Öğrencileri Güdüleme

Güdü öğrencilerin davranışlarını yönlendiren en önemli etmenlerden biridir. Öğrenmeye güdülenmiş öğrenciler, sınıfta derse istekle katırlar, ödevlerini zamanında ve düzgün yaparlar, okula severek gelirler zorlukla karşılaştıkları zaman çaba gösterirler, öğretmeni dikkatle dinlerler, öğretmenin düzenledikleri etkinliklere katılırlar.

Sınıfta birçok olumsuz öğrenci davranışının nedeni, öğrencilerin derslerde sıkılması, diğer bir ifadeyle öğrenmeye karşı güdülenmemiş olmalarıdır. Öğretmenin öğrencileri öğretime katabilmesi ve sıkılmalarının önlenmesi için öncelikle onları öğrenmeye karşı güdülemesi gerekir. Bu bölümde öğrencilerin akademik ihtiyaçlarının karşılanması yoluyla öğrenciyi güdüleme ilkeleri ele alınmaktadır.

Öğrencilerin akademik ihtiyaçları ve öğrenmeye karşı güdülenmeleri Okulda ve sınıfta öğrencilerin fizyolojik, psikolojik ve sosyal ihtiyaçların karşılanması öğrencilerin öğrenmeye karşı güdülenmesinde önemli rol oynar. Araştırmalar, öğrencilerin öğrenme ihtiyaçlarının karşılandığı ortamda öğrenmeye güdülenirken, ihtiyaçların karşılanmadığı ortamlarda güdülenmediğini göstermiştir. Bu nedenle öğrencilerin öğrenmeye istekli olmaları bir dersten diğerine değişmektedir.

Öğrenme hedeflerini anlama ve değer verme Öğrencilerin bir işe ayırdıkları zamanın niteliği, işi anlamalarına bağlıdır. İlköğretim kademesinde öğrencilerin büyük çoğunluğu sınıftaki çalışma ve ödevleri niçin yaptıklarını bilmedikleri ve ne olduğunu anlamadan yaptıkları belirlenmiştir (Anderson ve arkadaşları, 1984; Brophy, 1986, Rohrkemper ve Bershon, 1984).

Öğrenciler anlamadan yaptığı ödevlerden zevk almamakta, kendisi için bir değer taşımadığı için güdüsü azalmaktadır. Sınıf çalışmalarını ve ödevleri anlamlı hale getirmek için öğretmenin, öğrencilere kendi kendilerine yapabilecekleri ve düzeylerine uygun ödev vermesi, ödevin amacı ve kendilerine ne kazandıracağını açıklaması ödev yapacağı kaynaktan göstermesi yapılan ödevleri kontrol etmesi ve öğrenme eksiklikleri varsa tamamlaması gerekir.

Öğrencilerin akademik ihtiyaçları Öğrenme hedeflerini anlama Öğrenme sürecini anlama Öğrenme sürecine etkin olarak katılma Kendi öğrenmeleriyle ilgili olarak sorumluluk alma Başarılı yaşantılar geçirme Gerçekçi ve anında dönüt alma Güvenli ve iyi düzenlenmiş öğrenme ortamı Öğrendiklerini bütünleştirmek için zaman Arkadaşlarıyla olumlu ilişki kurma

Öğrenme sürecini anlama Öğrenciler öğrenmek için değil sınavdan yüksek not almak için çalışmaktadırlar. Başarı ihtiyacı çok olan öğrenciler başarılı olmak için çok çalışırken, başarı güdüsü düşük olanlar çalışmayıp başarısız olmaktadır.

Öğrencilerin öğrenmeye karşı güdülerini arttırmak için, öğretmenlerin okulun ilk günlerinde öğrenme süreciyle ilgili olarak öğrencilere bilgi vermesi, sınıfta öğrenmek için ne yapmaları gerektiğini açıklaması gerekir. Bu amaçla öğretim yılı başında öğrencilere ders dinleme ve çalışma yolları açıklanarak, bunlara uygun davranmaları istenebilir.

Öğrencilere öğrenmenin nasıl meydana geldiğinin, öğrenciyi güdüleyen etmenlerin, öğrenme stil ve stratejilerinin anlatılması onların öğrenme sürecini anlamalarına ve kendileri için uygun çalışma stratejileri geliştirmelerine yardımcı olur. Yine öğrencilere öğrenmede bireysel farklılıklar olduğunu, yeteneğin ve zeka türlerinin farklı olduğunu anlatmakta fayda vardır. Bu öğrencinin kendini diğer öğrencilerle karşılaştırmasını engeller.

Öğrenme sürecine etkin olarak katılma Öğrenciler nesnelerle uğraşmayı, nesneleri ve sembolleri değiştirmeyi, sorulan sorulara yanıt aramayı, bulguları karşılaştırmayı serler. Öğretmenin merkezde olduğu, öğretmenin anlatıp öğrencilerin dinlediği bir öğrenme ortamı öğrencilere sıkıcı gelir, dikkatleri dağılır ve başka işlere yönelirler.

