İNSAN VE BİLGİSAYAR ETKİLEŞİMİ THE COMPUTER İNSAN VE BİLGİSAYAR ETKİLEŞİMİ Ders sorumlusu: Yrd. Doç. Dr. Hakan TüzünHazırlayan:Sevil Yaşar
BİLGİSAYAR İnsanlarla bilgisayarların etkileşimini anlamak için etkileşimin iki farklı yönünü anlamış olmamız gerekir. Önceki bölümde bilgisayar insan etkileşimi bağlamında farkında olmamız gereken insan davranışları ve yeteneklerin yönlerini keşfediliyor. Bu bölümde;Bilgisayar ve ilgili giriş-çıkış aygıtları ve teknolojinin Arayüz stilini ve etkileşimin doğasını nasıl etkilediğini araştırılıyor.
???? Bir bilgisayar ile etkileştiğimiz zaman ne elde etmeye,başarmaya çalışırız? BİLGİ
BİLGİSAYAR Birbirimizle etkileşime girdiğimizde ne olduğunu düşünün, ya başkasına bilgi veririz ya da onlardan bilgiler alırız. Sıklıkla aldığımız bilgiler söylediğimiz bilgilerin cevabıdır ve biz de sonra bunları cevaplarız. Etkileşim bu yüzden bilgi transfer işlemidir.
BİLGİSAYAR Bunu elektronik bilgisayarla ilişkilendirirsek aynı prensipler işler: Etkileşim bilgi transfer işlemidir, kullanıcıdan bilgisayara, bilgisayardan kullanıcıya.
BİLGİSAYAR Burada dikkatimizi çeken teknolojinin ara yüzü nasıl güçlendirdiği ve hareket ettirdiğidir. Bilgisayar detayları, son kullanıcılar için ilgisizdir fakat ara yüz tasarımcılarının hesaplama gücünün ve depolama kapasite limitinin farkında olmaya ihtiyacı vardır. Bu teknoloji ve cihazlara detaylı bakmadan önce, bilgisayar sistemlerinin değişimini hızlı bir kuşbakışı görünümüne bakalım.
TİPİK BİR BİLGİSAYAR SİSTEMİ Bilgisayar kasası kendinde bir klavye, bir fare ve renkli ekran var. Eğer ara yüzü incelersek onun karakteristik çeşitliliğini cihazların kullanımına bağlı olduğunu görebiliriz. Farklı donanım yapılanmasıyla çeşitlenme sürmekte;masaüstü bilgisayar kullanımı, dizüstü bilgisayarlar..
ETKİLEŞİM DÜZEYLERİ --- TOPLU İŞLEM Geçmişteki bilgisayarlarda, büyük yükte toplu veri girişi yapıldı. Makineyle minimal etkileşim vardı ; kullanıcı sadece bir yığın delikli kartı dökerdi ve başlama düğmesine basardı ve birkaç saat sonra geri dönerdi. Toplu işlemle, etkileşimler saatlerce ve günlerce meydana geliyordu. Tersine tipik bir masaüstü bilgisayar sistemi etkileşimleri birkaç saniye sürer veya yavaş web siteleriyle bazen dakika sürer. İnsan ve bilgisayar etkileşimi alanı, etkileşim hızındaki değişim sayesinde büyük bir şekilde gelişti.
ZENGİN ETKİLEŞİM HER YERDE, HER ZAMAN Bilgisayarlar kutunun dışına çıkıyor. Bilgi cihazları internet girişlerini veya sistem göstergelerini buzdolabına, mikrodalgaya, bulaşık makinesine koyuyor.
2.2 METİN GİRİŞ CİHAZLARI Ya bir kitap yazıyorken ya da arkadaşımıza basit bir e-posta atıyorken bilgisayar kullandığımızda ana aktivitelerimizden biri metin girmektir. Metin girişinin en açık anlamı düz klavyedir. Çeşitli klavyeler de vardır. Farklı düzende klavyeler vardır.(Klavye (QWERTY ve ark.) akor klavye, telefon tuş takımı, El yazısı, konuşma ) Akort klavyeler parmakların kombinasyonunu kullanarak harf girmek içindir. Telefon tuş takımı El yazısı ve konuşmayı tanıma daha radikal tercihlerdir.
ALFA NUMARİK KLAVYE Klavye bugün de kullandığımız en sıradan giriş aygıtlarındandır. Metin veri girişi ve komut vermek için kullanılır. Klavyelerin büyük çoğunluğu standart bir düzene sahiptir ve alfabetik sıralamanın en üst sıralarındaki 6 harf QWERTY bilinir.
