KİŞİLERARASI İLİŞKİLER VE ÇEKİM

Nelerden Bahsedeceğiz? Başkalarına Neden İhtiyaç Duyarız? Kişilerarası Çekimi Yaratan Nedir? İlişkiler Nasıl Gelişir? İlişkiler Nasıl Sürer? İlişkiler Neden Biter? İlişkiler Nasıl Biter? ‘Farklı’ İlişkiler Nelerdir?

Başkalarına Neden İhtiyaç Duyarız ve Yakınlaşırız?

Ait Olma Gereksinimi ‘İnsanlar diğer insanlara gereksinim duyarlar.’ ‘Ait olmak bir istekten çok ihtiyaçtır.’ ‘İnsanlar kalıcı, olumlu, anlamlı kişilerarası ilişkiler geliştirmek ve bu ilişkileri sürdürmek için yaygın bir güdüye sahiptir.’ Baumeister ve Leary (1995)

Ait Olma Gereksinimi Ölçeği Örnek Maddeler İnsanların beni kabul etmesini isterim. Yalnız olmaktan hoşlanmam. Arkadaşlarımdan uzun süre ayrı kalmak beni rahatsız eder. İnsanların planlarına dahil edilmediğimde çok rahatsız olurum. Diğerlerinin beni kabul etmediğini hissettiğimde duygularım kolaylıkla incinir.

Bağlanma Bebekler en sık ve en severek etkileştikleri kişilere duygusal olarak bağlanırlar. Düzenli temas kurdukları kişiye (genellikle ana babadır) olumlu tepki verir, yanlarındayken daha rahat hisseder, korktuğunda onu arar.

Bağlanma Türleri Ainsworth (1978) Güvenli bağlanma (%59) Kaçınmacı bağlanma (%25) Kaygılı/kararsız bağlanma (%11)

Güvenli bağlanma stili: Sevgilimle kolaylıkla yakınlık kurabiliyorum. Rahatlıkla ona bağlanabiliyorum ve o da bana bağlanabiliyor. Terk edilmekten ya da bir başkasının bana çok yakınlaşmasından endişelenmem.

Kaçınmacı bağlanma stili: Başkalarıyla rahatlıkla yakınlık kuramıyorum ve bağlanmakta güçlükler yaşıyorum. Sevgilim bana çok yakın olduğunda sinirleniyorum. Benim istediğimden daha fazla benimle yakınlık kurmak istediğini düşünüyorum.

Kaygılı- kararsız bağlanma stili: Sevgilim benim istediğim kadar benimle yakınlık kurmak istemiyor. Genellikle sevgilimin beni gerçekten sevmediğini ya da benimle birlikte olmak istemediğini düşünüyorum.

Bağlanma ölçümü üç yerine dört biçemi kapsayacak biçimde geliştirilmiştir (örn. Bartholomew, 1990): güvenli, saplantılı, kaçınmacı (gözden çıkarıcı) ve korkulu kaçınmacı

Kişilerarası Çekimi Yaratan Nedir?

Fiziksel Çekicilik Evrimsel görüşe göre; güzel ya da yakışıklı bir yüz iyi genlerin belirtisi olabilir, sağlıklı ve üremeye uygun olmaya işaret eden bir ipucu olabilir.

Hale Etkisi Ayın halesi yakında olanları içine çeker Güzelliğin yayılan etkisi Güzel ya da yakışıklı biriyle görülmek ödüllendiricidir

Evrensel güzellik ölçütleri Küçük burun, küçük çene, büyük göz, parlak saç Kadınlarda bel-kalça oranı 0.7 Erkeklerde bel-kalça oranı 0.9

Yakınlık Mahrem mesafe (45 cm) Kişisel mesafe (45 cm-1.25 m) Sosyal mesafe (1.25 m- 3.70 m) Kamusal mesafe (vücuttan 3.70 m nin ötesi) Hall (1966)

Ölümcül Çekimler Felmlee, (1995) Başlangıçta kişileri birbirine çeken kimi özelliklerin ilişkinin bitmesine neden olması Partnerin başlangıçtaki yoğun ilgisi sonradan kıskanç ve sahiplenici olma kusuruna dönüşebilir Toplumsal cinsiyet rollerine uymayan, genelden farklı ve partnerin kendinden farklı bireylerde daha yaygın %30

Benzerlik Din, siyaset, toplumsal sınıf, eğitim, yaş, zeka, tutum benzerlikleri çekiciliği artırır.