Öğrencileri öğrenme işine katmak için, öğrenci merkezli öğretim metotlarını kullanmakta fayda vardır. Grup tartışması, işbirliğine dayalı öğretim teknikleri, küçük grup çalışmaları, küçük grup projeleri öğrencilerin öğretim sürecine katılmalarını kolaylaştırır.

Bir diğer yol ise öğrenme yaşantılarının öğrencilerin gerçek yaşantılarındaki ihtiyaçlarına uygun olmasıdır. Bu sebeple sınıfta gerçek hayatla ilgili problemlerin çözümlenmesi öğrencilerin derse katılımlarını sağlar ve öğrenmeye karşı güdülenmelerini sağlar.

Öğrenme sürecinde öğrencinin başarılı olması için yapması gereken davranışlar gözünü konuşan kişiye odaklama çalışmaya konsantre olma işlerini planlama sınıf kurallarına ve işlemlerine uyma amaçlarını belirleme arkadaşlarıyla işbirliği yapma bir problemle karşılaştığında sakin olmak zamanı akıllıca kullanmak hatalarını öğrenme materyallerini paylaşma üçlükle karşılaştığında çalışmaktan vazgeçmeme soru sormak ihtiyacı olduğu zaman yardım isteme fikirlerini arkadaşlarıyla paylaşma

Kendi öğrenmeleriyle ilgili sorumluluk alma Öğrenciler kendi öğrenmeleri konusunda sorumluluk alırlarsa ve kendi öğrenme çevrelerinin oluşturulmasında kontrol sahibi olduklarını hissederlerse daha verimli çalışır ve yaptıkları işten zevk alırlar (DeCharms, 1976). Öğrenciler ilgi duydukları konuları çalışmaktan hoşlanırlar ve başarılı olurlar. Bu nedenle öğretim ortamını düzenlerken öğrencilere çeşitli seçenekler sunulması ve bu seçeneklerden kendi ilgilerine uygun olanlarını seçmelerine izin verilmesi, öğretim ortamında esneklik sağlanması; öğrencilerin derse katılmalarına yardımcı olur.

Öğretim sürecinde öğrencilerin ilgilerini dikkate almak için; öğrencilere ders yılı başında konu alanıyla ilgili neler öğrenmek istedikleri sorulur ve onların merak ettikleri ve ilgi duydukları konular eğitim programlarında yoksa eklenebilir. her ünitenin başında öğrenmek istedikleri soruları sormaları istenir. öğrencilere hangi konularda misafir konuşmacı istedikleri sorularak bu kişileri sınıfa konuşmacı olarak getirilebilir.

öğrencilerin bibliyografini öğrenmek istedikleri kişilerle ilgili ders yapılabilir. istedikleri herhangi bir konuda çalışma yapmaları istenebilir. istedikleri bir konuda kompozisyon yazmaları istenebilir.

Öğrencilerin öğrenmelerinin sorumluluğunun almalarının bir başka yöntemi ise kendi amaçlarını belirlemelerini istemektir. Bu onları motive edecektir. Bu maksatla öğretmen öğrencilerden haftalık çalışma programı yapmalarını isteyebilir. Bununla birlikte amaçlarını yazmalarını da ister. Bu çalışma öğrencilerin amaçlarını belirlemelerine yardımcı olacaktır. Örneğin, amaç belirleme formu doldurmaları istemek gibi.

Başarılı yaşantılar geçirme Öğrenciler başarılı oldukları derslere daha çok çalışmak ve ders etkinliklerine katılmak eğilimindedirler. Bu derslerin ödevlerini yapar ve derslere, konulara yönelirler. Başarılı yaşantılar öğrencinin kendini değerli olarak algılamasını ve kendine güvenmesini sağlar. Öğrenci başarılı olduğunda beklenti ve hedeflerini yükseltir.

Başarısız öğrencilerin ise kaygı düzeyi yüksektir. Bir derse çalışırken diğer yandan da başarısız olacağını düşünerek dikkatlerini dağıtırlar. Bu öğrencinin daha da başarısız olmasına sebebiyet verir ve öğrenilmiş çaresizlik durumu ortaya çıkar.

Okullarda bu durum sıkça yaşanmaktadır. Öğretmenler öğrencilerin daha çok çalışmasını sağlamak amacıyla öğrencilere zor sınavlar uygular ve düşük notlar verirler. Bu onların motivasyonlarını daha da çok düşmesine sebebiyet vermektedir.

Öğretmenin öğrencileri derse ve çalışmaya karşı güdülemesi için, onlara başarılı olma fırsatı vermesi gerekir. Bunun için öğretmenin başarısız öğrencileri başarılı öğrencilerle eşleştirerek öğrenmelerini sağlamak, rehberlik etmek, işbirliğine dayalı öğretim yöntemlerini kullanmak suretiyle başarısız öğrencilerin de başarılı olma duygusunu yaşamalarını sağlaması önemlidir.

