ÖĞR. GÖR. ANIL ÇAĞLAR ERKAN KAMU PERSONEL REJİMİ ÖĞR. GÖR. ANIL ÇAĞLAR ERKAN

MEMURUN STATÜSÜ III-YÜKSELME, DEĞERLENDİRME, MAAŞ, SOSYAL HAKLAR-YARDIMLAR VE YETİŞTİRİLME

Memurun Yükselme Rejimi Memurun bulunduğu hiyerarşik düzeyden daha üst düzeye atanmasıdır yükselme, memurun görev ve sorumlulukları yanında maaş ve unvanında  da  artış  anlamına gelir .Devlet memurları kanununda ve ilgili yönetmenlikle memurların yükselme rejimi yüküm altına alınmıştır.

Memurların yükselme rejimi, kariyer ilkesi ve rütbe sınıflandırması çerçevesinde düzenlenmiştir.. Öncelikle rütbe sınıflandırmasının bir sonucu olarak memurlar, derece/kademe düzeni içerisinde eğitim ve hizmet süresinin esas alındığı yarı otomatik bir sistemde ilerler ve yükselirler. Ancak bu ilerleme ve yükselme, hiyerarşik kadrolara atanma sonucunu doğurmaz. Memurun bulunduğu derece ve kademe, hiyerarşik yükselme için bir zorunlu ön koşulu oluşturur. 1999 yılına kadar kademe ilerlemesi ve derece yükselmesi ön koşulu ve sonrasında atamaya yetkili amirin takdiri ile hiyerarşik atama ortaya çıkarken, 1999 yılı sonrasında belirli kadrolar için sınav, belirli kadrolar içinse atamaya yetkili amirin takdiri ile hiyerarşik yükselme rejimi oluşturulmuştur.

Kademe ilerlemesi ve derece yükselme sistemi Türk Memurluk Rejimi, rütbe esasına dayandığından dolayı memurlar, yar› otomatik kademe ilerlemesi ve derece yükselmesi sistemi ile ilerler ve yükselirler. Derece ve kademe sistemi, 15 dereceli ve 9 kademelidir. İlk üç derece için, sırasıyla 4, 6 ve 8 kademe bulunmaktadır. Memur, sahip olduğu eğitim düzeyine göre, belirli derece ve kademeden hizmete başlar.

Genel olarak, 4 yıllık yükseköğrenim bitirenler 9. derecenin 1 Genel olarak, 4 yıllık yükseköğrenim bitirenler 9. derecenin 1. kademesinden; lise mezunlar› 13. derecenin 3. kademesinden; ortaokul mezunları 14. derecenin 2. kademesinden; ilkokulu bitirenler 15. derecenin 1. kademesinden göreve başlarlar. Aynı biçimde memurların eğitim düzeyleri yükselebilecekleri derece ve kademeyi belirler. Buna göre, 4 yıllık yüksek öğrenim bitirenler 1. derecenin son kademesine; lise mezunları 3. derecenin son kademesine; ortaokul mezunları 5. derecenin son kademesine; ilkokulu bitirenler 7. derecenin son kademesine kadar yükselebilirler.

Memurun aldığı eğitimin düzeyine göre belirlenen giriş derece/kademesi ile yükselebileceği derece/kademe belirli koşullarda değişebilir. Buna göre belirli durumlarda memura daha üst dereceden göreve başlama olanağı sunulmuştur. Memurun diplomasını aldığı alanın niteliği, girdiği meslek ve atandığı kadro, giriş derece/ kademesini farklılaştırır. Ayrıca hizmete girmeden önce ya da sonra aldığı diploma, giriş derece/kademesini değiştirir. Diğer yandan, mesleği ile ilgili edindiği formasyon derece/kademesini etkiler.

Memurun, hizmete girmeden önce ya da sonra aldığı diploma giriş derece/kademesini değiştirir. Örnek: “Memurluğa girmeden önce veya memuriyetleri sırasında yüksek öğrenim üstü master derecesi almış olanlarla yüksek öğrenim kurumlarında en az bir yıl ilave öğrenim yaparak lisans üstü ihtisas sertifikası alanlara bir kademe ilerlemesi, tıpta uzmanlık belgesi alanlara, meslekleri ile ilgili öğrenim dallarında doktora yapanlara bir derece yükselmesi uygulanır.

