Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar Veneryen Hastalıklar Zührevi hastalıklar Dr. Abdullah ÖZTÜRK

Tanım Cinsel Yolla Bulaşan Hastalık(CYBH)lar İnsanlar arasında cinsel ilişki ile bulaşabilen hastalıklardır. Bu hastalıklar, cinsel ilişki ile mikrobu taşıyan kişiden sağlıklı kişiye bulaşır. Dünyada her yıl 400 milyon kişi bu gruba giren hastalıklardan birine yakalanmaktadır. 3 milyondan fazla insan ölmektedir.

Sakın zinaya yaklaşmayın; çünkü o çirkinliği meydanda olan bir hayasızlıktır, çok kötü bir yoldur. (İsra-32 ) ( Kur’an-ı Hakim ve açıklamalı meali, Prof. Dr. Suat Yıldırım)

İnfeksiyon ajanına göre sınıflandırma Bakteriyel Neisseria gonorrhoea Clammydia trachomatis Treaponema pallidum Heamophilus ducrei Mycoplasma hominis Ureaplasma urealyticum Calymmatobacterium granulomatis Shigella spp. Comphylobacter spp. Grup B streptococcus Bacrerial vaginosis

İnfeksiyon ajanına göre sınıflandırma Viral Human (alpfa) herpes virus 1-2 Human (beta) herpes virus 5 (CMV) Hepatitis B virus Human papilloma virus Molluscum contagiosum virus Human immunodeficiency virus (HIV)

İnfeksiyon ajanına göre sınıflandırma Protozoal Entamoeba histollytica Giardia lambia Trichomonas vaginalis Fungal Candida albicans Ectoparaziter Phthirus pubis Sarcoptes scabiei

CYBH’ların ortak özellikleri 1.Bulaşıcı hastalıklardır. 2.Çoğunlukla cinsel yolla bulaşırlar. 3.Öncelikle ano-genital bölgede (dış üreme organları) bulgu verirler. 4.Kalıcı immünite (bağışıklık) bırakmazlar.

Risk faktörleri 1.Yaş En sık 15-30 yaşlar arasında görülür; 15-19 yaşındaki kadınlarda, 19 yaş üstü erkeklerde daha sıktır. 2.Sigara kullanma 3.Alkol kullanma 4.İlaç alışkanlığı İV ilaç kullananlarda AIDS ve Hep.B artar. Broklim HIV kadın %65, erkek %59

Risk faktörleri 5.Başka CYBH’lardan birini geçirme CYBH’lardan birinin varlığı HIV geçişini 2-9 kat artırır. 6.Sünnetsiz olma Genital uçuk ve Gonore’de 2, Kandidiyazis ve Sifiliz’de 5 kat fazla

Riskli davranışlar Seksüel davranış Birden çok kişiyle cinsel ilişki kurma, Sık cinsel eş değiştirme, Cinsel eşin birden fazla cinsel eşinin olması, Eşcinsellik (Homoseksüellik), CYBH belirtisi olanlarla cinsel ilişkide bulunmak. Sağlık durumu Kötü-yetersiz vücut temizliği, Doktora geç baş vurma , Tedaviye uymama ve yetersiz tedavi, CYBH’ı olanların eşlerinin tedavi edilmemesi.

Riskli davranışlar Hayat kadını olarak çalışma, Ailelerinden veya cinsel eşlerinden uzun süre ayrı kalma (asker, uzun yol şoförleri, turistler, iş adamları,gemiciler, göçmen işçiler), CYBH’ ların sık görüldüğü yerlere iş gezisi ve turistik seyahatte bulunma.

1995 ‘de 15-49 yaş arasındaki bireylerde oluşan yeni vaka sayısı Trikomonyazis........167,2 milyon Klamidya.................89,1 milyon Gonore....................62,1 milyon Sifiliz ......................12,2 milyon TOPLAM.................331 milyon 15-49 yaşlarındaki bireylerde hastalığın görülme sıklığı %11,3’tür. DSÖ 1996 verileri

Trikomonyazis. Klamidya. Genital siğil. Gonore ( Bel soğukluğu ) Trikomonyazis Klamidya Genital siğil Gonore ( Bel soğukluğu ) Genital uçuk Sifiliz ( Frengi ) Yumuşak şankr ( şankroid ) Lenfogranüloma venereum Granüloma inguinale Vajinal kandidiyazis Uyuz Kasık biti Hepatit B (Sarılık B)

