DUBLAJ-SESLENDİRME Tiyatrodan Sinemaya Uzanan Yol A Deep Approach to Turkish Teaching and Learning Wisconsin Center for Education Research, University of Wisconsin-Madison Hazırlayan: Celile Ökten

Türk Tiyatrosu Dârü’l-bedâyi: İstanbul Şehir Tiyatrosu’nun ilk adıdır. İlk düzenli tiyatro olarak ve sahne sanatçılarının yetişmesi için kurulmuştur (1914). Muhsin Ertuğrul ( ): Yönetmen, oyuncu ve yapımcıdır. Hem tiyatro alanında hem sinema alanında birçok oyuncu yetiştirmiş. Yabancı eserlerin tiyatromuza uyarlanmasını sağlamıştır. İlk sesli Türk filmini çekmiştir.

Tiyatrocular Tiyatro sanatçıları tiyatronun bizzat kendi içinde usta-çırak ilişkisinden geçerek eğitim almaktadırlar. Oyun için yapılan bütün teknik, estetik ve edebi hazırlıklara katılarak sanatçı özelliklerini geliştirmeye çalışırlar. Oynadıkları her oyun, oyunculuklarını geliştirirken bir takım ruhu ile de çalışmak çalışma disiplinlerini ve yaptıkları işe saygıyı arttırır.

Bir örnek: Necdet Mahfi Ayral Tiyatronun içinde yetişen N.M.Ayral, Muhsin Ertuğrul’un öğrencilerindendir. Tiyatrocu, sinema oyuncusu, seslendirme sanatçısı kimlikleriyle senelerce Türk sanat hayatına katkıda bulunmuştur. Sanatına gönülden bağlı, işini ciddiye alarak yapmıştır. Rolün büyük veya küçük olmasının önemli olmadığını, rolü oynayabilmenin önemli olduğunu vurgulamıştır.

Tiyatronun sinemayı desteklemesi Daha sonraları Muhsin Ertuğrul ve ekibini, öğrencilerini film çekimlerinde görürüz. Tiyatrocular özellikle yabancı filmlerden uyarlanan tiplemelerde çok başarılı olurlar. Seslendirmedeki kabiliyetleri ile Türk halkının beğenisine göre uyarlanan karakterleri sevdirdiler. Laurel ve Hardy’nin seslendirilmesindeki tonlamaların, vurguların, Türkçeye özgü deyişlerin uyarlanması, bu başarının bir göstergesidir.

20 Türlü “Evet” denir. Tiyatrodan yetişen seslendirme sanatçıları, özellikle eski Türk filmlerinin unutulmaz emekçileridir. Aktörlerin “n’ayır, n’olamaz”ları, aktrislerin “seviyorrrum, yapiciğim”leri unutulmaz replikler arasına girmiş, uzun süre espri konusu olmuştur. Bir insandan 4 ses çıkar: normal konuşma, pamukla burun tıkayarak, kalemi dudağın üstüne yerleştirerek, ağzını açmayarak konuşma.

Seslendirme Sanatçıları Filmlerin görünmez kahramanları olan seslendirme sanatçılarına vefa olarak birkaç ismi burada söylemek isteriz: Ferdi Tayfur, Adalet Cimcoz, Nevin Akkaya, Abdurrahman Palay. Seslendirdikleri karakterle öyle bütünleşirler ki daha sonra halk, o karakteri canlandıran sinema oyuncusunun kendi gerçek sesini duyduğunda şaşırır kalır.

Pratik zeka ve ses efektleri Bir seslendirme teknisyeni, kapalı ve karanlık bir odada saatlerce kalarak filmin kurgusu için gerekli olan sesleri çeşitli yöntemlerle ve malzemelerle çıkarabilmek- tedir. Teknik imkanların daha yeni yeni geliştiği Türk sinemasında teknisyenlerin kendi buldukları çözümler, yönetmen ve yapımcıyı oldukça rahatlatmıştır. Örneğin, kovalamaca sahnesi için teknisyen kapıları şiddetle açar kapar; yumruk sesi için ellerini şaklatır, yastığa vurur; çakılla dolu bir leğen üzerinde hızlı yürür.