Master derecesini alıp bir kademe ilerlemesinden yararlanan memura, mesleği ile ilgili öğrenim dalında doktora yaptığı takdirde iki kademe ilerlemesi uygulanır.

Doktora üstü üniversite doçentliği unvanını üniversitede görevli iken kazananlara bir derece, diğer memuriyetlerde iken bu unvan› kazananlara iki kademe ilerlemesi uygulanır (...)

Memuriyetleri sırasında Türkiye ve Ortadoğu Amme İdaresi Enstitüsünü bitirenlere her başarılı öğrenim yılı için öğrenim süreleri kadar (2 yılı geçmemek şartlarıyla) her yıl için bir kademe ilerlemesi uygulanır.”

Memurun, mesleği ile ilgili edindiği formasyon derece/kademesini etkiler: Örnek: “Avukatlık stajını açıkta iken yapanlara iki, memuriyette iken yapanlara bir kademe ilerlemesi uygulanır.”

KADEME İLERLEMESİ Devlet Memurlar› Kanunu’na göre kademe, derece içinde, görevin önemi ya da sorumluluğu artmadan, memurun aylığındaki ilerlemedir (madde 64). Memurun kademe ilerlemesinin yapılabilmesi için, bulunduğu kademede en az bir yıl çalışmış olması ve bulunduğu derecede ilerleyebileceği bir kademenin bulunması koşulları aranır. Son sekiz yıl içinde herhangi bir disiplin cezası almayan memurlara, aylık derecelerinin yükseltilmesinde dikkate alınmak üzere bir kademe ilerlemesi uygulanır. Bu koşulları sağlayan memurlar, başka bir işleme gerek duymaksızın birileri kademeye ilerlerler. Kademe ilerlemesi ile ilgili onay mercii, atamaya yetkili amirdir.

Yer değiştirmek suretiyle, belirli bir süre görev yapmak üzere, mecburi olarak sürekli görevle atanan memurlardan kalkınmada birinci derecede öncelikli yörelerde bulunan memurlara, bu yörelerde fiilen çalışmak suretiyle geçirilen her iki yıl için bir kademe ilerlemesi daha verilir. Yıllık izinde geçirilen süreler fiilen çalışmış sayılır. İki yıldan az süreler dikkate alınmaz.

Derece yükselmesi Devlet Memurları Kanunu’nun ilk biçiminde derecenin tanımı yapılmakla birlikte, günümüzde derecenin tanımı Yasa’da bulunmamaktadır. Mülga Tanıma göre derece, memurun hak ve yetkilerinde artış anlamına gelmekteydi. Derece yükselmesi, doğrudan memurların hiyerarşik atamasına yol açmamakta, hiyerarşik atama için bir ön koşul niteliği taşımaktadır.

Kısacası derece yükselmesi  Derece, sınıf içerisinde görevin öneminin ve sorumluluğun artışına paralel olarak orantılı yükselme adımıdır.

Derece yükselmesinin koşulları Derecesi içinde en az 3 yıl bulunmuş ve bu derecenin 3 ncü kademe aylığını fiilen 1 yıl almış olmak, Derecenin içinde en az üç yıl bulunma koşulunun aranmadığı istisnai durumlar; Muvazzaf askerlik hizmetini yaptıktan sonra memuriyete girenlerin bu süreleri; derece yükselmesi için öngörülen 3 yıllık süre ayrıca dikkate alınmaz ve memurun yasal olarak bu süreyi memuriyette ve derecesi içinde geçirdiği kabul edilir. Altı yıllık sicil not ortalaması 90 ve daha yukarı olan memurlara derece yükselmesinde dikkate alınmak üzere bir kademe ilerlemesi uygulanır. Böylece, sicil not ortalaması 90 ve daha yukarı olan memur, bulunduğu derecede iki yılını tamamladıktan sonra üst dereceye yükselebilir.

