TANZİMAT DEVRİNDE TÜRK EĞİTİMİNDE ÇAĞDAŞLAŞMA (1839-1876)

TANZİMAT ÖNCESİ OSMANLI EĞİTİM VASIFLARI Osmanlı eğitim sistemi islamiyetin hakimiyetindedir. Bu dönemde Avrupa’da eğitim dinin etkisi altındaydı. Fakat avrupa 15. y.y. Reform ve rönesans hareketleri ile aydınlanma çağına girmişlerdir. Osmanlı 18 yy. dan itibaren çağdaş eğitime başlamıştır.

TANZİMAT DÖNEMİ (1839-1876) “Tanzimat Fermanı” ya da “Gülhane Hatt-ı Hümayun” denen siyasal bir ferman yayınlanmıştır. Ülkede siyasal ve sosyal bazı düzenlemeler yapılacağı duyurulmuştur. Bu nedenle 1839 da başlayan yeni döneme Tanzimat (düzenlemeler) dönemi denir. 1856 Islahat Fermanı yayınlanır. Abdülaziz’in padişah olması ile 1876-1878 yıllarında bu dönem kapanır.

REFORM HAREKETLERİNİN NEDENLERİ Tarih gelişim süreci içinde ülkede yenilikler gerekli bir ihtiyaç olduğu halkın eğitilmesi devletin ve hükümetin önemli bir görevi olarak görüldüğü için. Osmanlı yönetimine ve Türklere karşı düşmanca davranan Avrupa kamuoyunun kazanmak için. Avrupa devletlerinin baskısı nediyle. Eğitimin devleti felakete gidişten kurtaracak bir yol olarak görülmesi.

REFORM HAREKETLERİ Eğitim bilim olarak görülmüş. Kitaplar yazılmaya başlanmıştır. Okul ve sınıf fiziki ortamları hazırlanmış. Araç gereç kullanımı başlamıştır. Örgün eğitime geçilmeye başlanmıştır. İlk olarak sıbyan mekteplerinde yenileşmeler yapılmıştır. Medreselerin düzeltilmesine gidilmemiş. Bazı meslek medreseleri açılmıştır.

REFORM HAREKETLERİ 2 Öğrenci ve öğretmen kılık ve kıyafetleri belirlenip düzenlenmeye başlamıştır. Kızlar için orta dereceli okulalr açılmıştır. Disiplin aracı olarak falaka yasaklanmıştır. Halk eğitimi daha iyi anlaşılmaya başlanmıştır. 1854 den sonra yeni bir dönem başlamış, reformların yetersiz kalmasından dolayı 1856 Islahat fermanı yayınlanmıştır.

REFORM HAREKETLERİ 3 Sıbyan mektepleri dışında yeni okullar açılmıştır. Sivil okullara ve memur yetiştirmeye fazla önem evrilmiştir. Azınlık okulları açılmıştır. Dilin eğitimdeki önemi yanında sadeleşmesinin de gerektiği anlaşılmaya başlanmıştır. Mesleki ve teknik eğitimin temelleri atılmıştır. İlk kez öğretmen yetiştiren meslek okulları açılmıştır.

TANZİMAT DÖNEMİNDE İLKÖĞRETİM Sıbyan mektepleri: 4 4 yıldır. Kuranı güzel okuyabilme hedeftir.

TANZİMAT DÖNEMİNDE ORTAÖĞRETİM KURUMLARI Rüştiyeler: Sultaniyeler: Lise batı örnek alınmıştır. İdadiler: 3 yıl sürelidir. Yüksek öğrenime öğrenci hazırlamak amaçtır. Rüştiyenin üstündedir.

TANZİMAT DÖNEMİNDE YÜKSEKÖĞRETİM KURUMLARI Darulfünun-Darulfünun-ı Osmani – 1876 Darükfunun (Hukuk mektebi-turuk ve Maabir mektebi-Edebiyat mektebi): 3 yıldır. Mekteb-i Mülkiye : Kaymakam ve müdür yetiştirme. 4 yıldır. Mekteb-i Tıbbiye-i Mülkiye Mekteb-i Osmani

TANZİMAT DÖNEMİNDE MESLEK VE TEKNİK EĞİTİM 1842 Askeri Baytar Mektebi 1847 Ziraat Talimnamesi 1857 Orman Kursu-Orman Mektebi 1868 Sabah Mektebi 1864 Lisan Mektebi Erkek Teknik Eğitim Kurumları (Islahane-Sanayi Mektebi) Kız Teknik Okulları (Cevri Kalfa Mektebi-Dikim Atölyesi)

