ORGAN NAKLİ ve ORGAN BAĞIŞI Uz. Dr. E. Çiğdem SANLI Mersin Devlet Hastanesi Organ ve Doku Nakli Koordinatörü

ORGAN NAKLİ = TRANSPLANTASYONU (Tx) Görev yapmayacak kadar hasta bir organın, bir yenisi ve sağlamı ile değiştirilmesi işlemidir.

ORGAN NAKLİ KİMLERDEN YAPILIR? CANLIDAN: Genellikle dördüncü dereceye kadar akrabalardan, ÖLÜDEN (KADAVRA): Hastanelerin yoğun bakım ünitelerinde makineye bağlı olarak tedavi gördüğü sırada, BEYİN ÖLÜMÜ gerçekleşen kişilerden sağlanmaktadır.

NEDEN ORGAN NAKLİ? Hastanın yaşam süresini uzatmakta (3 KAT), 10 YIL SONRA DİYALİZE GİREN HASTALARIN %11’İ HAYATTA KALABİLMEKTEDİR. Hastanın yaşam kalitesini arttırmakta Nakilden 3 yıl sonra çok az bir maliyeti olmakta (% 30) ve ülke ekonomisine olumlu katkıda bulunmaktadır

İNGİLİZ YAŞAM KALİTESİ ÇALIŞMASI HEMODİYALİZ (%) PERİTON DİYALİZİ TRANSPLANTS SOSYAL YAŞAM CİDDİ OLARAK ETKİLENMİŞ 74.2 65.2 21.5 SERBEST YAŞAM CİDDİ OLARAK ETKİLENMİŞ 71.9 68.5 25.5 GUDEX CM, QUAL LIFE RES. 1995

MALİYET 287.000 $ /5 YIL DİYALİZ 102.000 $ /5 YIL TRANSPLANTASYON TÜRKİYE’DE 55.587 DİYALİZ HASTASI (2011 yılında) 600.000.000 $ / YIL DİYALİZ TÜRKİYE (2009 yılında, sadece böbrek bekleyen hasta sayısı, karaciğer-kalp-vb hariç) 2009 verileri: Böbrek hastası 44.000, böbrek bekleme listesi 14.453, karaciğer bekleme listesi 1162, Kalp bekleme listesi 175 kişi... 2010 yılında: Diyalize mahkum hasta sayısının 55.000’i geçmesi bekleniyor. Şu an kabaca 60 bin diyaliz hastası, 19 bin böbrek bekleme listesi, 1500 karaciğer bekleme listesi, 250 kalp bekleme listesi, 8 bin kornea , 125 pankreas bekleme listesi 30.000 diyaliz hastası – 480 diyaliz merkezi 2010 verileri: Kabaca 60 bin diyaliz hastası, 19 bin böbrek bekleme listesi, 1500 karaciğer bekleme listesi, 250 kalp bekleme listesi, 8 bin kornea bekleme listesi, 125 pankreas bekleme listesi, 46.000 diyaliz hastası (hasta sayısı her yıl ortalama 5.000 artmaktadır) – 750 diyaliz merkezi Türkiye`de diyalize giren hastaların devlete yıllık maliyeti 600 milyon dolara ulaşıyor.

DEĞERLENDİRME YAŞAM SÜRESİ YAŞAM KALİTESİ MALİYET İŞ GÜCÜ KAYBI - KAZANCI

HANGİ ORGAN VE DOKULARIN NAKLİ YAPILABİLİR? BÖBREK KARACİĞER KALP PANKREAS AKCİĞER İNCE BARSAK KALP KAPAĞI TENDON DERİ KEMİK İLİĞİ KEMİK KORNEA

BEYİN ÖLÜMÜ NEDİR? Beyin fonksiyonlarının geri dönüşümü olmaksızın kaybıdır. Beyine kan gitmez. Bu durumda, sadece yoğun bakım şartlarında solunum cihazı ve ilaçlar ile kalp atımları bir süre devam ettirilebilir. Fakat beyin fonksiyonları yapay olarak sürdürülemez. !