Kadronun tahsis edildiği görev için belirtilen nitelikleri elde etmiş olmak, Memurun yükselebileceği kadro bir göreve tahsis edilmiş ise, bu kadro için belirtilen niteliklerin o kimse tarafından kazanılmış olması gerekmektedir. Örneğin bir şube müdürlüğü için tahsis edilmiş kadroya atanacak olanlar için yüksek öğrenim koşulu aranıyorsa, derece yükselmesi yapacak memurun da o görevin kadrosuna atanabilmesi için yüksek öğrenim görmesi gerekmektedir. Aksi halde, üst kadroya atanmasına olanak yoktur. Sicil bakımından bir üst dereceye yükselebilecek nitelikte olmak, Üst dereceden boş bir kadronun bulunması. Son sicili olumlu olmayan memurun üst dereceye yükseltilmesi olanaksızdır

Olağan dışı derece yükselmesi Devlet Memurları Kanunu, memurun derece yükselmesinde olağan durum yanında, olağanüstü yükselmeye de cevaz vermektedir (madde 68/B). Bu tur yükselmeye uygulamada, “torba kadro” ya da “asansörle yükselme” de denilmektedir.

Esas olarak iki boyuttadır. İlk olarak, kariyer içerisindeki genç memurların hızlı bicimde üst derecelere atanmasının yapılabilmesidir. İkinci olarak, memurluk kariyeri dışında belirli yerlerde gecen, özel sektörde çalışılan ya da kendi nam ve hesabına gecen surelerin tamamının memurluk kariyerinde geçmiş gibi hesaplanarak yükselmenin yapılabilmesidir.

Olağandışı Derece Yükselmesi İçin, Memurlarda Bulunması Gereken Hizmet Yılları Şunlardır; 1. dereceli kadrolardan ek göstergesi 5300 ve daha yukarıda olanlar için en az 12 yıl, 1. ve 2. dereceli kadrolardan ek göstergesi 5300’den az olanlar için en az 10 yıl, 3. ve 4. dereceli kadrolar için en az 8 yıl.

Memurların Hiyerarşik Yükselmesi 1999 yılından bu yana, iki farklı bicimde yapılmaktadır. Buna Gore, şube müdürü (mudur) ve daha aşağı görevlere sınav esası ile şube müdüründen daha üstü görevlere atamaya yetkili amirin takdiri esası ile yükselme yapılmaktadır. Bunlardan, birincisini sınav esaslı hiyerarşik yükselme, ikincisini ise takdir esaslı hiyerarşik yükselme olarak nitelendirebiliriz.

Görevde Yükselme Uygulaması Nedir? Genel olarak, bütün devlet teşkilatı içerisindeki şube müdürü (mudur) ve altı kadrolarını kapsar. Ayrıca, kamu iktisadi teşebbüslerindeki şube müdürü ve altı sözleşmeli pozisyonlar da kapsam içerisindedir. Uygulamanın istisnaları ise şunlardır;.

İstisnai memurluklar, Mülki idare Amirliği ve Emniyet Hizmetleri Sınıfına dâhil kadrolar, Yardımcılık ya da stajyerlik donemi sonunda öngörülen yeterlilik sınavı ve/veya tez aşamalarında başarılı olduktan sonra atanabilecek görevler, Dışişleri Bakanlığı uzmanlıkları,

Anayasa Mahkemesi Başkanlığına ait Devlet Memurları Kanunu’na tabi kadrolar, Adalet Bakanlığı icra mudur ve yardımcısı kadroları ile Diyanet işleri Bakanlığında protokol işlerini yürütmekle görevli şube müdürü kadrosu, Doktora öğrenimini bitiren personelden, atanılacak görev için aranan ve toplam hizmet suresine sahip olmaları ve mevzuatla aranan öğrenim şartını taşımaları kaydıyla uzman veya aynı düzeydeki görevler ile daha alt görevler, Başmüdür, işletme, müessese, fabrika, kombina ve meydan müdürlüklerine, taşra teşkilatı bölge ve il müdürü ile doğrudan merkeze bağlı taşra kuruluşlarının müdür kadroları ve bunların yardımcılıkları

Sınav Esaslı Hiyerarşik Yükselme

Görevde Yükselme Yazılı Sınavını Yapabilecek Kurumlar Hangileridir? Ölçme Seçme ve Yerleştirme Merkezi Başkanlığı (ÖSYM), Millî Eğitim Bakanlığı, Türkiye ve Orta Doğu Amme idaresi Enstitüsü (TODAiE) ve yükseköğretim kurumlarıdır.

