17 Ağustos 1999

DEPREM NEDİR? Yerkabuğu içindeki enerjinin birdenbire ortaya çıkmasına bağlı olarak yeryüzünde oluşan, bazen çok şiddetli olabilen, sallantı, sarsıntı şeklindeki hareketlere “DEPREM” adı verilmektedir.

Depremin nasıl oluştuğunu, deprem dalgalarının yeryuvarı içinde ne şekilde yayıldıklarını, ölçü aletleri ve yöntemlerini, kayıtların değerlendirilmesini ve deprem ile ilgili diğer konuları inceleyen bilim dalına "SİSMOLOJİ" denir.

DEPREMLERİN ÖLÇÜLMESİ Adını Dr. Charles Richter’den alan Richter ölçeği depremlerin magnitüdünü ölçmekte kullanılan en yaygın ölçülerden birisidir. Geliştirilmiş Mercalli ölçeği, belirli bir bölgede oluşan depremin şiddetini ölçmektedir.

FAY NEDİR? Kayaların kırılmasını ve kırılan blokların yer değiştirmesini sağlayan dislokasyonlara “FAY” adı verilir. Faylar her çeşit kayada ortaya çıkabilir. Fakat katmanlı kayalarda daha belirgindir.

FAY ÇEŞİTLERİ Daha çok yatay hareket sonucu meydana gelen faylara "Doğrultu Atımlı Fay“ denir. Düsey hareketlerle meydana gelen faylara da "Egim Atımlı Fay“ denir.

DEPREM ÇEŞİTLERİ ÇÖKME DEPREMLERİ : % 3 VOLKANİK DEPREMLER: % 7 TEKTONİK DEPREMLER: % 90

DEPREMLERİN NEDENLERİ Depreme yol açan enerji, yerkabuğunun parçalarının ani bir şekilde yer değiştirmesi sonucunda ortaya çıkmaktadır. Derinlerde bulunan ve nitelikleri yeterince bilinmeyen güçlerin etkisiyle önce bükülür, sonra gerilme kayaların direncini aşınca katmanlar kırılır ve hızla yer değiştirir.

Kırılma sırasında sismik dalga adı verilen titreşimler oluşur. Bu dalgalar, yeryüzünden ve yerin içinden, depremin kaynağından uzaklara doğru, geçtikleri ortama göre değişen hızlarla ilerler.

KUZEY ANADOLU FAYI Kafın toplam uzunluğu 1000 km civarında olup toplam atım miktarı 25 km – 80 km arasında değişmektedir. Sapanca – Gölcuk arasında fayın uzunluğu 60 km dir. Fay Gölcuk civarında sola sıçrama yaparak küçük bir çek – ayır oluşturmaktadır. Bu çek- ayır Sapanca Gölcuk segmenti ile Gölcuk – Karamürsel arasında segmenti arasında gelişmiştir.

17 AGUSTOS 1999 DEPREMİ VE GENEL ÖZELLİKLERİ 17 Agustos 1999 tarihinde İzmit Körfezi’nde saat 03:02’ de Richter ölçeğine göre 7.4 büyüklüğünde bir deprem olmuştur. Depremin en büyük şiddeti X(MSK)ve en büyük yer ivmesi Adapazar’ında 0.4g olarak belirlenmiştir.

JEOLOJİK KONUM 17 Ağustos 1999 deprem kırığının geliştiği bölge doğrultu atım ve çekme tektoniğinin egemen olduğu aktif bir çöküntü alanı içinde yer almaktadır. Deprem kırığının uzandığı bölge Armutlu ve Almacık bloklarının kuzey kesimlerini oluşturmaktadır. Eosen yaşlı mağmatik ve volkanik kayaçlar, bölgede geniş bir yayılım göstermektedir.