HER ÖLÜM GERÇEKTE BİR BEYİN ÖLÜMÜDÜR Tıbbi ve hukuki açıdan organ nakli ÖLÜM = BEYİN ÖLÜMÜ HER ÖLÜM GERÇEKTE BİR BEYİN ÖLÜMÜDÜR

BEYİN ÖLÜMÜ İLE BİTKİSEL HAYAT ÇOK FARKLIDIR Basit bir benzetme ile, iki çiçekten birini dalından koparıp vazoya koyduğumuzu, diğerinin de dalını kırdığımızı düşünelim. Dalını kırdığımız çiçek ölmemiştir, yanına bir çıta koyup bakımını iyi yaptığımız takdirde tekrar canlanabilir. Buna bitkisel hayat diyoruz. Ancak dalından koparıp vazoya koyduğumuz çiçek istesek de istemesek de bir süre sonra solacak ve kuruyacaktır. Yeniden canlanma ihtimali yoktur. Buna da beyin ölümü diyoruz.

BİTKİSEL HAYAT ile BEYİN ÖLÜMÜ ARASINDAKİ FARKLAR BEYİN ÖLÜMÜ BİTKİSEL HAYAT NORMAL HAYATA DÖNME İHTİMALİ Yoktur Çok azdır SOLUNUM Genelde vardır BEYİN FONKSİYONU Vardır HİSSEDER Mİ? Hayır Evet?

SEREBRAL ANJİOGRAFİ SİNTİGRAFİ

BEYİN ÖLÜMÜ; Nöroloji uzmanı Nöroşirurji uzmanı Kardiyoloji uzmanı Anesteziyoloji ve reanimasyon uzmanı toplam 4 hekimden oluşan heyet tarafından, gerekli bütün tetkikler yapılarak saptanır

Ölüm olayının tutanağını düzenleyecek bu 4 hekim, organ naklini gerçekleştirecek olan hekim ekibinden bağımsızdır

Beyin ölümü gerçekleşmeden ve bu dört doktor tarafından onaylanmadan ölüden organ nakli yapılamaz

Dünyadaki uygulamalar Neurology 2002; ÜLKE KANUN PROTOKOL KURUL DEĞ. SÜRE APNE TESTİ DEST. TEST ABD + 2 6 S O KÜBA - 6 (24) ARJANTİN 1 M Z BELÇİKA 3 FRANSA ALMANYA 12 İTALYA RUSYA İSPANYA İNGİLTERE TÜRKİYE 4 G.AFRİKA İSRAİL ÜRDÜN JAPONYA G.KORE S: standart, M: modifiye, Opsiyonel, Zorunlu.

ORGAN NAKLİ CAİZ Mİ? Diyanet İşleri Başkanlığı Din İşleri Yüksek Kurulu, 6.3.1980 tarih 396 sayılı kararı ile organ naklinin (maddi/manevi menfaat karşılığında olmamak kaydı ile) caiz olduğunu bildirmiştir Aynı kurul organ bağışını insanın insana yapabileceği en büyük yardım olarak tanımlamıştır Hayat kutsaldır. Bu yaradanın bir hediyesidir; saygı göstermeli ve korumalıdır. Organ nakli ölü vücudunun hırpalanması veya küçük düşürülmesi anlamına gelmemektedir. Aksine vermeye ve paylaşmaya ortam hazırlamaktadır. Hastalık engellenmeli, sağlık desteklenmeli ve hayat eldeki tüm bilimsel imkanlar kullanılarak korunmalıdır. Organ bağışının dini yönden sakıncası yoktur. Büyük dinlerin çoğu organ bağışını onaylamakta ve desteklemektedir. Diğer İslam ülkelerinde ve diğer bütün büyük dinlerde de benzer kararlar mevcuttur.

1986 Ürdün ve 1988 Mekke’de Pan-islamik Hukuk Divanı ; Beyin Ölümü kriterleri kabul edilmiştir.

ORGAN ALINAN KİŞİNİN GÖRÜNTÜSÜ BOZULUR MU? Hayır. Organ alımı ameliyatı, ameliyathane koşullarında, uzman bir hekim ekibi tarafından titizlikle yapılır, gizli dikiş ile cilt kapatılarak vücut bütünlüğü bozulmadan aileye teslim edilir.

ORGANLAR KİME NAKLEDİLİR? Organ alacak hastalar öncelikle kan grubu ile doku grubu uyumuna ve tıbbi aciliyet durumuna göre belirlenir. Cins, ırk, din, zengin-fakir ayrımı yapılmaz.