Bulaşma Evlilik dışı cinsel ilişki, Kan ve kan ürünleri nakli, Bel soğukluğu bir cinsel ilişki ile kadına %50, erkeğe %20 ihtimalle bulaşır. Kan ve kan ürünleri nakli, Organ nakli, Direkt temas, Anneden bebeğe geçiş. Hamilelikte, doğum esnasında, emzirme döneminde HIV %15, gonore %30-50, Klamidya %50-70

Klinik Semptomatik Cinsel organlarda akıntı (kötü renkli ve kötü kokulu), kanama, kaşıntı, Cinsel ilişki sırasında ağrı ve yanma, Genital bölge ve cinsel organlarda yara ve siğiller, Kasıklarda elle hissedilen şişlik (beze), Sık idrara çıkma, İdrar yaparken ağrı ve yanma, Deri döküntüsü, Ateş, terleme, halsizlik.

Klinik Asemptomatik (belirtisiz) Klamidya da kadınların %70’i Erkeklerin %30’u asemptomatiktir

Sifiliz 2.dönem

Uçuk

Siğil

Molluskum Kontagiyozum

Sifiliz 3. dönem

ERKEK-prostatit, epididimit, kısırlık Komplikasyonlar Gonore-klamidya ERKEK-prostatit, epididimit, kısırlık KADIN-servisit, endometrit, salpenjit, dış gebelik ,kısırlık PİH, perihepatik abse, sepsis, ölüm Sifiliz Erken sifiliz, latent sifiliz, geç sifiliz anevrizma, kalp yetmezliği menenjit, paralizi, koma, ölüm nörit, optik sinir atrofisi, körlük. Genital siğil Serviks, glans penis, ano-genital, periungual kanser.

Gonoreye bağlı konjonktivit

3. devir sifiliz

Hamilelik Gonore Erken membran rüptürü, chorioamnionitis, septik düşük Bebekte ophtalmia Neonatorum gözde kızarıklık, hassasiyet, korneada erezyon, perforasyon, glokom, körlük oro-faringeal gonore Klamidya Erken membran rüptürü, erken doğum Bebekte-Konjonktivit, skarlaşma, yeni damar oluşumu, görme bozukluğu Pnömoni (Zatürre)

Hamilelik Genital uçuk Gebelikte bulaşırsa: Fetusta deri lezyonu, skar, mikrosefali, ensefalit oluşur, bebek genelde ölür, yaşarsa kalıcı nörolojik hasar bırakır. Doğum esnasında bulaşırsa: Lokalize deri hastalığı Şiddetli yaygın hastalık (ensefalit, hepatit, pnömoni,koagülopati) %15-50 ölüm Sifiliz Düşük, ölü doğum, Canlı doğum olursa: Erken doğumsal sifiliz (rinit, deri döküntüsü, HpSpMg, anemi, menenjit, ensefalit) Geç doğumsal sifiliz

Neonatal Herpes

Geç doğumsal sifiliz (semer burun)

Geç doğumsal sifiliz (Hutchinson dişleri)

AIDS

Kaposi sarkomu

Kaposi sarkomu

İyileşmeyen uçuk

AIDS Acquired Immunodeficiency Sydrome (AIDS) Edinilmiş Bağışıklık Eksikliği Sendromu Doktorlar; Los Angeles’ da bir grup eşcinsel erkekte önceden bilinmeyen bağışıklık sistemini hedef alan Pneumocystis carinii pnömonisi Kaposi sarkomu Kronik herpetik ülserle seyreden esrarengiz bir hastalık tespit ettiler. Center of disease Control and Prevention -1981

Hz. Muhammad (sav) buyuruyor: Ey Muhacirler Hz. Muhammad (sav) buyuruyor: Ey Muhacirler! beş şey vardır, onlarla imtihan olacağınız zaman artık cemiyette hiçbir hayır kalmamıştır. Zina: Bir millette zina ortaya çıkar ve aleni işlenecek bir hale gelirse, mutlaka o millette taun hastalığı yaygınlaşır ve onlardan önce gelip geçmiş milletlerde görülmeyen hastalıklar yaygınlaşır. 2. Ölçü tartıda hile, 3. Zekat vermemek, 4.Ahdin bozulması, 5. Kitabullahla hükmetmeyi terk. Kütüb-i Sitte, Prof. Dr. İbrahim Canan cilt:17, sayfa:557