Jeolojik açıdan bir diğer önemli hususta; depremin etkilediği afet bölgesinde ki havzaların varlığıdır. Çoğunlukla bu havzaların sınırları tektonik yapılarla sınırlandırılmıştır

TEKTONİK KONUM Kocaeli il sınırları icerisinde farklı iki tektonik birlik yer alır. Sapanca Gölu-İzmit körfezi doğrultusu boyunca uzanan Kuzey Anadolu Fay Zonu'nun kuzey ve güneyinde yer alan bu iki tektonik birlikteki jeolojik istif birbirlerinden farklı özellikler gösterir.

Deprem bölgesinin KAF zonunun batı kesimi olarak tanımlanan bölge içinde yer almaktadır. İzmit ili ile Bolu illeri arasındaki bölgenin tektonik yapıları incelendiğinde ana fay hattının yanında farklı konumlarda ve değişik türde fayların da mevcut olduğu belirlenmiştir. Ancak genellikle doğrultu atımlı sağ yönlü faylar egemen gözlenmektedir.

BÖLGENİN MORFOLOJİK DURUMU Morfolojik açıdan deprem bölgesine bakıldığında bölgenin kuzey ve güneyindeki yükseltiler arasında göllerin içinde bulunduğu havzalar boyunca Doğu-Batı uzanımlı topoğrafik olarak düşük eğimlere sahip düzlükler yer almaktadır.

DEPREM SONRASI SICAK VE MİNERALLİ SULARDA YAPILAN ARAŞTIRMALAR Mudurnu kaplıcası: Suyun renginin sarımsıya dönüştüğü, kırmızımsı çamur parçacıklarının geldiği ve debinin önemli miktarda arttığı gözlenmiştir. Termal kaplıca alanında akmakta olan derede depremden yaklaşık 20 gün öncesinde yeni bir kaynak oluştuğu ve kaynaktan kül renginde malzeme geldiği gözlenmiştir.

Tümbüllek kaplıcası: Kumlu malzeme çıkmış ve suyun rengi azalmıştır. Taraklı kaplıcası: Su rengi beyazlaşmış ve suyla birlikte az miktarda malzeme gelmiştir.

DEPREMİN OLUŞTURĞU YÜZEYSEL DEFORMASYONLAR Depremden sonra yapılan arazi gözlemleri sonucunda, depremin etkisiyle yüzeysel deformasyonların çok geniş alanlara yayıldığı saptanmıştır. Özellikle tektonik kuvvetler etkisiyle, yarık ve çatlaklar, sıvılaşmalar, çökme ve kabarma yapıları, küçük çaplı heyelanlar meydana gelmiştir.

DEPREMİN BEŞERİ SONUÇLARI

17 Ağustos 1999 tarihinde yaşanan ve Richter ölçeğinde 7 17 Ağustos 1999 tarihinde yaşanan ve Richter ölçeğinde 7.4 olarak kaydedilen deprem felaketi ülkemizin ve insanlığın 20. Yüzyılda yaşadığı en büyük felaketlerden birisidir. Körfez depremi ülkemizin gerek nüfus gerekse ekonomik aktivite bakımından en ağırlıklı bölgesinde etkili olmuştur. Deprem, Kocaeli, Sakarya, Yalova, İstanbul, Bolu, Bursa ve Eskişehir illerini kapsamış, ancak Kocaeli, Sakarya ve Yalova'da ağır can ve mal kaybına yol açmıştır.  

Gölcük İlçe Merkezinde, Binaların Hasar Durumuna Göre Payları (Gölcük Kaymakamlığı Verileri).