Bağışladığınız organlar bir bedel veya bir menfaat karşılığı başkasına verilebilir mi? 2238 sayılı yasa: Kişilerin bir bedel karşılığı organlarını vermeleri yasaktır Organ ve Doku Nakli Ulusal Koordinasyon Sistemi ile Tıbbi acilliği, doku uyumu ve mesafeye göre en uygun alıcıya nakil edilir

1982 yılında yeniden düzenlenmiştir. 2238 SAYILI “ORGAN VE DOKU ALINMASI, SAKLANMASI VE NAKLİ HAKKINDA KANUN” (kısaca Organ ve Doku Nakli Kanunu - ODNK) 1979 yılında çıkarılmış, 1982 yılında yeniden düzenlenmiştir.

ORGAN BAĞIŞI NEDİR? Bir kişinin hayatta iken serbest iradesi ile; BEYİN ÖLÜMÜ tanısı konulması durumunda organlarının başka hastaların tedavisi için kullanılmasına izin vermesi ve bunu belgelendirmesidir.

Diğer ölüm hallerinde organlar kullanılamaz Organ bağışı yapıldıktan sonra sadece bir yoğun bakım ünitesinde ve beyin ölümü kararı alınması halinde organlar kullanılabilmektedir Diğer ölüm hallerinde organlar kullanılamaz

Çok basit bir yolla her yıl binlerce kişinin hayatını kurtarmak bizim elimizde. Organ bağışı kararını sağlıklıyken vermek ve bunu sözlü olarak söylemek lazım ki sonrasında yakınlarımızı zor durumda bırakmamış olalım. Organlarınızın bağışlanmasını isteğinizi yakınlarınıza söyleyin, çünkü bu bizim toplumumuzda vasiyet anlamına geliyor ve bu söz çok önemli.

KİMLER ORGAN BAĞIŞINDA BULUNABİLİR? 18 yaşını doldurmuş ve akli dengesi yerinde olan herkes, 2238 sayılı yasaya göre organlarının tamamını veya bir bölümünü bağışlayabilir.

Ülkemizde genel durum Yıllar Beyin Ölümü Aile İzni Olmayan Aile izni olan 2005 229 55 174 2006 270 105 165 2007 594 349 245 2008 685 423 261 2009 862 599 263 2010 985 716 269 Organ bağışı sayısının 2000'de 110 civarındayken geçen yıl 269. Bu oran yüksek gibi görünüyor ancak sayısal olarak çok az. Organ bağışı konusunda 'Organlarımı bağışlarsam bana iyi bakılmaz mı, ya trafik kazası geçirirsem organlarım alınır mı' gibi düşünülüyor. Bir kere bu organların başkasına nakledilmesi, hayat verebilmesi için mutlaka yoğun bakım koşullarında makine ve ilaç desteği lazım. Bu organların başka bir insanda çalışabilmesi için de iyi bakmamak değil tam tersine o kişiye çok iyi bakmak lazım. 2010 böbrek bekleyen yaklaşık 63 000 kalp ve karaciğer bekleyen 3000 dolayında , pankreas 1000 ince barsak ise 3o civarındadır. İnce barsağı bekleyen değil de,hasta vardır

MDH’de Beyin Ölümü Bildirimleri Organ Bağışı 2007 (27.08’den başlayarak) 7 2 2008 17 2009 12 4 2010 15 1* 2011 18 2009 yılında tüm Türkiye’de organ bağışında bir artış yaşandı, bunu takip eden 2010 yılında da medyadaki yanlış/asılsız ve olumsuz haberler sonucunda dramatik bir düşüş gözlendi. Tabi bunda medyadan başka internette dolaşan organ mafyası-insanların kaçırılması-bir küvette böbreğinin çıkartılması gibi imkansız şehir efsanelerinin de payı vardır. 2011’deki yeniden uyanış ise sağlık bakanlığının koordinatörün önemi ve eğitimine uyanması ve aktifleşmesi ile, koordinatörlerin kişisel çabalarıyla olmuştur. Fakat artık bu seminerlerle halkın uyanması ve toplumda başlayıp toplumda biten bu döngü için, halkın kendini ve çevresini bilinçlendirmesi gerekmektedir.

