SOYA Tak: Rosales Fam: Fabaceae (Leguminosae) Cins: Glycine Tür: Glycine max L. n=20 İng: soybean Alm: sojabohne

Anavatanı uzak doğu olup, M. Ö Anavatanı uzak doğu olup, M.Ö. 2700 yıllarında tarımı yapıldığına dair kayıtlar bulunmaktadır. İlk önce sebze olarak faydalanılmıştır. 19.yy dan sonra batıya geçmiştir. Ülkemize ise I. Dünya savaşından sonra girdiği sanılmaktadır.

KULLANIM ALANLARI Sebze olarak tüketilir. İyi bir ön bitkidir. Tohumundan elde edilen yağ likit ve margarin olarak kullanılır. 2. pres yağı boya ve sabun yapımında kullanılır. Yağından matbaa mürekkebi, muşamba, dericilik ve elektrik izolasyon maddeleri yapılır. Tohumu kahve olarak kullanılır.

Süt inekleri, sığır, kümes hayvanları ve av hayvanları besiciliğinde kullanılır. Yeşil sapları hayvan yemi olarak kullanılır. Küspesi ve yeşil bitki kısımları gübre olarak kullanılır.

BİTKİSEL ÖZELLİKLERİ Tek yıllık, yazlık bir bitkidir. Vejetasyon süresi çeşitlere göre 70-200 gün arasında değişir.

Dünyada tarımı yapılan soya çeşitleri 12 değişik olgunlaşma grubu altında toplanmıştır. 00; 0 ve I. Grup: Çok erkenci II. Grup: Erkenci III. Grup: Orta Erkenci IV. Grup: Orta Geçci V. ve VI. Gruplar: Geçci VII; VIII; IX ve X. Gruplar: Çok Geçci

KÖK Kazık köklüdür. Kökler 60-70 cm derine, 40-50 cm yanlara gelişir. Kökler üzerinde Rhizobium japonicum bakterisi tarafından oluşturulan nodoziteler bulunur.

SAP Bitki boyuna göre 10-15 boğumdan oluşur. Boğumlar üzerinde yapraklar almaşıklı dizilmiştir. Yaprak koltuklarından dallar çıkar. Dallanma bitkinin alt kısmından üstüne doğrudur. Sap yuvarlak olup, sap ve dalların üzeri yoğun hav tabakasıyla kaplıdır.

YAPRAK Fasulye yaprağına benzer, Yapraklar boğumlar üzerinden çıkar. Yapraklar birleşik yapıdadır. 3 tane yaprakçıktan meydana gelmiştir. 2 tanesinin sapı kısa, ortadakinin uzundur. Üzeri tüylerle kaplıdır. Şekli uzun mızraksıdan, eliptiğe kadar değişir. Yaprakçık ucu sivridir.

ÇİÇEK Yaprak koltuklarından çıkar. 3-8’i bir arada bulunur. Tipik baklagil çiçeğidir. En dışta 5 adet ucu sivri, alttan birleşmiş çanak yaprakları vardır. Bunların içinde 5 adet taç yaprağı vardır. 1 tane bayrak yaprak, 2 tane kanatçık, 2 tane kayıkçık parçalarından oluşmuştur.

Taç yapraklar beyaz veya mavi viyole renktedir. 10 adet erkek organ, 1 adet dişi organ bulunur. Dişi organ bir tepecikli ve üzeri tüylüdür.

MEYVE ve TOHUM Meyvelerine bakla denir. Üzeri yoğun tüylerle kaplıdır. Genellikle bir bakla içinde 1-4 adet tohum bulunur. Bakla uzunluğu 4-6 cm, eni ise 1 cm kadardır.

Soyada bakla

Tohumları börülce tohumlarına benzer. Şekli ve büyüklüğü çeşitlere göre değişir. Tohum rengi düz beyaz, sarı, kahverengi-sarı, yeşilimsi veya siyah olabilir. Bin tane ağırlığı 140-200g arasında değişir. Tohumun bileşimde %18-24 yağ, %36-38 protein ve %20 karbonhidrat bulunur.

Soya tarlasından görünüş

Hasat

Soyada tohum çeşitleri

SOYADA BÜYÜME ve GELİŞME