Standart bir QWERTY klavye The Qwerty Klavye üzerindeki rakam ve harflerin düzeni sabittir ancak alfa nümerik tuşlar klavyeler arasında değişmektedir. Standart düzende parantezi ters eğik çizgi(slaş) ve benzeri değişimler söz konusudur.
Farklı ulusların klavyeleri aksanlı harfler içermektedir örneğin Fransa’nın harf düzeni AZERTY ile başlar. Tuş düzeni, bir satıcı için potansiyel müşterileri etkileyebilmek adına önemlidir; “Tüm harfler üst sıradadır gibi bir öneride bulunabilir hızlı yazabilmesi adına.?? “
Beklenen özellikler: Alfabetik klavyeyi-öğrenme kolaylığı : Basit görünüm ve kullanıma yönelik ufak diziliş farklılıkları Ergonomik Kullanımı –Dvorak Klavye Ve Bölünmüş Dizayn (Split Design): İnsanlara hızlı bir metin girişi yapabilmesine olanak sağlaması bu da parmaklar arası geçişin kolaylaşmasına bağlıdır.
Özel Klavyeler
AKORT KLAVYE Normal Alfanumerik alfabeye göre önemli bir şekilde farklıdır. Kullanılan sadece tuş vardır: 4-5 tuş Harfler tuşa bir veya daha fazla basarak üretilmektedir. Öğrenmesi kolaydır, birkaç saat alır. Dar ve sıkışık durumlarda tek elle çalışan kullanmak mümkündür.
Sayı Tuş Takımı (Numerik keyboards) Numaraların hızlı tuşlamak için düzenlenmiştir; Telefon Atm Hesap makinesi ( numara dizilişleri farklıdır) TELEFON HESAP MAKİNESİ ATM
Sayı Tuş Takımı (Numerik keyboards) Çoğu kişi hesap makinesi ve telefon tuşlarının dizilişinin farkında değildir. İnsanların şaşırtıcı adaptasyon örneği bu iki tür arasındaki hareket kolaylığı göstergesidir. Ancak, eğer nümerik klavye bir aygıta ihtiyacınız varsa potansiyel kullanıcınız için en uygun olanı düşünmelisiniz.
Telefon Sayı Tuş Takımı VE T9 GİRİŞİ Cep Telefonları, SMS metin Mesajlaşmasında kullanılmasıyla telefon tuş takımı metin giriş formunda önemli hale geldi. Ne yazık ki telefonda tam alfabetik klavye değil 0-9 sayılarına sahiptir. Bunun üstesinden gelmek için genellikle metin girişi için nümerik tuşa birkaç kez basılır.
TELEFON 2 – a b c 6 - m n o 3 - d e f 7 - p q r s 4 - g h i 8 - t u v 5 - j k l 9 - w x y z hello = 4433555[pause]555666
T9 GİRİŞİ Bazı telefonların aynı tuşu kullanırken kısa bir zaman aralığı süresince beklemeye ihtiyaç vardır uygun tuşa basabilmek için. Problemin diğer teknik çözümü ise T9 algoritmasıdır. Bir kez ilgili harfleri girerek kelimedeki belirsizlik için büyük bir sözlük kullanır. Selam 73526
EL YAZISI TANIMA Metin girişi için yöntem olarak çekici Bu bilgisayar ile etkileşmenin basit bir yoludur. El yazısını tanımadaki dezavantajları; El yazısındaki bireysel farklılıklar büyük. İşlem tanıması da zorlaşıyor. Yazmadaki hız limiti düşüktür. 25 kelimeyi 1 dk dan fazla sürer. Farklı bir giriş cihazının önemi öncelikle alternatif klavyelerin alternatif arayüz tasarımlarına ve farklı etkileşimlere imkan verir.
KONUŞMA TANIMA Klavye girişi doğal konuşmadır. Klavye girişinin pratik ve uygun olmadığı alanlarda kullanılır. Şimdi farklı alanlarda da konuşma teknolojisi başarılı oluyor. problemleri ; dış seslerin de girişi farklı konuşmacılar telaffuz ve sözlük
KONUMLANDIRMA, ÇİZİM, İŞARETLEME
FARE Günümüzde bilgisayar sisteminde ayrılmaz bir ana parçası haline geldi. Küçük bir kutunun arkasından kabloyla makineye bağlanır. El işaretleme aygıtı Kullanımı kolay: hareket eden fare topuyla dikey ve yatay hareketleri algılar. Kablosuz veya kızıl ötesi ile de cursoru ekranda konumlandırabilir.