Bunlara ek olarak başarısız öğrencilerin küçük başarılarını ödüllendirmesi, öğrenmeleri için daha fazla zaman ayırması, yapabilecekleri nicelik ve nitelikte ödev vermesi sınıftaki başarılarını artırabilir.

Gerçekçi ve anında dönüt almak Başarılı olmak ihtiyacı ile dönüt arasında yakın ilişki vardır. Dönüt öğrencinin yaptığı işle ilgili olarak öğretmenden performansı hakkında bilgi almasıdır. Öğrenci başarılı olduğunu öğretmenden aldığı dönütle anlayabilir. Öğrenciye performansı hakkında bilgi vermek, öğrencinin daha başarılı olmasına yardımcı olur.

Ödev verip kontrol etmeyen, ödevi çaba gösterip düzgün yapan ile üstünkörü ve yanlış yapan öğrenciyi ayırt etmeyen öğretmen, öğrencilerin ödev yapma isteklerini kırar. Dönütün ekili olabilmesi için veriliş biçimi ve niteliğine de dikkat edilmesi gerekir. Dönüt öğrencilerin davranışlarındaki gelişmeyi gösterdiği zaman etkili olur. Öğrenciye hedeflere ne kadar ulaştığı, gelişmesi için ne yapması gerektiği konusunda bilgi vermelidir.

Böylece öğrenci kendisinin nasıl geliştiğini fark eder ve çalışmaya devam eder. Eksikler konusunda öğretmenin dönütünün çok eleştirel ve kırıcı olması öğrencinin tutumunu olumsuz yönde etkiler ve başarısız olmasına sebep olur.

Güvenli ve iyi düzenlenmiş öğrenme ortamı Öğrenciler okulda kendilerini güvende hissetmek, neyin ne zaman olacağını tahmin etmek, kendisinden beklenen davranışları bilmek ister. Belirsizlik öğrenciyi şaşırtır, kaygı duymasına ve olumsuz davranışlarda bulunmasına neden olur. Buna ek olarak, sınıfın fiziksel ortamı ve işleyişi düzenli olmalıdır.

Öğrendiklerini bütünleştirmek için zaman Öğretmenler öğretim programını bitirme ve yetiştirme telaşı içindedirler. Onlara sürekli yeni bilgiler kazandırmaya çalışırlar. Bu arada öğrencilere yeni kazandırdıkları bilgileri belleklerine anlamlı bir biçimde kodlamaları, öğrendiklerini tekrar etmeleri, yeni öğrendikleri bilgiler ile eski bilgileri arasında ilişki kurmaları için pek fazla zaman vermezler. Bu durumda öğrenciler neyi ne kadar öğrendiklerini bilmedikleri için kaygı duyarlar ve güdüleri azalır.

Öğretmenin, öğrencileri güdülemek için ve bilginin kalıcılığını sağlamak için her ders saati sonunda beş dakika ve her ünite sonunda bir ders saati öğrenilen bilgilerin tekrarına, bilgilerin yeni durumlara uyarlanması için problem çözmeye ve eksiklerin tamamlanmasını sağlayacak etkinliklere ayırması gerekir.

Arkadaşlarıyla olumlu ilişki kurma Öğrencilerin en önemli ihtiyaçlarından birisi sınıftaki diğer öğrenciler tarafından sınıfın bir üyesi olarak kabul edilerek onlarla iyi ilişki kurmasıdır.

Sınıfta Kaygı Öğrencinin başarısız olmaktan, sınıfta ders görevlerini yapamamaktan, ya da yanlış yapmaktan endişe duyması kendisini baskı altında hissetmesi kaygılı olduğunu gösterir. Kaygının öğrenci başarısı üstünde olumsuz etkisi vardır. Kaygılı öğrenci başarısızlığının hem nedeni hem de sebebidir.

Bu sebeple kaygı düzeyi yüksek öğrencilere yardım ederek bu döngüyü kırmak gerekir. Araştırmalar kaygı düzeyi yüksek öğrencilerin dikkatlerinin dağınık olduğunu, öğrenme güçlükleri çektiklerini ve sınav başarılarının düşük olduğunu göstermektedir. Birçok kaygılı öğrenci zayıf çalışma alışkanlığına sahiptir. Bu öğrenciler verimsiz çalışırlar ve uygun çalışma stratejileri geliştiremezler.

Son olarak kaygı öğrenciler sınavlarda daha düşük performans gösterirler. Özellikle sınavlardaki zaman sınırlaması kaygı düzeylerini attırır. Öğretmenler bu sebeple bu öğrencilere gerçekçi hedefler koyup başarılı olmaları için onlara fırsat vererek kaygı düzeylerini azaltabilirler.