

SSK İstatistiklerine göre Türkiye’de 1999 yılında iş kazası, meslek hastalığı bildirilmiştir. Bunların ü ölümle sonuçlanmıştır kişi sürekli iş göremez duruma düşmüştür yılında iş kazası, 883 meslek hastalığı bildirilmiştir. Bunların i ölümle sonuçlanmıştır kişi ise sürekli iş göremez duruma düşmüştür.

Türkiye’deki meslek hastalıklarının % 86 sı sırasıyla kömür madenciliği, nakil aracı imalatı, makine imalatı ve tamiratı, ecza ve kimyevi maddeler imalatı, elektrik makineleri ve imalatı iş kollarında oluşmaktadır. Bu iş kollarında en çok manganez, civa ve fosfor kullanılmaktadır.

İş Sağlığı ve İş Güvenliği Merkezi (İSGÜM) Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İşçi Sağlığı Daire Başkanlığı’na bağlı olarak çalışmalarını sürdürür. Amaçları ülkenin ekonomik ve sosyal yapısına göre çalışma mevzuatının işçi sağlığı ve iş güvenliği ile ilgili konularında uyulması gerekli standart ve normların saptanması için inceleme ve araştırmalar yapmak.

Bu standart ve normların çalışma ortamının koşulları ile üretim teknolojisindeki gelişmelere uyumlu olarak yenilenmesini sağlamak. Bu konudaki mesleki, teknik yaygın eğitim gereksinimlerini belirleyerek programların düzenlenmesini ve uygulanmasını sağlayacak önerilerde bulunmak. Teknik düzeyde dokümantasyon yapmaktır.

KAYNAKLAR SSK. Sosyal Sigortalar Kurumu 1999 İstatistik Yıllığı, Sosyal Sigortalar Kurumu Genel Müdürlüğü, Yayın No.621, SSK. İstatistik Yıllığı 2001, Sosyal Sigortalar Kurumu Başkanlığı Yayın No.650, Umumi Hıfzıssıhha Kanunu, Kanun No: 1593, R.G.: İş Kanunu, Kanun No:1475, RG:1Eylül Sosyal Sigortalar Kanunu, Kanun No:506, R.G.: Temmuz ve 1 Ağustos 1964-Sayı: İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü,R.G.: No:14765.

9-İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Kurulları Hakkında Tüzük, Karar Sayısı: /5734-3, R.G.: / İşyeri hekimlerinin çalışma şartları ile görev ve yetkileri hakkında yönetmelik RG No: Wallace RB, Doebbeling BN, Public Health &Preventive Medicine, Fourteenth edition, Appleton&Lange, Stamford,Connecticut, Kural E. Endüstride kullanılan bazı kimyasalların meslek hastalıkları ile ilişkisi. II. İş Sağlığı ve Güvenliği Kongresi Bildiriler Kitabı. tmmob makine mühendisleri odası, Mayıs 2003, Adana,s: Sabuncu H. Ülkemizde kaza istatistikleri ve kaza istatistiklerinin değerlendirilmesi. II. İş Sağlığı ve Güvenliği Kongresi Bildiriler Kitabı. tmmob makine mühendisleri odası, Mayıs 2003, Adana,s: