KOCAELİ’DE YAŞANAN SAĞLIK ÇALIŞANLARINA YÖNELİK ŞİDDET OLAYLARININ ANALİZİ VE ALINMASI GEREKEN ÖNLEMLER Doç. Dr. Aysun ŞİKAR AKTÜRK

ŞİDDET WHO tarafından; “Sahip olunan fiziksel güç ya da kudretin, tehdit yoluyla ya da doğrudan kendine, başka bir insana veya gruba ya da topluma karşı yaralama, ölüm ve psikolojik zarar, gelişme bozukluğu ile sonuçlanan ya da sonuçlanma olasılığı yüksek bir biçimde uygulanması” olarak tanımlanmaktadır.

Şiddet tipleri Sözel şiddet Fiziksel şiddet Cinsel taciz

Hekime ve diğer sağlık çalışanlarına yönelik şiddet; Giderek artış göstermektedir.(%50-%87) Diğer iş yerlerine göre sağlık kurumları 16 kat daha fazla risk altındadır. Bu olayların sadece yaralanma gibi ciddi olanları şiddet olarak algılanmakta ve çok az bir kısmı kayda alınmaktadır. Gerçek sıklık??? En sık acil servislerde karşılaşılmaktadır. Pratisyen hekimler ve hemşireler en sık, en az öğretim üyeleri Sözel şiddet fiziksel şiddetten daha sık görülmektedir.

Şiddet gösterenler; Eğitim seviyesi düşük 21-30 yaşları arasında erkekler Alkol veya madde kullananlar Yasal sorunlar yaşayan veya tutuklanma öyküsü olanlar, Psikiyatrik ve nörolojik problemi olanlar Daha çok hasta yakınları, daha az oranda hastalar

Şiddet görenler; Deneyimsiz, küçük fiziksel yapıya sahip, genç, kadınlar Acil serviste çalışanlarda sık(çalışma koşulları, yoğun-yorgun mesai ve iş yükü , gerilimli ortamlar) Cerrahi branşlarda daha sık Gece mesailerinde (nöbette) sık Pratisyen hekim ve hemşirelerde sık, öğretim üyelerine az

Nedenleri; 3 teori öne sürülmüş. Biyolojik teori: bazı kişiler şiddete eğilimlidir. Sosyal öğrenme teorisine göre şiddet öğrenilen bir davranıştır. Zedelenme-saldırganlık teorisi: önemli beklentilerin yerine gelmemesi sonucu oluşan zedelenmeye yanıt

Sağlık kurumlarında şiddetin nedenleri: Hekimlerin ve diğer sağlık personelinin uygun olmayan fiziksel ve çalışma koşullarında ve yoğun olarak çalışması Hekimlerin hastalarına yeterli süre ayıramamaları Hekime güvenmeyen-güvensizleştirilen!!!!! Hekime-(insana) karşı olan saygısını yitirmiş ve beklentisi yüksek, sabırsız, her hakkı kendinde gören hasta ve hasta yakınları…….

Sağlık çalışanları hem eğitim sürecinde hem de çalışma hayatında şiddete maruz kalma riski, kendisini şiddetten nasıl koruyacağı ve hastalarla iletişim konusunda yeterli eğitimi almamaktadır.

Alınması gereken önlemler 1. Hasta ve sağlık çalışanı düzeyinde 2. Hastane düzeyinde 3. Diğer

1. Hasta ve sağlık çalışanı düzeyinde Hastayı yakından gözlemlemek, detaylı öykü almak, hastaya yaklaşımda stresle baş etme yöntemlerini öğrenmek ve iletişim becerileri konusunda eğitim almak Hastaların ve/veya yakınlarının yeterli bir şekilde bilgilendirilmesi Zaman

2. Hastane düzeyinde; Hastanelerin fiziksel koşullarının düzeltilmesi (Bekleme salonları…..) Etkili güvenlik eğitimleri 24 saat alan içi güvenlik sağlanması Güvenlikli kapılar, metal detektörler, kontrol noktaları, kameralar, panik alarmları gibi donanımların sağlanması Acil servislerde girişlerde arama yapılması

Diğer; Hekimleri aşağılayan ve güvensizleştiren haberlere medyada yer verilmemesi Hekimlerin ve diğer sağlık çalışanların haklarını savunan yetersiz yasal düzenlemelerin düzeltilmesi Ceza kanununda eksikliklerin giderilmesi (TTB’nin Ceza kanununa konulmasını istediği bir yasa tasarısı mevcut)

14 mart’ta 14 acil talep

Yapılanlar ;

Şiddetle karşılaştığınızda yapmanız gerekenler Öncelikle kişisel güvenliğinizi sağlayın, saldırgandan uzaklaşarak güvenli bir alanda durun. Hukuksal algoritma       Olay yerinde ve anında tutanak tutun ve görgü tanıklarına imzalatın.-Hastane polisine/güvenlik birimine bilgi verin.        Kurum/çalıştığınız işyeri yetkilisine bilgi verin. Sağlık durumunuzla ilgili tıbbi rapor alın. Tabip odanızın şiddet başvuru hattını arayın / Tabip odanıza bilgi verin, kurumsal ve hukuki destek isteyin. İnternet üzerinden Tabip odası / TTB şiddet başvuru formunu doldurun. Hukuki işlem için şikayetçi olmasanız dahi (olmanız gerekmez) yine de süreci izleyin. Açılan kamu davasına istediğiniz takdirde müdahil olma hakkınız olduğunu unutmayın. Saldırgandan ya da çalışılan kurum yönetiminden tazminat talep etme hakkınız olduğundan mevcut durumu bu yönüyle de değerlendirin. Şiddet sonrası bedensel/ruhsal tıbbi destek alın.