Tanıdıklık/Aşinalık Görme sıklığı kişinin uyarıcıya yönelik olumlu tutum geliştirmesi için yeterli bir koşuldur Zayonc, 1968

Olumlu Kişisel Özellikler Dışadönüklük Neşelilik Orta derecede seçicilik Üstün yetenekleri ama aynı zamanda insani kusurları olmak

İlişkiler Nasıl Gelişir?

Kendini Açma İnsanların başkalarına kendi düşünce, duygu ve deneyimleriyle ilgili bilgileri açıklama düzeyi Karşılıklılık ilkesi: biz, bize açılana açılıyoruz! Kadınlar >Erkekler

Açılmanın Tehlikeleri Kayıtsızlık Reddedilme Kontrol kaybı Ele verme

Aşk Kuramları Evrim Kuramı Mellen’e göre aşk, bebeklerini besleyip koruyacak olan ana babaları birbirine bağlamak için evrim geçiren daha ilkel duygusal bağlanmanın çağdaş sürümüdür. Böyle bir bağlanma, türlerin hayatta kalmasını kolaylaştıracaktır

Toplumsal Öğrenme Kuramı Fiziksel çekiciliğe, aşka dair tutumlarımız kültür, akran, ana baba vb etkisi ile şekillenmektedir

Benliği Genişletme Kuramı (Aron ve Aron, 1996) İnsanlar, deneyimleri, insanları ve sahibi oldukları şeyleri kendi benlik kavramları içinde kaynaştırarak büyümeye ve benliklerini geliştirmeye çalışırlar. Başka biriyle paylaşılan aşk, benliği genişletmenin temel bir kaynağıdır.

Aşk Stilleri Romantik Aşk Sahiplenici Aşk En iyi arkadaş aşkı Yararcı aşk Özgeci aşk Oyun aşkı

Üçgen Aşk Kuramı Stenberg (1986) Sevgi (öncelikle yakınlık) Kusursuz Aşk (yakınlık, tutku ve bağlanma) Romantik Aşk (yakınlık + tutku) Arkadaşça Aşk (yakınlık + bağlanma) Delicesine Aşk (öncelikle tutku) Aptalca Aşk (tutku + bağlanma) Boş Aşk (öncelikle bağlanma)

İlişkiler Nasıl Sürer?

Davranışsal Olarak İlişkiyi Sürdürme Mekanizmaları Uyumsal davranış Özveri göstermeye isteklilik İhaneti bağışlama

Bilişsel Olarak İlişkiyi Sürdürme Mekanizmaları Bilişsel karşılıklı bağımlılık Pozitif yanılsama Çekici seçenekleri küçümseme

İlişkiler Neden Biter?

Aşırı kıskançlık Aldatma Sevgi eksikliği Kötü eşleşmiş partnerler Savunmacılık Partnere karşı saygılı olmama Cinsel uyumsuzluk Eleştiricilik

İlişkiler Nasıl Biter?

İlişkilerde doyumsuzluğa karşı tepkiler: Seslendirme (voice) Bağlılık (loyalty) Boş verme (neglect) Bitirme (exit) Rusbult (1987)

Bir İlişkide Çözülmenin Evreleri İç ruhsal evre İkili evre Toplumsal evre Kefenleme/Mezar Düzenleme Duck (1985)

Farklı İlişkiler Geleneksel aile biçimi; birlikte yaşayan, sürekli, cinsel olarak başkalarına kapalı, ilk evliliklerini yaşayan, yasal olarak birleşmiş, çocukları olan, bir erkek ve bir kadından oluşur.

Farklı İlişkiler Yeniden evlilik yoluyla oluşan aileler Eşcinsel kadın ve eşcinsel erkek ilişkileri Çok kültürlü/çok ırklılık ilişkiler Birlikte yaşayan çiftler