Yanıklar

Özet Vücut tolere edebileceğinden daha fazla ısı aldığı zaman kişide yanıklar oluşur Yanıklar şunlarla oluşabilir: Isı (Termal yanıklar), Kimyasal maddeler, Elektrik, Radyasyon

Derinin Anatomisi Epidermis: Derinin yüzeyel kısmıdır, Dermis: Derinin daha derin kısmıdır, Cilt altı tabaka: Derinin derin tabakasıdır

Derinin Görevleri Mikropları dışarıda tutar, Isı düzenlemesini sağlar, Duyuyu sağlar, Su içeriğimizi korur

Termal Yanıklar En sık rastlanan yanık tipidir, Tablonun ciiddiyeti: Yanığın derinliği ve genişliği ile bağlantılıdır

Birinci Derece Yanıklar Epidermisin sadece yüzeyel kısmı yaralanmıştır, Cilk kırmızıdır, Kabarcıklar yoktur

1. Derece Yanık

İkinci Derece Yanık Epiderrmis ve dermisin bir kısmı yaralanmıştır, Cilt altı dokular etkilenmemiştir, Kabarcıklar bulunabilir

2.Derece Yanık

Üçüncü Derece Yanık Tüm dermis ve cilt altı doku yanmıştır, yanık doku kurudur ve kömür haline gelmiştir, Pıhtılaşmış kanla dolu damarlar görülebilir, Yanık alanı duyarsız olabilir

3. Derece Yanık

Dokuzlar Kuralı Yanık alanının genişliğini hesaplamak için kullanılır, Vücut bölümlerini % 9 lara ayırır, Çocuklarda bu oranlar farklıdır

Yanıkların Ciddiyeti Derinlik (birinci, ikinci ve üçüncü derece), Alan (Dokuzlar kuralı), Kritik alanların olay içine girmesi, Hastanın yaşı, Hastanın genel sağlık durumu

Kritik Yanıklar Kırık ile birlikte olan yanıklar, Solunum yolunu içine alan yanıklar, El, ayak, genital organlar ve yüzü içine alan üçüncü derece yanıklar

Kritik Yanıklar Üçüncü derece ve % 10’dan büyük yanıklar, İkinci derece ve % 25’ten büyük yanıklar, Kritik ve yaşlı hastalarda orta derece yanıklar

Orta Derece Yanıklar Üçüncü derece ve %2-10 arası yanıklar, İkinci derece ve %15-25 arası yanıklar, Birinci derece ve %50-75 arası yanıklar,

Küçük Yanıklar %2’den az üçüncü derece yanıklar, %15’den az ikinci derece yanıklar,

Çocuklarda Ciddi Yanıklar Üçüncü derece yanıklar, % 20’den büyük ikinci derece yanıklar

Çocuklarda Orta Derece Yanıklar %10- 20 arası ikinci derece yanıklar, Herhangi bir birinci derece yanık

Termal yanıkların Tedavisi Yanmayı durdurmak gerekir, Yanık alanı kapla, sar, Hastanın vital fonksiyonlarını kontrol altında tut, Derhal naklet

Yanmayı Durdur Hastayı yanık alanının dışına taşı, Hastanın kıyafetlerini çıkart, Yana bölge hala sıcak ise soğuk su içine sok

Yanık Alanını Sar Üçüncü derece bir yanıkta en büyük tehlike, ıslak ve steril pansuman ile ört, Eğer steril pansuman malzemesi yok ise örtü ile ört

Yanığın Ciddiyetini Araştır Dokuzlar kuralına göre yanık alanını hesapla, Yanık ciddi mi, orta derece mi yoksa küçük bir yanık mı ona karar ver, Gerekiyor ise şoku tedavi et, Solunum yolları etkilendi ise oksijen ver, Derhal nakil et

Kimyasal Yanıklar Sıklıkla güçlü alkali ve asitlerle oluşur Zehirli dumanlarlada olabilir, Gözleri içine almış olabilir Sıklıkla sanayii ortamında olmaktadır

Kimyasal Yanıkların Acil Tedavisi Ayni termal yanıklardaki prensipler geçerlidir, Alanı bol su ile yıka, Kirlenmiş elbiseleri çıkart,

Kimyasal Yanıklarda Acil Bakım Termal Yanıklarla aynıdır Bölge Bol su ile yıkanır Kuru pansuman ile kapatılır

İnhalasyon Yaralanmaları Şunlar var ise hastada inhalasyon injürisinden şüphelen: Hasta dispneden yakınıyorsa, Havada belirgin dumanın olması, Hasta duman soluduğunu söylüyorsa Hastaya oksijen vere nakil et

Karbon Monoksit İnhalasyonu Eğer yaralanma kapalı bir ortamda oldu ise şüphelenmek gerekir, Dispne tek semptom olabilir, % 100 oksijen ver, Solunumu her an durabilir dikkatli ol

Derinin Kimyasal Yaralanmaları Kuvvetli alkaliler Kuvvetli asidlerden daha ciddidir, Kuru kimyasal maddeler ile olan yanıklarda önce maddeyi fırça ile uzaklaştır, Suyla yıka