DEPREM SONRASINDA MEYDANA GELEN ÇEŞİTLİ SORUNLAR

Çevresel Sorunlar: Gölcük’e yakın bir fabrika olan Aksa’nın hasar görmesinden dolayı toprağa karısan akrilonitrilin sağlık zararlarına yol açması Tüpras yangını deniz ve hava kirliliğine neden olması Tehlikeli atıkların toprağa, havaya, suya yayılması Gürültü kirliliði ve yesil alanların dikkatsiz kullanımına baðlı kirliliğin olusması Tarihsel mirasın zarar görmesi

Altyapı Sorunları: Enerji Kaynaklarına duyulan gereksinim Ulasım sorunu, ana ve tali yolların yetersiz kalması Haberlesme kaynaklarının islevini yitirmesi

Deprem Sürecinde Kesintiye Uğrayan Vapurla Ulasım, İskelelerin Uygun Sekilde Yapımından Sonra Tekrar Baslatılmıstır (Değirmendere Belediye Arsivi).

Sosyal ve Eğitsel Sorunlar: Ailelerin parçalanma asamasına gelmesi Çocukların eğitim ve psikolojik açıdan en çok etkilenen kesimi olusturması Deprem sonrası enkaz kaldırma ve insaat çalısmaları için doğudan birçok isçi gelmesi,

Yerlesim Sorunları: Konutların hasarı görmesi, geçici konut sorunu İmar planlarının yeniden hazırlanması zorunluluğu Daimi ve geçici yerlesime arsa temini sorunu Hukuki düzenlemelerde karsılasılan sorunlar Artçı sokların bazı hasarlı binalar için yıkılma tehlikesini attırması

deprem sabahı gölcük

Sağlık Sorunları: Halk saglığı hizmetlerinin yetersiz kalması Enkazlarda kalanlar için kurtarma ekiplerinin beklenmesi; defin islemlerindeki basıbosluk, hava sıcaklığının fazlalığı ceset ve pislikler gibi ağır koku olusturan öğeleri daha da belirginlestirmesi Enkaz çalısmalarında kullanılacak araçların noksanlığı enkazdakilerin kurtarılmayı beklemesini veya kurtarılabileceklerin yasamlarını yitirmesi Acil sağlık müdahale sorunları Gıda teminindeki zorluklar

DEPREM SONRASI GÖLCÜK VE ÇEVRESİ

Yetersiz Barınaklarda Güçlükle Sürdürülen Yasam (Gölcük Belediye Arsivi).

Gölcük’te Kurulan 15 Çadırkent’te 3. 399 Çadırda 13 Gölcük’te Kurulan 15 Çadırkent’te 3.399 Çadırda 13.117 Kisi Uzun Süre Barınmıstır (Kocaeli Valiliği 2000).

Değirmendere’de Halkın Birliği ile Çöplerin Toplanısı (Değirmendere Bld. Arsivi)

1999 Marmara Depremi Sonrası Yardımlar (Değirmendere Belediye Arsivi)

KAYNAKÇA: İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ Coğrafya Anabilim Dalı YÜKSEK LİSANS TEZİ 17 AĞUSTOS 1999 MARMARA DEPREMİ’NİN GÖLCÜK VE CİVARINDAKİ ÇEVRESEL ETKİLER JÜLİDE N. (KAZANCI) KÖROĞLU Tez Danısmanı Doç. Dr. Barbaros GÖNENÇGİL 2007

GOLCUK’TE 17 AĞUSTOS 1999 DEPREMİ SONRASINDA KURULAN YENİ YERLESİM ALANLARININ SEHRİN GELİSMESİNE ETKİLERİ YUKSEK LİSANS TEZİ Ali DURMAZ

http://www. jmo. org. tr/resimler/ekler/0fcf351df4eb678_ek. pdf http://www.jmo.org.tr/resimler/ekler/0fcf351df4eb678_ek.pdf?dergi=T%DCRK%DDYE%20JEOLOJ%DD%20B%DCLTEN%DD 17 AGUSTOS 1999 İZMİT KÖRFEZİ DEPREM RAPORU http://www.depremler.org/deprem-nedir.aspx

TEŞEKKÜRLER... KÜBRA ŞAHİN ÖZGE TAŞKIRAN COĞRAFYA İ.Ö