Yıllara Göre Diyalize Giren Hasta Sayısı

Kadavra’dan Organ Bağışı (Dünya) 1 milyon popülasyondaki kadavra oranı (PMP)

Milyon Nüfus Başına Kadavra Donör Sayıları (PMP) 2001 İlk Yarısı İSPANYA 33,6 EUROTRANS. 14,2 / PMP FRANSA 20,9 / PMP AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ 14,0 / PMP İNGİLTERE 13,0 / PMP ALMANYA 12,3 / PMP TÜRKİYE GENELİ 0,77 1 milyon popülasyondaki kadavra oranı

2004 PMP Oranları İSPANYA 34,6 İTALYA 21,1 FRANSA 20,9 İNGİLTERE 12,3 ALMANYA 13,8 YUNANİSTAN 6,2 ROMANYA 0,4 TÜRKİYE GENELİ 2,0 İZMİR İLİ 16,0 EGE BÖLGESİ 6,9 1 milyon popülasyondaki kadavra oranı

Türk insanı neden organ bağışını reddediyor? Beyin ölümü kavramını anlayamama Donör görünüşünün ve vücut bütünlüğünün bozulacağı endişesi Dini, kültürel ve sosyal nedenler

Hastalarına organlarını almak için iyi bakılmadığını düşüncesi Organların kimlere takılacağı konusunda şüphe Hastane ve/veya hastane personeline tepki Cenazeyi almakta gecikme ya da cenazeyi alamama korkusu

ORGANA İHTİYAÇ DUYMA İHTİMALİNİZ ORGAN BAĞIŞI YAPMA İHTİMALİNİZDEN ÇOK DAHA FAZLADIR!

Nüfus cüzdanında öyle bir hile yaptı ki noter de yedi Organ bekleyen hasta öyle bir sahtecilik yaptı ki noter bile bunu anlayamadı. Nüfus cüzdanının sadece fotoğrafını değiştirerek aldığı noter onayı ile hastaneyi de yanıltıp nakil oldu. 06 Aralık 2011 Salı Türkiye’de en gelişmiş organ nakil ünitelerinden birine sahip olan Özel Gaziosmanpaşa Hastanesi ve Memorial, Metropol ve diğer bazı sağlık kurumlarının nakil evraklarını inceleyen polis, vatandaşların organ bulabilmek için akıl almaz yöntemlere başvurduğunu belirledi. Ömer Yılmaz adında noter tastikli nüfus cüzdanı ile hastaneye nakil için başvuru yapan şahıs, dayısı olarak görülen şahıstan böbrek almak için hastaneye başvurdu.  Özel Gaziosmanpaşa Hastanesi Sağlık Bakanlığı’nın istediği tüm evrakları tamam olan hastanın organ naklini gerçekleştirdi. Polisin teknik takibine düşen hastanın yapılan inceleme sonunda gerçekte Salih K. adlı bir şahıs olduğu, nakil için nüfus cüzdanında fotoğraf değiştirip kendini vericiyle akraba gösterdiği ortaya çıktı. K’nın nüfus cüzdanı, notere de tastikletip getirmesi nedeniyle hastanede şüphe uyandımadı. Haberin medyaya yansımasıyla hastanelerinde bu işin içindeymiş gibi gösterilmesi ise mağduriyetlere yol açtı. Yapılan operasyonda adı geçen profesörün, Özel Gaziosmanpaşa Hastanesinden bir yıl önce ayrıldığı, daha sonra Memorial Hastanesinde ve daha sonra da başka bir sağlık kurumunda çalıştığı belirtildi. İstanbul Polisi Organ mafyasının peşine düştü ve akıl almaz sahteciliklerle karşılaştı. Bir kişinin nüfus cüzdanında sadece fotoğrafı değiştirerek,  noterden onay aldığı yapılan labaratuar incelemesinde anlaşıldı. İstanbul Organize Suçlar Şube Müdürlüğü Ekipleri Gaziosmanpaşa Cumhuriyet Savcılığı’ndan aldıkları talimatla organ mafyası üzerinde çalışma başlattı.