Gözlerde Kimyasal Yanıklar Etkilenen gözü bol su ile yıka, Göz kapaklarını açık tut, Asid yanıklarında beş dakika, alkali yanıklarında 20 dakika yıka, Her iki gözüde kapa

Elektrik Yanıkları Yüksek voltaj ile olabilir, Ev cereyanı ile olabilir, Elektrik yanıklarında iki problem olur: Yaralanma görünenden daha derindir, Kardiyak aritmi tehlikesi vardır

Elektrik Yaralanmaları Elektrik ciltte yaranma yapabilmesi için vücuttan geçmelidir, Akımın girdiği ve çıktığı alanlarda iki adet yanık olacaktır, Çıkış delikleri genel olarak daha geniştir

Elektrik Şoku ile Yaralanma Kardiyak ritmi bozar, Konvülziyonlar yaratabilir, kişi düşebilir, Ciddi yanıklarla birlikte kırıklar oluşabilir

Elektrik Şoku ile Yaralanma Gerekiyor ise CPR başla, Tüm yanıklara pansuman yap, Şüpheli tüm kırıkları atelle, Derhal naklet

Düşmüş Enerji Hatları 50.000 Volt’a kadar çıkabilir, Düşen ve yerdeki bir ceryan kablosunu daima çarpabilir diye düşünmek gerekir, Eğer ceryanın kesik olduğundan kesin emin değil isen asla dokunma

Evde Elektrik Yanıkları Bozuk aletlerden oluşur, Veya elektriğin dikkatsiz kullanımından, Çocuklarda meydana gelebilir, Eğer kişinin elektrik ile teması devam ediyor ise önce onu ayırman lazım

Arabada Sıkışan İnsanlar TEDAŞ elektriği kesmeden veya teli oradan uzaklıştırmadan önce araba terk edilmemelidir, Trafik ile veya yangın tehlikesi var ise: Kişiler arabadan atlayarak çıkabilirler, Ayni anda hem yere hemde arabaya dokunmamak gerekir

Yıldırım Çarpması Kişiler yıldırım ile çarpılabilir ve aynı andada yaşayabilirler, Genelikle şuur kapalıdır, Kardiyak ritm bozuklukları veya kardiyak arrest gelişebilir Kişi başarılı bir şekilde resüsite edilebilir, Omurga yaralanmaları meydana gelebilir

Radyasyon Yanıkları Güneş ile olan yanıklar genel olarak ciddi değildir, Nükleer radyasyon ile olan yanıklar ise genellikle ciddidir, Patlamanın ısısından olan termal yanıklar, İyonize radyasyondan olan radyasyon yaralanması

Nükleer Radyasyona Maruz Kalma Tabii olarak kozmik radyasyondan oluşur, X ışınlarından olur, Kimyasal maddelerden olur, Nükleer santral kazalarında olur

Nükleer Radyasyon Radyoaktiviteden oluşan enerji sonucu oluşur, Radyoaktivite atomların parçalara ayrılması sonucu ani olarak ortaya çıkan enerjidir, Vücut hücrelerini bozabilen radyoaktiviteye iyonizan ışın denir

İyonizan Radyasyon Üç tiptir; Alfa parçacıkları, Beta parçacıkları, Gama parçacıkları

Alfa Parçacıkları Düşük enerjileri vardır, Kolaylıkla dururlar, Az zararlıdırlar

Beta Parçacıkları Genel olarak laboratuvar ortamında kullanılmaktadır, Kazayla ağız yolu ile alınmış olabilir, Alfa parçacıklardan daha fazla enerjisi vardır

Gama Parçacıkları X ışınlarına çok benzerler, Vücudu delerek geçebilirler, Beta parçacıklarından daha fazla enerjileri vardır

Nükleer Radyasyonun Ölçülmesi Gama ve X ışınları: Röntgen olarak ölçülür, Röntgen emilen enerjiyi ölçer, RAD benzer bir ölçüdür fakat enerjiyi kaynağında ölçer Gayger cihazı ile ölçülür

Nükleer Işımanın Etkileri Yıllarca belirgin olmayabilir, Vücudun çeşitli bölümlerinde gecikmiş dönemlerde etkileri ortaya çıkabilir, Bazen ölümcül hastalıklara yol açabilir

Nükleer Işımanın Gecikmiş Etkileri Saç dökülmesi, Lökopeni, Sterilite (infertilite) Mutasyon Kanser, Kemik yıkımı Katarakt Lösemiler

Radyasyon Yaralanmalarını İçeren Kazalar Günlük olarak radyoaktif madde kullanan kuruluşlarda meydana gelir, Genelikle müdahele edebilecek eğitilmiş kişiler vardır, Burada amaç hastayı radyasyonlu ortamdan uygun koşullarda uzaklaştırmaktır

Radyoaktif Kirlenmede Acil Tedavi Hasta bizzat radyoaktivite ile kirlenmiş olabilir, bu nedenle paramedik öncelikle kendisini korumalıdır, Kontamine elbiselerin hepisini çıkarın, Hastanın tedavisi bitincede paramedik hemen kendisini dekontamine etmeli yıkamalıdır, Kontamine elbiseler özel bir kaba konulur

Gama Işımasında Acil Tedavi Hastayı radyoaktif ortamdan uzaklaştırınız, Hasta radyoaktif değildir, Acil tedaviye hemen başlayınız