İLK FARE
Fare özellikleri: Üstünde 1,2 veya 3 tane buton vardır. (seçimi göstermek ve başlatmak için.) Düzlemsel hareket eder. (Dikey, yatay) Ayakla kontrol edilen fare vardır. Masanın altında pedal şeklindedir. Ayakla çalışan kontrollere uygun daha özel ara yüzler olabilir ve daha etkili bir şekilde kullanılabilir. ***OPTİK FARELER: Mekanik fareden farklıdır. Işık yayan diyot Fare tabanından zayıf bir kırmızı ışık yayar.
DOKUNMATİK TABLET Dokunmatik tabletlerdir yaklaşık 2 - 3 inçtir. Genellikle laptoplarda kullanılır. Parmak vuruşlarıyla kontrol edilir. Hareketi iyi kontrol etmek için hızlı vuruşlar daha fazla mesafe aldırır, yavaş vuruşlar daha az mesafe aldırır.
İMLEÇ DENETİM TOPU(İZ TOPU) VE DİŞLİ TEKER İmleç Denetim Topu(İz Topu) Trackball: Aşağı yukarı fareye benzer Üst tarafında denetim topu bulunur mekanik fare gibi çalışır topu hareketi imleci hareket ettirir. Ayrı butonları bulunur ve bunlar seçme işlemini yapar. Bazı küçük parçaları laptoplarda kullanılmıştır. Ağırlıklı olarak video oyunlarında kullanılır.
DENETİM KOLU, OYUN ÇUBUĞU(JOY STICK) , KEYBOARD NİPPLE (KLAVYE UCU) Jojstick: dolaysız bir parçadır ve az yer kaplar. Çubuğun üzerinde genellikle tuşlar bulunur. Genellikle bilgisayar oyunlarında kullanılır 3d ve aircraft ta Keyboard Nipple: Çoğu Laptopta temel özellik olarak kullanıldı ve küçük bir joystıck gibi tek tuş olarak klavyenin ortasında bulunurdu.
DOKUNMA DUYARLI EKRAN (touch- sensetıve screens) Konumlandırma ve seçmede başka bir yoldur. Kullanıcı ekran üzerinde parmaklarıyla kullanır. Hızlıdır ve işaretlemek için başka bir parçaya ihtiyaç yoktur. Özellikle ekranda gösterilen menüleri seçmede iyi Ekranda parmak izleri kalır. Dik ekranda parmakları kullanırken kolları dik tutmak yorabilir.
KAYIT İĞNESİ VE IŞIK KALEMİ Stylus : ekranda imleci konumlandırmak yerine plastik stik gibi olan küçük ışıklı kalem ekranda seçmek ve konumlandırmayı direk olarak yapar. Hassas dokunmatik arayüzlerde kullanılır
IŞIK KALEMİ Işıklı kalem :Daha eski teknolojilerde kullanılan ışıklı kalem de aynı amaç için kullanılır. Kalem ekrana bir kablo ile bağlanır. Stylus, ışıklı kalem, dokunmatik ekran araçlarının hepsi direk olarak ilişkili ve hızlı seçim yaparlar. Bu araçların kullanımını zorlaştıran özellikle kompleks detayların seçiminde ve hareketlerinde hızlı geçiş yapmayı gerektirir.
SAYISALLAŞTIRICI TABLET Serbest çizim kullanımı için tipik özelleştirilmiş bir tablettir. Harita bilgilerini sayısallaştırmada gibi özel uygulamalarda kullanılır. Özel yüzey üzerinde kullanılır. Yüksek çözünürlüğe sahiptir ve çeşitli büyüklüklerde olabilir.
EYEGAZE(GÖZ İZLEME CİHAZI) Eyegaze sistemi sadece bakarak bilgisayarın kontrolünü sağlar. Bazı sistemlerde özel gözlük, başlık ve ekrana dahil araçlar bulunur. Ekranın altına oturtulan web kamerası gibi daha ucuz ve hassas cihazlar kullanılabilir.
EYEGAZE(GÖZ İZLEME CİHAZI) Göz içine düşük güçlü lazer parlar ve retinaya yansıtılır. Eyegaze sistemi takip sistemiyle yansıyan ışın gözün baktığı yönü gösterebilir. Ellerini kullanmaya imkânı olmayanlar için iyi bir seçim. HCL için de kullanıcının baktığı yere tam olarak bir kez iz bırakan gelişmiş bölümüyle özellikle yararlıdır.
