ENDOMETRİUM KANSERLERİ Prof. Dr. Özcan BALAT

Kadın genital sisteminin en sık görülen kanseri Ortalama yaş 61 dir. % 75’ i postmenopozal, % 5 i 40 yaş altındadır Posmenopzal kanamaların % 10’u end. ca Kadınların % 2-3 ’ü yaşamları boyunca endometrium kanseri gelişecektir

Östrojen Bağımlı Genç perimenopozal Zayıf Obez Atrofik endomet. Östrojen Bağımlı Olmayan Yaşlı postmenopozal Zayıf Atrofik endomet. Kötü diferansiye Kötü prognoz Östrojen Bağımlı Genç perimenopozal Obez Hiperlazik endomet. İyi diferansiye İyi prognoz

Endometrium Kanseri Endometrioid Tip (prognoz daha iyi) (%85-90) Non-Endometrioid Tip ( clear cell ca, papiller ca,musinöz, adenosquamöz, squamoz ve diğerleri - prognoz kötü) (% 10-15)

Risk Faktörleri Karakter Rölatif risk Nulliparite Geç menopoz (52-49 yaş) Obezite 21-50 Ibs (10-23 kg) > 50 Ibs (>23 kg) Diabetes Mellitus Karşılanmamış östrojen tedavisi Tamoksifen Atipili endometrial hiperplazi İnfertilite,düzensiz adet,PCOS 2-3 2.4 3 10 2.8 4-8 8-29

Endometrial Hiperplaziler Kansere ilerleme Basit (atipisiz hiperplazi) Kompleks (atipisiz hiperplazi) Basit (Atipili hiperplazi) Kompleks (Atipili hiperplazi) %1 %3 %8 %29

Semptomlar . Vajinal kanama %90 Pürülan vajinal akıntı (kötü prognoz) Pelvik bası ve rahatsızlık hissi Asemptomatik <%5

postmenopozal kanamalar aksi ispat edilene kadar endometrium kanseri olarak kabul edilmelidir

Postmenopozal Uterus Kanaması Sebepleri Kanama Sebepleri Sıklık % Endometrial atrofi Hormon replasman tedavisi Endometrial polip Endometrial hiperplazi Endometrial kanser 60-80 15-25 2-12 5-10 10

TANI Poliklinik şartlarında endometrial aspirasyon biopsisi %90-98 Pap test %30-50 Histeroskopi D&C USG > 5mm endometrial kalınlık, uterus içinde sıvı birikimi

Yayılma Yolları Direkt yayılım (myometrıum, seroza, serviks,tuba , vajen ve parametrıum) Transtubal yayılım (dökülen ca hücreleri fallopian tüplerden retrograd olarak intrapelvik-abdominal bölgeye metastaz) Lenfatik yayılım (pelvik ve paraaortik lenf nod metastazı) Hematojen yayılım( AC, KC, Beyin, kemik ve diğer bölgeler)

Endometrial Karsinomda FIGO’nun “Grade”Tanımlaması Grade 1(G1): Tümörün < %5 solid büyüme paterni gösterir Grade 2(G2): Tümörün %6-50 solid büyüme paterni gösterir Grade 3(G3): Tümörün > %50 solid büyüme paterni gösterir

Klinik Evreleme (FIGO 1971) Evre 0: Karsinoma insitu. Evre 1:Karsinom korpusta sınırlıdır Evre 1a Uterus kavitesi uzunluğu =<8cm Evre 1b Uterus kavitesi uzunluğu >8cm Evre 2:Karsinom korpus ve seviksi tutmuştur ancak uterus dışına yayılım yoktur Evre 3:Karsinom Uterus dışına çıkmıştır ancak küçük pelvis dışına çıkmamıştır Evre 4: Karsinom küçük pelvis dışına çıkmıştır yada belirgin mesane veya rektum mukozası tutulumu vardır Evre4a:Komşu organlara yayılım Evre4b:Uzak organlara yayılım

Cerrahi Evreleme (FIGO 1988) Evre 1a Tümör endometriumda sınırlı 1b Myometr. yarısından azında invazyon 1c Myometr. yarısından fazlasında invaz. Evre 2a Endoservikste sadece glandüler tut. 2bServikste stromal invazyon Evre 3aSeroza,adnekslare invaz.,batın sitolojisi (+) 3bVajinal metastaz 3cPelvik,paraaortik lenf nodu metastazı Evre 4aMesane,Barsak mukozasında tutulum 4bİntraabdominal,inguinallenf nodu uzak metastazı