Sınav Esaslı Hiyerarşik Yükselme Süreci Ana Hatlarıyla Şöyledir; İlk olarak, eğitim düzeyi müdür ve benzer kadrolar için dört yıllık yükseköğrenim; şef ve benzer kadrolar için en az iki yıllık yükseköğrenim; memur ve benzer kadrolar için en az ortaöğrenim aranır İkinci olarak başvuru için memurun belirli kadrolarda ya da ilgili kurumda belirli sure ile çalışmış olması koşulu vardır. Üçüncü olarak, disiplin başvuru koşulları arasında yer alabilir.

Dördüncü olarak, memur, belirli konuları içeren ve en az 75 saatlik bir hizmet içi eğitime tabi tutulur. Beşinci olarak, görevde yükselmeye tabi kadro için başvuru sayısı duyurulan kadro/pozisyonunun üç katını geçerse belirli kriterlere Gore eleme yapılır ve sayı üç kata indirilir. Altıncı olarak, görevde yükselme eğitimini tamamlayan memurlar, belirli kurumlar tarafından yapılan yazılı sınava girerler ve sınavda başarılı olan memur, atamaya yetkili amir tarafından atanır.

Yönetmelikle Görevde Yükselme Eğitiminin Konuları Açıkça Sayılmıştır Yönetmelikle Görevde Yükselme Eğitiminin Konuları Açıkça Sayılmıştır. Buna Göre, Görevde Yükselme Eğitiminin Konuları Şunlardır; * T.C. Anayasası, Atatürk ilkeleri ve inkılâp tarihi, ulusal güvenlik, Devlet teşkilatı ile ilgili mevzuat, Devlet Memurları Kanunu ve ilgili mevzuat - 399 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ve ilgili mevzuat, Türkçe dilbilgisi ve yazışmayla ilgili kurallar, Halkla ilişkiler, Etik davranış ilkeleri, Toplam eğitimin en az % 60’ını oluşturmak üzere, kurumlarca belirlenecek, görev alanları ve atama yapılacak görevin niteliği ile ilgili konular

Takdir Esaslı Hiyerarşik Yükselme Nedir? Türk Memurluk Rejimi’nde, sınav esaslı hiyerarşik atama dışında kalan ve şube müdürü (mudur) üzerindeki görevlere takdir esaslı olarak atama yapılır. Memurların takdir esaslı hiyerarşik yükselmesi, 1981 tarihli ve 2451 sayılı Bakanlıklar ve Bağlı Kuruluşlarda Atama Usulüne ilişkin Kanun ile düzenlenmiştir.

Bakanlar Kurulu Kararı İle Atanacak Görevler Hangileridir? Valiler, büyükelçiler, daimi temsilciler, daimi delegeler, Diyanet işleri Başkanı ve Din işleri Yüksek Kurulu Üyeleri, Yüksek Denetleme Kurulu Başkan ve üyeleri, Türkiye istatistik Kurumu Başkanı

Müşterek Kararname İle Atanacak Görevler Hangileridir? Bakan Yardımcıları (Millî Savunma Bakanlığı Bakan Yardımcısı dâhil), Müsteşar ve yardımcıları ( Dışişleri Bakanlığı Genel Sekreteri ve Yardımcıları dâhil), Genel Müdür ve Yardımcıları (Ticaret Bakanlığı Dış Ticaret Genel Sekreteri ve Yardımcısı, Hazine Genel Müdürü ve Milletlerarası iktisadi işbirliği Teşkilatı Genel Sekreteri ve Yardımcısı, içişleri Bakanlığı Sivil Savunma idaresi Başkanı ve Yardımcısı dâhil), Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurul Üyeleri ve Genel Sekreteri, Vakıflar Genel Müdürlüğü idare Meclis Başkan ve Üyeleri, Gelir idaresi Başkanı, Gelir idaresi Başkan Yardımcıları, Gelir idaresi Daire Başkanları ve Vergi Dairesi Başkanları,

Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu Başkanı ve Başkan Yardımcıları, Türkiye ilaç ve Tıbbî Cihaz Kurumu Başkanı ve Başkan Yardımcıları, Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Başkanı ve Başkan Yardımcıları, Devlet Personel Başkanı, Atom Enerjisi Komisyonu Genel Sekreteri, Bakanlıklardaki Kurul Başkanları ve Üyeleri, Strateji Geliştirme Başkanları, Bakanlıkların Rehberlik ve Teftiş, Rehberlik ve Denetim, Denetim Hizmetleri başkanları, Vergi Denetim Kurulu Başkan Yardımcıları, Bakanlık Müfettişleri (Maliye Bakanlığı Vergi Müfettişleri ve Bankalar Yeminli Murakıpları dâhil) ve Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı iş Müfettişleri, Bakanlık Müşavirleri (Millî Savunma Bakanlığı Bakanlık Müşavirleri dâhil) Birinci Hukuk Müşaviri, Bakanlık Daire Başkanları, il idare şube Başkanları, Bölge Müdürleri ve Başmüdürler, Vali Muavini, Kaymakam, il Hukuk işleri Müdürü, Polis Akademisi Başkanı, il Emniyet Müdürü.

Her Memur İçin Bir Özlük Dosyası Tutulur Her Memur İçin Bir Özlük Dosyası Tutulur. Özlük Dosyasına Hangi Belgeler Konur? Memurun mesleki bilgileri, mal bildirimleri, varsa inceleme, soruşturma, denetim raporları, disiplin cezaları ile ödül ve başarı belgesi verilmesine ilişkin bilgi ve belgeler konulur. Memurların başarı, yeterlik ve ehliyetlerinin tespitinde, kademe ilerlemelerinde, derece yükselmelerinde, emekliye ayrılmalarında ya da hizmetle ilişkilerinin kesilmesinde, hizmet gerekleri yanında özlük dosyaları göz önünde bulundurulur.

Devlet Memurları Kanunu’nda Başarılı Memurların Ödüllendirilmesi Uygulaması Yer Almaktadır (Madde 122). Buna Gore, görevli oldukları kurumlarda olağanüstü gayret ve çalışmaları ile emsallerine Göre başarılı görev yapmak suretiyle kamu kaynağında önemli ölçüde tasarruf sağlanmasında, kamu zararının oluşmasının önlenmesinde ve önlenemez kamu zararlarının önemli ölçüde azaltılmasında, kamusal fayda ve gelirlerin beklenenin üzerinde artırılmasında ya da sunulan hizmetlerin etkinlik ve kalitesinin yükseltilmesinde somut olaylara ve verilere dayalı olarak katkı sağladıkları tespit edilen memurlara başarı belgesi verilebilir. Üç defa başarı belgesi alanlara ustun başarı belgesi verilir.

Devlet Memurları Kanunu’nda Memurların Genel Hakları Arasında Hizmette Kalma Güvencesi Yanında, Maaş Güvencesi De (Madde 18) Verilmiştir. Buna Göre memurun maaşı, Yasa’da belirtilen durumlar dışında elinden alınamaz, yani amirin takdiri ile memurun maaşı azalamaz/artamaz, miktarı amir tarafından belirlenemez.

Memur Maaş Rejiminde Maaş, Birden Çok Unsurdan Oluşmaktadır Memur Maaş Rejiminde Maaş, Birden Çok Unsurdan Oluşmaktadır. Buna Göre Memur Maaşının Unsurları Nedir? Aylık (gösterge aylığı – taban aylık - kıdem aylığı), ek gösterge, yan ödemeler ve sosyal nitelikli ödemelerdir 179_ En yüksek ek gösterge olan 8000 rakamı üç göreve verilmiştir; Başbakanlık Müsteşarı, Diyanet işleri Başkanı ve Bakan Yardımcısı. En düşük ek gösterge rakamı 450’dir. Ek göstergesi olmayan tek sınıf Yardımcı Hizmetler Sınıfıdır, bu sınıfta yer alan görevlere ek gösterge ödenmez.