İMLEÇ TUŞLARI VE AYRIK KONUMLANDIRMA Bir fareye tercihen bünyesinde ayrı hareket için sağ sol yukarı aşağı tuşları kullanılabilir. İmleci kontrol etmek için kullanılan, klavyede bulunan 4 tuştur. (Sağ- sol –aşağı- yukarı) Dizilişinde belli bir standart yoktur. T dizilişi yaygın olarak kullanılır.
YÖN TUŞLARI
AYRIK KONUMLANDIRMA Ayrık konumlandırılmış kontroller; Küçük aygıtlarda telefon, tv kumandası ve kişisel eğlencelerde kullanılan ayrı kontrol gerektirir. Ses artırma ve azaltmada ve kanallar arası gezinme de gibi menü seçiminde kullanılır.
GÖRÜNTÜ AYGITLARI Bilgisayar sistemleriyle olan etkileşimin büyük çoğunluğu ekran görüntüsüz düşünülemez.
BİT EŞLEMLİ İKİ EŞLEMLİ GÖRÜNTÜLER? – RENK VE ÇÖZÜNÜRLÜK Bit eşlemli görüntüler; ekran dikdörtgen bir tablo içinde çok sayıda renkli noktalardan veya pikselden meydana gelir. Renk ve çözünürlük: Her pikseldeki görüntüler renk sayısının yanı sıra ekrandaki çözünürlüğün önemi diğer bir ölçüttür. Aslında çözünürlük ekranlar için karışıktır. Göz önünde 2 sayı var: The total numberof screen; Genişlik ve yükseklik 1024x768 1600x1200 the density of pixel; Piksel yoğunluğu: her inçteki piksel ölçümüdür. Bir inç e 72-96
TEKNOLOJİLER Cathode ray tube: Katot ışın tüpü Sıvı kristal ekranlar
Cathode ray tube: Katot ışın tüpü: Bilgisayar ve televizyonlardaki ekranlarda kullanıldı. Yerini hızlı bir şekilde LCD ekranlar aldı. Manyetik alanlar tarafından odaklı ve yönetilen elektron tabancasından yayılan elektronların akışı, parlayan fosfor kaplı ekrana çarpar.
Health hazards of CRT ! : sağlık tehlikeleri X ışınları büyük ölçüde ekran tarafından emilir. UV(ultraviyole) ve IR kızıl ötesinden gelen radyasyon önemsiz düzeydedir. Radyo frekans emisyonları, artı ultrason (~ 16kHz) Elektrostatik alan – kullanılan tüpten dışarı sızar. Yoğunluğu mesafe ve neme bağlıdır. Döküntülere neden olabilir. Elektromanyetik alanların (50Hz-0.5MHz). İnsan vücudu da dahil olmak üzere iletken malzemeler, indüksiyon akımları oluşturur. İki tip etkisi vardır; VDU operatörleri yüksek katarakt insidansı ve üreme bozuklukları sorunu üzerindedir. (düşüklere ve doğum kusurları).
Riskleri azaltmak için yapılması gerekenler: Ekrana çok yakın oturmayın Çok küçük fontlar kullanmayın Ara vermeden uzun süre ekrana bakmayın İyi aydınlatılmış bir ortamda çalışın Parlak bir pencerenin önünde doğrudan ekranı yerleştirmeyin
Sıvı kristal ekranlar Eğer bir laptopunuz varsa hafif bir plastik düz ekran görürsünüz. Laptoplarda tvler de de görülür. Geleneksel Radyasyon problemi yoktur. Özel amaçlı kullanılan ekranlar; saatler, cep telefonları vb.
Special Displays (Özel Ekranlar) Random Scan(the Directed beam refresh or vector display)= Rasgele Tarama (ışın yenileme yönetimi veya vektörel görüntü) olarak bilinir. Bütün ekranı sıralı ve yatay bir şekilde taramak yerine , direk olarak görüntülenmesi için satırları rastgele tarama yapar. Direct view storage tube (DVST): Manzarayı depolama tüp Ekran görüntüsü aşamalı olarak güncellenebilir fakat seçerek silinemez Öğeleri kaldırmak tamamen silinmiş ekranda yeni bir görüntü çizerek yapılabilir. Çok yüksek çözünürlüğe sahip. 4096x3120piksel
BÜYÜK EKRANLAR VE YERLEŞİK EKRANLAR (SİTUATED DİSPLAYS) Large displays- Büyük Ekranlar Görüntüler artık laptop veya masaüstlerindekiler gibi değil. Katıldığımız derslerde bilgisayardan slaytlar büyük ekrana yansıtılır. Marketlerde, garajlarda büyük ekran reklamları gösterilmektedir.
