Afet Bilgi Sisteminde Analitik Hiyerarşi Süreci (Analytic Hierarchy Process - AHP) Kullanılan Karar Destek Sistemleri Levent SABAH Bilgisayar Mühendisi 31 Mayıs 2012

AHP Nedir? 1970’li yılların başında, Thomas L. Saaty tarafından geliştirilen AHP tekniği, problemin önceden tanımlanan kriterlerinin,  karar verici (uzman) tarafından göreceli önemlerinin belirlenmesine ve daha sonra her bir kritere göre karar alternatifleri arasında seçim yapılabilmesine olanak tanımaktadır.

AHP Avantajları AHP tekniğinin en önemli avantajı, sayısal olarak belirlenebilecek objektif yargılar ile, sübjektif nitelikli yargıları bir arada bulundurabilmesidir. Ayrıca kullanım kolaylığı da tekniğin bir diğer önemli avantajıdır.

Çok Kriterli Karar Verme Yöntemi Neden AHP? *Belirlenen amaç ve ölçütler doğrultusunda en uygun seçimi belirlemek, *Alternatif ve kriter sayılarının fazla olması durumunda kolay ve hızlı karar vermek, *Çeşitli bilgileri değerlendirmede kontrolü sağlamak için.

AHP İçin Gerekenler *Problemin amacı *Kriterler…. Litoloji - Fay Uzunlukları – Magn. >4 Deprem Nokta Sayıları *Alternatifler…. ilçeler

Kriter 1 : Riskli Litoloji Haritası

Kriter 2 : Aktif Fay Haritası

Kriter 3 : Deprem Noktaları Haritası (Büyüklüğü 4 Kriter 3 : Deprem Noktaları Haritası (Büyüklüğü 4. üzerinde olan depremlerin noktaları)

Riskli Katmanların Birlikte Görünümü

Afet Bilgi Sisteminde AHP Kullanımı

Afet Bilgi Sisteminde AHP Kullanımı

Afet Bilgi Sisteminde AHP Kullanımı

Afet Bilgi Sisteminde AHP Kullanımı

Afet Bilgi Sisteminde AHP Kullanımı Her alternatif (ilçe) için belirlenen 3 kriterin değerleri programa eklenir ve hesapla tuşu ile her ilçenin diğer ilçelere göre doğal nedenlerle olası deprem riski hesaplanır. Doğal nedenlerle hesaplanacak sonuçlara 8 adete kadar içinde insan faktörü olan (hastane sayısı, personel sayısı, yatak kapasitesi vs) ek kriter eklenerek, doğal nedenlerle oluşan riski azaltmaya yönelik işlemler yapılabilir.

Kriterlerin Önem Derecesi Belirlenir…

Kriterler önem derecelerine göre 1 ile 9 arasında puanlanır…

Alternatiflere (İlçelere) veriler eklenir ve hesaplama işlemleri yapılır

Litoloji İçin…

Fay uzunlukları için…

Büyüklüğü 4 ve üzerinde olan deprem noktaları için…

Belirlenen 3 kritere göre her ilçe için hesaplanan olası Deprem Riski sonucu

Ek Kriter İşlemleri Örnek çalışmada ek kriter olarak 7 madde ele alınmıştır. Hastane Sayısı (Kriter 1) Yataklı Kurum Sayısı (Kriter 2) Medikal Sayısı (Kriter 3) Eczane Sayısı (Kriter 4) Laboratuvar Sayısı (Kriter 5) Spor Salonu Sayısı (Kriter 6) Barınak sayısı (Kriter 7)

... devam Şekilde ek kriter olarak hastane sayısı gösterilmektedir. Her ilçe için ilgili kriterlerin verileri eklenip hesapla tuşuna basıldıktan sonra insan faktörlü ek kriterlerin sonucu hesaplanmakta ve bu sonuç ile doğal nedenlerle oluşabilecek sonuçlar ile bir birleşik sonuç hesaplanmaktadır. Bu sonuca göre ilçelerin maddi imkanları arttıkça olası deprem risklerinin düştüğü görülmektedir.

İlçelerin hastane sayıları…

Doğal – Maddi – Bileşik Sonuçlar…

Hesaplama ile İlgili Bir Örnek Örnek çalışmada için Kriter 2 ele alınmıştır. Kriter 2 Yataklı Kurum Sayısına karşılık gelmektedir. Merkez ilçede yataklı kurum sayısı 56 iken, bu durumda risk puanı 78.3 olmaktadır. Yataklı Kurum sayı değerini 5 adet olarak azaltılmasıyla risk puanı değerinin 80.8 olmasına neden olmaktadır.

... devam

Sonuç Birleşik deprem risk oranının % 4.61’den %5.22’e yükseldiği anlaşılmıştır.

Teşekkürler..