Human Immunodeficiency Virus (HIV) İnsan Bağışıklık Yetersizliği Virüsü Limphotropic human retrovirus HIV-1 (1983) HIV-2 (1985) 20. Yüzyılın başlarında ortaya çıktığı, şempanze virüsü SIV’ in insana bulaşıp mutasyonla HIV’ e dönüştüğü ileri sürülüyor. İlk vaka 1931’de (Science dergisi) Virüsü kanında taşıyanlar HIV(+), hastalık belirtileri gösterenler AIDS olarak adlandırılır.

Risk grupları Eşcinsel erkekler, IV ilaç kullanma alışkanlığı olanlar, Orta Afrika ve Haiti gibi bölgelerde yaşama, Tekrarlanan kan nakilleri, Faktör 8 kullanan hemofili hastaları.

‘’Lut’u (as) da gönderdik ‘’Lut’u (as) da gönderdik. Halkına dedi ki: Daha önce hiç kimsenin yapmadığı pek çirkin bir işi (eşcinsellik) siz mi yapıyorsunuz? (Araf süresi, ayet: 80) ( Kur’an-ı Hakim ve Açıklamalı Meali, Prof. Dr. Suat Yıldırım)

Ümmetim için en çok korktuğum şey, Lut kavminin amelidir. Peygamber efendimiz(sav): Allah Lut kavminin yaptığı işi yapana lanet etsin. Dört Mezhebe Göre İslam Fıkhı, Abdurrahman Ceziri 7.cilt, sayfa:3068). Ümmetim için en çok korktuğum şey, Lut kavminin amelidir. Kütüb-i Sitte, Prof. Dr. İbrahim Canan 5.cilt, sayfa:203).

Rakamlarla HIV(+)/AIDS 2002 yılı sonu rakamları: Dünyada 38.2 milyon yetişkin 3.2 milyon çocuk HIV(+)/AIDS 2002 yılı içinde: 5 milyon insan yeni infekte oldu, 3.1 milyon insan öldü, 1997 yılına kadar 14 milyon insan öldü.

Yılda savaşlar yüzünden 306.600 kişi AIDS’ den 3.100.000 kişi ölüyor

Bir kavim ahdi bozarsa, onların arasında ancak ölümle hüküm olunur Bir kavim ahdi bozarsa, onların arasında ancak ölümle hüküm olunur. Bir kavim arasında fuhuş zuhur etmez ki, Cenab-ı Allah onlara ölümü musallat etmesin. Dört Mezhebe Göre İslam Fıkhı, Abdurrahman Ceziri 7.cilt, sayfa:3068

Rakamlarla HIV(+)/AIDS Hastalığa yakalananların yarısı 25 yaşın altındadır, ortalama on yıl sonra yani 35 yaşına varmadan ölecekler. Hastaların %95’i Afrika ve Güney Asya gibi fakir ülkelerde yaşıyor. Bir AIDS’li hastanın yıllık tedavi masrafı 50 bin ABD dolarını bulmaktadır.

Hz. Muhammed (sav): Ey insanlar topluluğu zinadan kaçınınız, çünkü onda altı özellik vardır. Üçü dünya da üçü ahirettedir. Dünyadakiler; değerleri giderir, fakirlik getirir, ömrü kısaltır. Ahirette de Allah’ın gazabına, hesabın kötülüğüne, cehennemde ebedi kalmaya neden olur. Hak Dini Kur’an Dili, Elmalılı M. Hamdi Yazır cilt:5, sayfa:546

AIDS-Çocuk 2002 sonu rakamları: 3.2 milyon çocuk HIV(+)/AIDS 2002 yılı içinde: 800 bin çocuk infekte olmuş. 2001 yılı sonu : 14 milyon çocuk yetim kalmış. 1998 yılı sonuna kadar 3 milyon çocuk ölmüştür.