Büyük ekran görüntüleri çeşitleri; Gaz plazma teknoloji(büyük düz bit eşlem görüntüleri) Video wall = LCD ve CRT ekranlar yerine kullanılan (büyük görüntü alanları gerektiğinde, büyük konserlerdeki artistleri görüntülemek için) Projector= konferans salonlarında bulunur ve önüne geçtiğimizde gölgemiz düşebilir.
Large displays- Büyük Ekranlar Derslerde ve toplantılarda olduğu gibi, kamusal alanlarda bilgi sunumunda da gösteri ekranları kullanılır. Birkaç kişi görmek veya eş zamanlı olarak etkileştiği büyük ekranlar olabilir veya daha küçük olabilir. Situated displays:yerleşik ekran Ofis kapılarında notlar bırakmak için kullanılan elektronik ekranlar var.
DİJİTAL KAĞIT Elektronik olarak yazılan ince esnek materyallerdir. Bilgisayar ekranı gibi fakat elektriksel destekten ayrıldıklarında bile içeriğini koruyabilir. Çalışması: Materyalin içine gömülü elektronikler her küçük küreyi siyah ya da beyaz yapmak için dönmesine izin verir sağlar. Belki bir gün yumuşak görünümlü kitaplar , bugünkü kitaplar gibi çevrilebilir ve netten yeni bir kitabın indirmeyi kararlaştırdığınızda içeriği ve kapağı değişebilir
DİJİTAL KAĞIT
SANAL GERÇEKLİK İÇİN AYGITLAR VE 3D ETKİLEŞİMİ
3D BOŞLUĞUNDA KONUMLANDIRMA Uçuş kabini ve sanal kontrol (cockpit and virtual controls); Eğlence oyun salonlarında ve ciddi uygulamaların bir uçuş gezisinin sanal alanlarda yapılması gibi alanlarda kullanılır. Sanal ortamda kontrollerini düğmelerle sıradan fareleri kullanarak problem yaşamadan öğrenebilirler. Pilotların sanal ortamdaki pratikleri uzmanlaşmalarını sağlar. Direksiyon, düğme ve gösterge ... tıpkı gerçek hayattaki gibi çevirme imkanı sunar!
The 3d Fare Mouse: 3d farenin izlenebilir olarak 6 hareket derecesi var. X, y ,z ve; yuvarlama(döndürme)—roll twisted. sapma rotadan çıkma -- yaw=left/ right pitch= (up/ down)
Veri eldiveni: Data Glove Parmaklar boyunca uzanan fiber optikli likralı bir eldivendir. Parmaklardaki ve eklemlerdeki pozisyonu algılar.
VR helmets; Bu sistemin iki amacı var. 1.si her gözün 3 boyutlu dünyasını göstermek 2. si kullanıcıların baş pozisyonunun izlenmesine imkan verir. Kafa hareketleri ve muhtemelen göz tespit içindir.
Tüm Vücut İzleme Whole Body Tracking; Amacı, sanal dünyada gerçek dünyadaymış gibi hissedilmesini sağlamak. Bacaklara sarılı ivme ölçerler veya video işleme ve yansıtıcı noktalarla gerçekleşir.
3D GÖRÜNTÜLERİ Desktop VR: sıradan bir ekran kullanımı gibidir. Efektler kullanarak gölge, görünümdeki derinlik gibi 3d etkisinin verir. Seeing 3d: stereoskopik görme kullanma
3D GÖRÜNTÜLERİ VR motion sickness: Sanal gerçeklik tutması; Aynı deniz tutmasına benzer. Kulaklarınızdaki küçük kanallar hareketi algılar ve beyin hareket ettiğinizi söyler. Gözleriniz ufukta tek bir yöne hareket eder fakat bot başka bir yöne hareket eder. Beyniniz karışır ve bulantı yaşarsınız. VR Mağaralar ve similatörler : duvarlara yansıtılan sahneler gerçekçi çevre hidrolik koç!