Tutanak içeriği Tutanakta şiddete dair olayın gelişimini/öyküsünü konuşma diliyle anlatabilirsiniz. Bunu yaparken aşağıdaki içeriği/çerçeveyi kullanınız. Saldırının olduğu tarih Saldırı saati Saldırıya uğradığınız yer Saldırı anında yaptığınız iş Saldırının başlama nedeni Detaylı olarak saldırının oluş şekli, türü, kullanılan araçlar Saldırı sonucu vücudunuzda ve çevrede oluşan olumsuzluklar Saldırgan/saldırganların yaş ve cinsiyetleri, biliniyorsa isimleri Saldırıyı görenlerin ad ve soyadları, imzaları varsa iletişim bilgileri

Kocaeli Tabip Odası Hekime şiddet hattı Tel: 0534 2164747 Bir kez arama oldu (hasta) Prosedür, raporlama ve hukuki destek

Sağlık Bakanlığı; Yeni kurulan sistemle şiddet gören doktorlar, en yakın telefondan “1111” numarasını tuşlayarak “Beyaz Kod” verecek. Şiddet olaylarına karşı kurulan özel güvenlik birimleri, yaşanan olaya anında müdahale edecek.

Çalışan Güvenliği Genelgesi Tüm sağlık kurumlarında, hizmet alanlar ve sağlık çalışanları için güvenli bir ortam sağlanması amacıyla yayımlanan “Hasta ve Çalışan Güvenliğinin Sağlanmasına Dair Yönetmelik” doğrultusunda; 1) Çalışan güvenliği komitesinin kurulması, 2) Çalışan güvenliği programının hazırlanması, 3) Çalışanlara yönelik sağlık taramalarının yapılması, 4) Çalışanların kişisel koruyucu önlemleri almasının sağlanması, 5) Çalışanlara yönelik şiddetin önlenmesi için düzenleme yapılması, 6) Enfeksiyonların kontrolü ve önlenmesine yönelik program hazırlanması, 7) Beyaz kod uygulamasına geçilmesi, 8) Çalışanlara, çalışan güvenliği konusunda eğitimlerin verilmesi

Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Çalışan hakları ve güvenliği birimi kuruldu. Beyaz kod Uygulaması: 1111 Amaç Hastane sınırları içerisinde hasta, hasta yakını ve çalışanların fiziksel saldırı, cinsel taciz ve şiddete maruz kalmalarına karşı gerekli güvenlik tedbirlerinin alınmasının sağlanmasıdır.

Sonuçta; Hekime ve sağlık çalışanlarına karşı şiddet giderek artış göstermektedir. Hastaneler sağlık çalışanları için gün geçtikçe tehlikeli ortamlar halini almaktadır. Hekimler ve sağlık çalışanları kendilerini güvende hissetmemektedir. Çalışmalarda olaydan sonra çalışanların yarısından çoğunda devam eden anksiyete ve huzursuzluk ve motivasyon kaybı olduğu tespit edilmiştir.

Amacı insanlara yardım ve tedavi olan hekimlerin ve diğer sağlık çalışanlarının güvenli koşullarda çalışmak istemesi ve olabilecek şiddetin önlenmesi için gerekli yasal düzenlemelerin yapılmasını istemeleri en doğal haklarıdır.

Kocaeli’den Şiddet Örnekleri

Olgu 1 Yer: Aile sağlığı merkezi Şiddette uğrayan: Görevinin 1. gününde olan hekim ve diğer sağlık personeli Siddeti uygulayan: hasta yakını (hasta çocuğun babası-fabrika sahibi) Şiddet tipi: Fiziksel şiddet-darp, tehtit Nedeni: Hemşirenin reçete olmadığı için çocuğa antibiyotikli iğne yapmaması Sonuçta; hekim 1 ay rapor alıp sonunda görev yerini değiştirmiş. Hastalardan korktuğunu, hastalar ne derse yaptığını ifade ediyor. Kocaeli TO tarfından hukuksal ve tıbbi destek sağlanmış. 3 yıldır dava sürüyor. Ancak hekim olumlu bir sonuç çıkacağı konusunda güvensiz. Hekimin en büyük şikayeti İl Sağlık Müdürlüğü’nün olayla yeterince ilgilenmemesi

Olgu 2 Yer: acil servis-bekleme salonu Şiddet gören: acil servis hekimi (25 yıl) Şiddet uygulayan: Vefat eden kişinin 2. derece yakını Şiddet tipi: fiziksel saldırı-darp Neden: Yoğun bakımda bypass geçiren bir hastanın kaybı sonucu bekleme salonunda kaos ve bir genç kızın fenalaşması üzerine doktorun müdahale etmek istemesi Sonuçta; 1. derece yakınları olaydan üzüntü duyduklarını, özür dilediklerini belirtmiş. İyi niyetli olduklarını görünce şikayetçi olmamış. Doktor ise daha önce böyle bir olayla karşılaşmadığını ve “ daha makul-yumuşak davransaydım böyle olmayabilirdi” söyledi.

Olgu 3 Yer: Yenimahalle Aile sağlığı merkezi Şiddette uğrayan: Hekim ve o anda muayene ettiği hasta Siddeti uygulayan: Hamile kadın hasta ve eşi (2 yıldır bu doktora tüm aile muayene oluyor) Şiddet tipi: Fiziksel şiddet-darp, Nedeni: “Doktor bana cahil dedi.” Doktor ise nedenini anlamış değil. Sonuçta; Kocası gelip özür dilemiş. Hekimin yorumu; abuk sabuk şeyler….. Kamu davası açılmış…Mahkeme sürüyor.

Teşekkürler………..