HIV/AIDS Dünya üzerindeki dağılımı Toplam Güney Afrika 29,4 milyon Güney/G.Doğu Asya 6 milyon Latin Amerika 1,5 milyon Doğu Avrupa 1,2 milyon Kuzey Afrika 550 bin DÜNYA 41,8 milyon

Türkiye Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri genel Müdürlüğü Türkiye’de HIV(+)/AIDS 1985-20 Haziran 2001 226’ sı yabancı uyruklu toplam 1246 kişi. 855 HIV (+), 391 AIDS Türkiye Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri genel Müdürlüğü

Bulaşma HIV kan, tükürük, süt, semen, genital sekresyon (cinsel salgı) gibi tüm vücut sıvılarında bulunur. Evlilik dışı cinsel ilişki. Eşcinsellik.

Bulaşma Kan ve kan ürünleri nakli Seronegatif olduğu bilinen kişiden 1/36 bin-1/225 bin IV ilaç kullanımı (ortak şırınga) İğne batması %0,3, cilt ya da mukozanın kanla teması %0,09 Organ nakli Anneden bebeğe

Klinik HIV insanda T helper (CD 4) lenfositlerini infekte eder ve bu hücrelerin sayısını azaltarak ilerleyici bağışıklık yetersizliğine neden olur. Sağlıklı insanlarda görülmeyen infeksiyon ve kanserlerin oluşmasına neden olur.

Klinik Akut retroviral infeksiyon İnkübasyon periyodu 3-6 haftadır. Ateş, halsizlik, LAP, gece terlemesi, eklem ve kas ağrısı, GİS problemleri, %75 hastada deri döküntüsü. Çoğu hasta da belirti olmaksızın bu dönem geçirilir. Akut hastalığın 6 hafta sonrasına kadar anti-HIV antikorları saptanmaz.

Klinik İnfekte olan kişiler ortalama 10 yıl süreyle belirti vermeksizin kanlarında virüsü taşırlar, bunlar HIV(+) olarak nitelendirilir. Hastalığı evrelendirme CD 4 T helper lenfosit sayısına göre yapılır. Normalde CD4 hücre sayısı 750’ den fazladır. HIV (+) bireylerin %50-70’ inde yaygın lenf bezesi büyümesi (Generalize asemptomatik LAP) görülür.

Klinik CD4 sayısı azaldıkça hastalarda ateş, kilo kaybı, kronik diyare gibi belirtiler görülmeye başlar. CD4 sayısı 200’ün altına indiğinde artık hastalar AIDS olarak nitelendirilir. Bu evrede hastalarda normal bireylerde görülmeyen hastalıklar ortaya çıkar (Kronik herpes simplek inf., Sistemik fungal infeksiyon, mikobakteriyel inf., Kaposi sarkomu). CD4 sayısı 50’nin altına indiğinde ilerlemiş AIDS tabiri kullanılır ve artık hastada hayatı tehdit eden bir kanser yada infeksiyon bulunur.

Ağız içinde kandidiyazis

Ağız içinde Kaposi sarkomu

Gövdede yaygın K. sarkomu

AIDS’li hastada diş eti hastalığı

Hairy leukoplazi

Yaygın M. kontagiyozum

AIDS’li bebekte iyileşmeyen pişik

Tedavi Kesin tedavisi olmayan CYBH’lar CYBH’lar Kesin tedavisi olan Trikomonyazis Klamidya Gonore ( Bel soğukluğu ) Sifiliz ( Frengi ) Yumuşak şankr ( şankroid ) Lenfogranüloma venereum Granüloma inguinale Vajinal kandidiyazis Uyuz Kasık biti Kesin tedavisi olmayan CYBH’lar ADIS Genital siğil Genital uçuk Hepatit B (Sarılık)

CYBH’ların kontrolünde temel amaçlar CYBH’ların yayılmasının durdurulması, Kişilerin bu hastalıkların komplikasyon ve sekellerinden korunması, HIV ile infekte olma riskinin azaltılması.

Koruma Birincil koruma İkincil koruma

Birincil koruma CYBH’ ların görülme sıklığını azaltmaya yönelik çalışmaları içerir. Olumlu cinsel yaşam alışkanlıklarının kazandırılmasını amaçlar.