3D FARE
FİZİKSEL KONTROLLER, SENSÖRLER VE ÖZEL AYGITLAR
SES ÇIKTISI: Etkileşimli sistemlerde geri bildirim olarak kullanılır. Telefon tuşları her tuşuna bastığımızda farklı ses çıkarır Bip sesi, bongs, clonks, düdükler hata göstergeleri için kullanılır. Örneğin bir durumu onaylamak için uyarı sesi gelmesi.
DOKUN HİSSET VE KOKLA Etkileşim için dokunma önemli bir duygudur. Oyunlarda titreşim geri bildirim için kullanılır. Düğmelerdeki çıkıntıları hissederek seçenekleri daha kolay seçilir.
FİZİKSEL KONTROLLER Duyusal geri bildirimler önemlidir. Fiziksel aygıtların düğmeleri, tuşları hareketlerini hissedecek şekilde tasarlanır. Örneğin mikrodalgalarda düz plastik kontrol paneli var. Bu kolay temizleme sağlar. Paneldeki tuşlara hafif şekilde basılır.
ÇEVRE VE BİYOLOJİK ALGILAMA Farkında olmasak da çevremizde birçok sensor vardır. Otomatik kapılar enerji tasarruflu lambalar… Farklı sensor algılayıcıları: Isı Hareket Konum(GPS)
KAĞIT; BASIM VE TARAMA
YAZDIRMA Bir kitabın çok fazla kopyasını almak kolaylaşır. Yazıcının özellikleri Çözünürlük Nokta aralığı İnç başına nokta olarak ölçülür. Hız
YAZICI ÇEŞİTLERİ Nokta vuruşlu yazıcılar; Şerit Mürekkep kullanır (Daktilo gibi) Çözünürlüğü 80-120 inç Mürekkep püskürtmeli ve kabarcık püskürtmeli yazıcılar: tipik olarak 300 dpi, daha iyi Lazer yazıcı: fotokopi makinesi gibi Rulo toner, mürekkep siyah toz şeklinde
DİL TANIM SAYFALARI VE FONTLARI Font: Yazı tipleri Verdana Times new romans Arial Punto: Yazı boyutu 16 punto 28 punto Genişlik: Sabit genişlik: Her karakter aynı genişliğe sahip Değişken genişlik: Bazı karakterler farklı genişliğe sahip
TARAYICILAR VE OPTİK KARAKTER TANILAMA Tarayıcılar: Kağıttakileri bit eşleme dönüştürür, elektronik ortama aktarır. İki Türlüdür; Düz: cam bir levha üzerine yerleştirilen kağıdı komple bit eşleme dönüştürür. Elle:Kağıdı komple taramaz.
HAFIZA Kısa süreli Bellek – RAM Uzun süreli Bellek – Diskler Güç kapanırsa bilgiler kaybolur. Temel kurulum bilgileri saklamak için kalıcı ram vardır. Uzun süreli Bellek – Diskler manyetik diskleri: Disket, Harddisk optik diskleri: CD ROM, DVD
SIKIŞTIRMA Kayıpsız olarak depolama miktarını azaltmak içindir. Ör: GIF, ZIP
DEPO FORMATI VE STANDARTLAR DEPO FORMATI VE STANDARTLAR METİN ASCII - her harf ve karakter için 7 bit ikili kod UTF-8 - 16 bit karakter 8-bit kodlama seti RTF (zengin metin biçimi) - metin artı biçimlendirme ve düzen bilgileri SGML (Standart genelleştirilmiş işaretleme dili) - yapılandırılmış nesneler olarak kabul belgeleri XML (genişletilmiş işaretleme dili) - web uygulamaları için SGML basit sürümü
DEPO FORMATI VE STANDARTLAR MEDİA Görüntüler: Pek çok depolama formatları: (PostScript, GIFF, JPEG, TIFF, PICT, vb) Farklı sıkıştırma teknikleri (onların depolama gereksinimlerini azaltmak için) Audio / Video biçimlerinin (QuickTime, MPEG, WAV, vb) ağ dağıtımı için de 'streaming' biçimleri daha da önemli.
İŞLEMLER VE AĞLAR Sınırlı işlem hızının etkileri Etkileşim performanslarında limit Bilgisayar Ağları The internet
ÖZET Arayüz tasarımcılarının, aygıtların oluşturulan sistem özelliklerinin farkında olmaya ihtiyacı vardır. Bu sadece giriş- çıkış aygıtlarını içermez. Bütün faktörler ara yüzleri etkiler. Çünkü bütün faktörler etkileşim stilini ve doğayı etkiler.
TEŞEKKÜRLER…