Tedavi Öncesi Değerlendirme Anamnez : HT,DM,mesane ve barsak şik. Fizik muayene: Lenf nodları,abdominal kitle,servikal ve parametrial yayılım bul. Akciğer filmi Preoperatif tetkikler: EKG,tam kan sayımı,tam idrar tetkiki, biyokimyasal test.,kan grubu USG ve MRI: ( myometrial invazyon değerlendirme) Sistoskopi, Rektosigmoidoskopi, Kolonoskopi CA 125: (uterus dışı yayılımda % 80 artmıştır)

Tedavi TAH+ BSO (Evre I-IIA) Modifiye radikal histerektomi (Evre IIB) Primer Tedavi TAH+ BSO (Evre I-IIA) Modifiye radikal histerektomi (Evre IIB) Pelvik-paraaotik lenfnod örneklemesi veya sistemik len nod disseksiyonu Cerrahi evreleme (Periton sitolojisi) Adjuvan Tedavi Radyoterapi Kemoradyoterapi Hormonal terapi İLERİ EVRE (3 ve 4) Tedavi bireyseleştirilir

Pelvik ve Paraaortik Lenf Nodu Diseksiyonu Endikasyonları Tümör histolojisi berrak hücreli,yassı hücreli veya endometrioid Myometrial invazyon ≥ ½ Grade 3 olguları İstmus – serviks yayılımı Tümör büyüklüğü > 2 cm Ekstrauterin hastalık

Prognostik Faktörler Yaş ,genel durum , performans Histolojik tip Grade Myometrial invazyon derinliği Lenfo-vasküler alan invazyonu İstmus-serviks yayılımı Adneksiyal tutulum Evre Lenf nod metastazı Tümor çapı Hormon reseptör durumu (östrojen, progesteron) P53 gen ekspresyonu

Postoperatif Tedavi Yöntemi Evre Ia G1,G2 Ib G1,G2 Ia G3 Ib G3 IIa G1,G2 Ic G1,G2,G3 IIa G3 LVS IIIA (+sitoloji ) Postoperatif Tedavi Yok Vajen kubbe ışınlaması Pelvis yada vajen kubbe ışınlaması Pelvis ve vajen kubbe ışınlaması Progestin

Nod Negatif Olgularda Önerilen Postoperatif Radyoterapi G I G II G III I A İntrakaviter I B I C Eksternal II A II B

Cerrahi Patolojik Bulgular ve Endometrium Kanserinin Postoperatif Tedavi Yöntemi Evre IIIa G1,G2,G3 IIIb G1,G2,G3 IIIc G1,G2,G3 IVa IVb Postoperatif Tedavi Pelvis ve vajen ışınlaması Pelvis veya vajen ışınlaması Tüm batın ışınlaması Sistemik kemoterapi

Uterin Sarkomlar İnsidans ve Risk Faktörleri Uterin kanserlerin % 3 ünü oluşturur Daha önce alınan pelvik radyasyon predispozan faktördür Her 10 büyütmedeki mitoz sayısı en güvenilir prognostik faktördür Uterus düz kası, endometrial stroma, kan ve lenfatik damar duvarından köken alırlar

Patoloji Malign miks mezodermal tümor (%50) (65-75 yaş sık) Leiyomiyosarkom (%40) (45-55 yaş sık) Endometrial stromal sarkom (%8) (42-53 yaş sık) Adenosarkoma (%2) (50-55 yaş sık)

Yayılım Yolları Hematojen ve lenfatik yayılım sıktır

Klinik Anormal vajinal kanama Vajinal akıntı Alt karın ağrısı Uterusun büyümesi ve kitle olarak palpasyonu

Tanı ve Evre Endometrial stromal sarkomların % 85 inde endometrial biyopsi ile tanı konur Diğer tiplerde% 15-25 endometrial biyopsi ile tanı konur Resmi evreleme yoktur, endometrium ca daki FIGO evrelemesi kullanılır

Tedavi Tek tedavisi cerrahidir Endometrium ca cerrahisi uygulanabilir Radyoterapi ve kemterapi adjuvan olarak vakalara göre uygulanabilir

Prognostik Faktör Evre en önemli prognostik faktördür Mitotik indeks