TANZİMAT DÖNEMİNDE ÖZEL ÖĞRETİM AZINLIK VE YABANCI OKULLAR 1856 Islahat fermanına göre azınlıklar okul açabileceklerdi. 1869 tarihli Maarif-i Umumiye Nizamnamesi ile ücretli ya da ücretsiz özel okulların kurulmasına izin verildi. Türklerin özel okul kurma çabası yoktur. Ruslar Heybeli ada da bir Ortodoks ilahiyat okulu kurdular. Yahudiler 1845 de Musevi Asri mektebini kurdular.

YABANCILARIN AÇTIĞI OKULLAR 1- Protestan okulları Robert Kolleji Kız Kolleji 2- Katolik Okulları

TANZİMAT DÖNEMİNDE ÖĞRETMEN OKULLARI 1- DARULMUALLİM 18 MART 1848 DE Darülmuallim adıyla ilk öğretmen okulu açıldı. Öğrenci sayısı 25-30 idi. Öğrenciler sınavla alındı. Öğretim süresi 3 yıldır. İşlenen dersler ders verme, öğretim yöntemi, farsca, aritmetik, geometri, alan ölçümü, astronomi, coğrafya.

2- Darülmuallimi Sıbyan İptidai mektep okullarına öğretmen yetiştirmek için açılır. Başlangıçta öğretim süresi 1 yıldır. Ulum-i Diniye, İlm-i Mahariç ve Tecvid, Hesap, tarih , coğrafya, imla ve inşa, Hüsn-i Hat, Türkçe Sarf Usül-i Cedide Üzere Tehecci

3- Darülmuallimat 1870 de drülmuallime çok benzeyen kızlar için kadın öğretmen yetiştirmek amacıyla açılmıştır. Tedbir-i Menzil, Dikiş, Nakış, Ameliyet-ı Hiyatiye

Öğretmen okulalrında meslek derslerinin durumu. Öğretmen okullarında medreselerin etkisi. Mezun durumu. Atamalar. Okullarda işlenen müsbet bilim dersleri ile geleneksel derslerin aynı anda okutulması.

TANZİMAT DÖNEMİNDE EĞİTİMİN İDARİ TEŞKİLATI 1- Merkez Maarif Teşkilatı Meclisi Umumiye Nezareti Meclisi Kebiri Maarif Daire-i İlmiye Daire-i İdare c) Tahrirat Kalemi d) Muhasebe Kalemi

2- Vilayet Maarif Teşkilatı Mekatib-i Umumiye Mekatib-i Sıbyaniy Mekatib-i Ruştiye Mekatib-i İdadiye Mekatib-i Syltaniye b) Mekatib-i Aliye Darülmuallimin Darülmuallimat Darülfunun

EĞİTİME KATKILARI OLAN DEVLET ADAMLARI Abdülmecit (1823-1861) Reşit Paşa (1800-1858) Sadık Rıfat Paşa (1807-1858) Ali Paşa (1815-1871) Fuat Paşa (1815-1869) Ahmet Cevdet Paşa (1822-1895) Ahmet Kemal Paşa (1808-1888) Saffet Paşa (1814-1883)

TANZİMAT DÖNEMİ HALK EĞİTİM ÇALIŞMALARI 1840 Ceride-i Havadis, Tercüman-ı Ahval 1869 da çocuklar için dergiler. 1863 de Daruülfünun da halk eğitim dersleri. 1860 da Cemiyet-i İlmiye-i Osmaniye halk eğitim alanlarında çalışmalar. 1863-1867 Cemiyet-i Tedrisiye

TANZİMAT SONLARINA DOĞRU EĞİTİM ALANINDA ETKİNLİKLERİNİ DUYURAN EN ÖNEMLİ TEMSİLCİLER Ziya Paşa (1825-1880 Ebuzziya Tevfik (1848-1913) Namık Kemal (1840-1888) Ali Suavi (1838-1878) Seli Sabit Efendi (1829-1911)

USUL-İ CEDİD HAREKETİ Eğitim tarihimizde Usul-i Cedid, ders araç ve gereçleri konusunda yenileşme, özellikle öğretmenlerin geleneksel öğretim yöntemlerini bırakıp yeni ve etkili öğretim yöntemleri uygulaması demektir.