2010 BEKLEME LİSTESİNDE Böbrek 17.997 Karaciğer 1.706 Kalp 253 Pankreas 205 Akciğer 5 Kalp kapağı 3 Her yıl binlerce insan böbrek, kalp, karaciğer beklerken ölüyor. Bu kanser gibi bir hastalık değil yani tıbbın bildiği her şeyi yapıp da kaybettiğimiz hastalar değil bunlar. Tıbbın bildiği bazı şeyleri yapmadığınız hastalar, organ bağışı olmadığı için organ nakli yapıp da hayatını kurtaramadığınız hastalar. Dolayısıyla bu binlerce kişinin hayatını kurtarmak bizim elimizde.

Bazı anlar vardır ki bırakın kendiniz yaşamayı, seyirci olarak bile o anı yaşamak istemezsiniz. Bir annenin ve babanın gözünden bile sakındığı biricik yavrusunun, hayat arkadaşının ya da annesinin, babasının, kardeşinin ölüm haberini duymak ve hemen ardından organ bağışı kararını vermek!

*Görmeyen bir göz gördü, Bir çok hastayı ve hasta yakınını sevince boğar sizin acınız. Duymasanız da hissedersiniz onların dualarını, şükranlarını. Sizin de acınız hafifler o an. Bilirsiniz ki yakınlarınızın organ ve dokuları başka bedenlerde hayat buldu; *Görmeyen bir göz gördü, *Bir annenin keder gözyaşlarının yerini mutluluk gözyaşları aldı. DEĞMEZ Mİ…?

Mina (4) Hemodiyaliz Bekleme listesinde

Nisa (5) Hemodiyaliz Bekleme listesinde

Meryem (28) Böbrek Nakli: 7 Haziran 1997 Evlenme : 2001 Bebek :

Neslihan; 21 yaşındaydı 18 aylık evli, 3 aylık kızı vardı

Neslihan 8 gündüz ve gece yoğun bakımda hayat mücadelesi verdi… Ama malesef aranan karaciğer bulunamadı …

Bilgisayar mühendisi, doğal hayatı seviyordu. Mustafa; 28 yaşındaydı Bilgisayar mühendisi, doğal hayatı seviyordu.

Mustafa’nın eşi, anne ve babası 5 gün boyunca bir umut için bekledi… yoğun bakım kapısında 5 gün boyunca bir umut için bekledi… Ama maalesef beklenen kalp bulunamadı …

Seksen Yedi Yaşında Organlarını Bağışlayarak 2 Kişiyi Hayata Bağladı 70 Günlük Bebeğe Anneden Karaciğer Nakli Yapıldı Antalya'da geçirdiği beyin ölümü nedeniyle hayatını kaybeden 87 yaşındaki kadının bağışlanan organlarından böbrekleri, 2 kişiye nakledildi. İzmir'de, doğalı henüz 2 ay 9 gün olan, 3.5 kiloluk Kadir Kaan bebeğe, annesi 25 yaşındaki Hatice Gündoğmuş'tan alınan karaciğer parçası, yeni bir teknikle, küçültülerek nakledildi.

Mantardan Eşi Öldü, Kendisi Son Anda Karaciğer Nakliyle Yaşama Döndü 24 Kasım 2011 Perşembe Yedikleri mantardan zehirlenen eşi 23 yaşındaki Sibel Arabacı karaciğer bağışı olmadığı için kurtarılamazken, kendisi ise ölümüne saatler kala gelen karaciğer bağışıyla yaşama dönen 26 yaşındaki Murat Arabacı, ikinci hayatını yaşıyor. 30 Ekim günü Murat Arabacı, bir arkadaşının ormanda toplayıp kendisine verdiği mantarları evine getirdi… Arabacı çiftinden Sibel, Kurban Bayramı'nın son günü olan 9 Kasım Pazartesi günü kurtarılamayıp yaşamını yitirdi. Ailesinin mezar yerini aldığı Murat Arabacı ise, Antalya'da bağışlanan karaciğer Sağlık Bakanlığı'na ait uçak ile Bursa'ya getirilip, son anda kurtarıldı.

BAĞIŞLANAN HER ORGAN YAŞAMA TUTUNAN BİR İNSAN DEMEKTİR... BU YIL BU AİLELERİMİZ SAYESİNDE 16 İNSAN YAŞAMA TUTUNDU… HEPSİNE TEKRAR ŞÜKRANLARIMI SUNUYORUM

TEŞEKKÜRLER