TOHUM OLUŞUMU

Çift döllenmeden sonra tohum taslağı, tohuma; yumurtalık çeperleri ise tohumları kuşatan meyveye dönüşür.Tohum, embriyo gelişirken bitkinin türüne göre protein, yağ, nişasta vb. depolar.

Bir tohum içten dışa doğru embriyo, besi doku ve kabuk olmak üzere 3 kısımdan meydana gelir.

Embriyo, zigotun mitoz geçirmesiyle oluşur Embriyo, zigotun mitoz geçirmesiyle oluşur.Embriyonun yapısında kök embriyonik gövde ve çenek bulunur.Embriyonik kök, bitkinin kök sistemini embriyonik gövde ise bitkinin sürgün sistemini oluşturur.

Tohum gelişirken çenekler endospermden besin emerek şişkinleşir ve çimlenme sırasında besinleri embriyoya aktarır.Besinler öncelikle endospermde depolanır.

Endosperm, embriyoyu çevreler Endosperm, embriyoyu çevreler.Embriyoyu çimlenme sırasında fotosentez yapana kadar besler.Fasulye, ayçiçeği gibi bazı tohumlarda endosperm bulunmaz.Böyle bitkilerin tohumlarında çimlenme için gerekli besinler çeneklerden sağlanır.

Tohum taslağının dış çeperinin kalınlaşmasıyla kabuk meydana gelir Tohum taslağının dış çeperinin kalınlaşmasıyla kabuk meydana gelir.Tohum kabuğunun hücre çeperleri, süberin ve lignin birikmesiyle mantarlaşmıştır.Kabuk, embriyoyu elverişsiz çevre şartlarına karşı korur.

MEYVE OLUŞUMU

Genellikle tohum etrafında meyve oluşmaktadır Genellikle tohum etrafında meyve oluşmaktadır.Döllenme olayından sonra yumurtalık bölgesinin hormonal etkilerle gelişme ve farklılaşması sonucu meyve oluşur.

Meyveler basit veya bileşik meyve özelliğinde olabilmektedir Meyveler basit veya bileşik meyve özelliğinde olabilmektedir.Bir yumurtalıktan gelişen meyveler basit meyve, çok sayıda yumurtalıktan gelişen meyveler ise bileşik meyve olarak isimlendirilir.Böğürtlen, çilek gibi meyveler bileşik; elma erik gibi meyveler basit meyvedir.

Meyve genellikle döllenmeden sonra oluşur Meyve genellikle döllenmeden sonra oluşur.Ancak bazı bitkilerde döllenme olmadan da meyve oluşabilmektedir.Bu şekilde meyve oluşumu partenokarpi olarak adlandırılmıştır.Örneğin muz, çekirdeksiz üzüm ve çekirdeksiz portakal gibi meyveler partenokarpi ile oluşur.Bu oluşumda giberellin etkili olmaktadır.

BİTKİLERİN DOĞAYA SUNDUĞU TOHUM VE MEYVE Bir çiçekte erken organda bulunan çiçek tozları ( polenler ) olgunlaştığı zaman çatlar ve çevreye yayılır. Polenler rüzgar , su , böcekler ve kuşlar sayesinde başka bir çiçeğin dişi organına taşınır. Bu olaya “ tozlaşma ” adı verilir.

Çiçekli bitkilerde üreme, yumurtalıktaki dişi üreme hücresinin polendeki erkek üreme hücresiyle birleşmesi sonucunda gerçekleşir. Polenlerde bulunan erkek üreme hücresi , dişicik borusundan aşağıya iner. Aşağı inen erkek üreme hücresi yumurtalıktaki dişi üreme hücresiyle birleşir. Bu olaya “ döllenme ” adı verilir. Döllenme sonunda tek bir hücre oluşur. Bu hücre bölünerek çoğalır ve tohumu meydana getirir. Tohumun içinde bitki taslağı ve besin bulunur. Döllenmeden sonra bitki taslağı gelişerek meyveyi oluşturur. Tohumlar meyvenin içinde bulunur. Tohum bir bitkinin neslinin devamını sağlar.

BİTKİLERİN İNSAN YAŞAMINDAKİ ÖNEMİ İnsanlar bitkilerin kök , gövde , yaprak , çiçek , meyve ve tohumlarından yararlanır. Buğday , arpa , yulaf , pirinç , mısır gibi bitkilere tahıl adı verilir. Bunlar insanlar için önemli bir besin kaynağıdır. Nohut , bakla , mercimek , bezelye , fasulye gibi bitkilere baklagiller adı verilir. Bu bitkilerin tohumlarını besin olarak kullanırız. Soğan , lahana , domates , biber , salatalık , gibi bitkilere sebze adı verilir. Patates , havuç , turp , yerelması gibi bitkilerin kök ve gövdelerinden besin maddesi olarak yararlanırız.

Elma , armut , incir , portakal , limon , şeftali , muz gibi bitkileri meyve olarak yeriz. Sanayide kullanılan bitkiler de vardır. Ayçiçeği , soya fasulyesi ve pamuk tohumlarından yağ elde edilir. Zeytinden de zeytinyağı elde edilmektedir. Çay , kahve , ıhlamur , nane , kekik , tarçın , papatya gibi bitkilerin yaprak ve tohumları içecek olarak kullanılır. Şekerpancarı ve şeker kamışından şeker elde edilir. Menekşe , lale , gül , papatya gibi süs bitkileri park ve bahçelerde yetiştirilir. Bu bitkiler çevremizin güzellik kaynağıdır. Ayrıca çam , ceviz , meşe , gürgen , gibi pek çok odunsu gövdeli ağaçtan kereste elde edilir.

Tohumların Taşınma Yolları

RÜZGAR

HAYVANLAR

SU

İNSAN

KADİR KAŞLI 11 FEN-D 522