Olumlu cinsel yaşam alışkanlıklarının kazandırılması. Halk eğitimi CYBH’ ların sanılanın aksine toplumda yaygın olarak görüldüğü, Bulaşma yollarının neler olduğu, Evlilik dışı cinsel ilişkiden kaçınmak dışında, kondom kullanımı da dahil hiçbir tedbirin bulaşmayı tamamen önleyemediği, CYBH’ların sık rastlanan belirtilerinin neler olduğu, Özellikle kadınlarda olmak üzere hastalığın belirti vermeden seyredebileceği, CYBH’ı olanların eşlerinin de muayenesinin gerektiği.

Birincil koruma Hastalığı bulaştırabilecek; Eşcinsellik, Evlilik dışı cinsel ilişki, gidi cinsel davranışları yapmama. İslam dini bir yandan evlilik dışı cinsel ilişkiyi önlemek için zinayı yasaklarken diğer yandan evliliği teşvik etmektedir.

Hz. Aişe (ra)’dan nakledilen bir hadisi şerifte: Peygamber efendimiz (sav) buyuruyor ki: Nikah benim sünnetimdir. Kim benim sünnetimle amel etmezse benden değildir. Evleniniz! Zira ben diğer ümmetlere karşı sizin çokluğunuz ile iftihar edeceğim. Kimin maddi imkanı varsa hemen evlensin. Kim maddi imkan bulamazsa (nafile) oruç tutsun. Çünkü oruç şehveti kırıcıdır. Kütüb-i Sitte, Prof. Dr. İbrahim Canan, 17. cilt, sayfa:187

Ey gençler topluluğu; sizden kim evlenmeye güç yettirirse evlensin Ey gençler topluluğu; sizden kim evlenmeye güç yettirirse evlensin. Zira o gözü ve mahrem yeri en çok koruyandır. Kim evlenmeye güç yetiremezse oruç tutsun. Zira oruç şehvetten alıkor, şehveti kırar. Hadislerle Kur’an-i Kerim Tefsiri, İbn Kesir, 11. cilt, sayfa:5884

Birincil koruma Kanla bulaşma yollarına dikkat edilmeli; Kuaför, berber salonları, eczane ve sağlık kuruluşlarında bize hizmette kullanılan araç ve gereçlerin temizliğinden emin olunmalı. Kan alınması gerektiğinde alınan kanın hastalıklar acısından test edilip edilmediği sorulmalı. Kan kardeşi olmak, aynı iğne ile iğne ya da aşı olmak, başkalarının yaralarına açık elle dokunmak bulaşma ihtimalini artırır. Aynı tıraş bıçağı ya da usturanın kullanılması.

Birincil koruma Özellikle üreme organlarında olan yara, bere, sivilce veya kaşıntıyla oluşan tahrişlerin hemen tedavi edilmesi, CYBH’ların belirtilerinin tanınması ve kendinde ya da eşinde benzer belirtiler görünler derhal doktora baş vurmalı.

İkincil koruma Bulaşıcılık süresinin kısaltılması, komplikasyon ve sekellerin en aza indirilmesini amaçlar. Erken tanı ve yeterli tedavi çalışmalarını içerir.

AIDS 1981’de tarif edildi, 1992’ de 2.5 milyon hasta,

Haram yollardan cinsi tatmin arayanlara karşı İslam’ın koyduğu yasakları fazla sert ve hatta gayri medeni bulanlar, AIDS başta olmak üzere CYBH’ların bütün insanlığı ve medeniyeti tehdit eder bir hal alışı karşısında insafa gelmeli ve hakkı teslim etmeli değil midir?

Kötülüklerin, fuhşiyatın açığına da gizlisine de yaklaşmayın. (En’am-151) Fuhşiyat (fevahiş) çirkinliği meydanda olan her türlü kötü davranışı kapsar. Kur’an; zina, eş cinsellik, edep yerlerini açma, üvey anne ile evlenme gibi davranışları fuhşiyattan sayar. ( Kur’an-ı Hakim ve Açıklamalı Meali, Prof. Dr. Suat Yıldırım)

Aleyhissalatüvesselam: Evet zina artarsa, buyurmuşlardır. Ümmü Seleme (ra) efendimizden sormuştur: Ey Allah’ın Resulü! Aramızda Salihler mevcutken bizler helak mı olacağız ? Aleyhissalatüvesselam: Evet zina artarsa, buyurmuşlardır. Kütüb-i Sitte, Prof. Dr. İbrahim Canan cilt:16, sayfa:336