Yan Ödemeler Şunlardır; iş Güçlüğü Zammı, iş Riski Zammı, Mali Sorumluluk Zammı, Temininde Güçlük Zammı, Özel Hizmet Tazminatı, Eğitim, Öğretim Tazminatı, Din Hizmetleri Tazminatı, Emniyet Hizmetleri Tazminatı, Mülki idare Amirliği Özel Hizmet Tazminatı, Denetim Tazminatı, Adalet Hizmetleri Tazminatı, Diğer Memurlar Tazminatı, Makam Tazminatı, Görev Tazminatı, Temsil Tazminatı, Yabancı Dil Tazminatı. Bu yan ödemeler arasında Ek Ödemeyi de saymak mümkündür.

Aylık gösterge aylığı taban aylığı Devlet Memurlar› Kanunu’na göre, memurun aylık gösterge tablosunda bulunduğu derece ve kademesine isabet eden gösterge rakamının, genel bütçe kanununda o yıl için tespit edilen katsayı ile çarpılması sonunda bulunacak miktar memurun gösterge aylığını oluşturur. Aylık Gösterge Tablosu, memurun eğitim ve kıdemini temel alır ve tabloda görüleceği gibi 15 derece ve ilk üç dereceninki sırasıyla 4, 6 ve 8 kademe olmak üzere 9’ar kademeden oluşur.

Memurun aylığının bir diğer unsurunu memuriyet taban aylığı oluşturur Memurun aylığının bir diğer unsurunu memuriyet taban aylığı oluşturur. Memuriyet taban aylığı, 1989 tarihli 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin değişiklik 1. maddesine göre, 1000 gösterge rakam› üzerinden bütün memurlar ile diğer kamu görevlilerine ödenir. Bu 1000 gösterge rakam›, yıllık olarak bütçe yasası ile saptanan taban aylık katsayısı ile çarpılarak memuriyet taban aylığı bulunur.

Memurların sosyal hak ve yardımları Devlet Memurları Kanunu, 1965 yılında kabul edildiğinde, dönemin toplumsal koşullarına uygun olarak, memurlar için son derece geniş nitelikli sosyal haklar ve yardımlar getirmiştir. Ancak bu hak ve yardımların bir bölümü, süreç içerisinde uygulamadan kaldırılmış, diğer bir bölümü uygulanmış ancak bir süre sonra sınırlandırılmış, bir bölümü ise günümüzde de uygulansa da memurlar için düşük miktarda ödemelere tekabül etmektedir.

Yasa’da anılan bu hak ve yardımlar şunlardır; Emeklilik Hakkı, Hastalık ve Analık Sigortası, Yeniden işe alıştırma, Sosyal Tesisler, Konut Kredisi, Konut, Öğrenim Bursları ve Yurtları, Aile Yardımı Ödeneği, Doğum Yardımı Ödeneği, Ölüm Yardımı Ödeneği, Tedavi Yardımı, Cenaze Giderleri, Giyecek Yardımı, Yiyecek Yardımıdır.

Aile Yardımı Ödeneği Aile yardımı ödeneği, Türk Medeni Kanunu hükümlerine Gore evli olan ve eşi çalışmayan memura ve memurun her çocuğuna ayrı olmak üzere her ay verilir.

Doğum Yardımı Ödeneği memurun çocuğu dünyaya geldiği zaman çocuk başına bir kez verilen yardımdır. Doğum yardımı ödeneği, 2500 gösterge rakamının aylık katsayısı ile çarpılması sonucu elde edilecek miktarda verilir.

Ölüm Yardımı Ödeneği Nedir? Memurların, memur olmayan eşi, aile yardımı ödeneğine müstahak çocuğu ve kendisi olduğu zaman olum yardımı ödeneği verilir. Buna Gore, memurun, eşi ile aile yardımı ödeneğine müstahak çocuğu öldüğünde ek gösterge dâhil en yüksek devlet memuru aylığı tutarında olum yardımı ödeneği verilir.

Sonraki konu Memurun disiplin soruşturmaları, ceza kovuşturası, görevden uzaklaştırılması