EVSEL ATIKLAR VE GERİ DÖNÜŞÜM PROJELERİ HAZIRLAYAN:Furkan YERDURMAZ DANIŞMAN:Doc.Dr.Yasemin Bircan YILDIRIM DERS:BALIK TOKSİKOLOJİSİ

İÇİNDEKİLER Atık nedir? Atık çeşitleri nelerdir? Evsel atık suların arıtımında kullanılan işlemler Atıkların içeriğinde neler var? Karbonlu bileşikler Kompostlama  Niçin Geri Kazanım ve Geri Dönüşüm ?

Atık nedir????? Kullanılma süresi dolan ve yaşadığımız ortamdan uzaklaştırılması gereken maddeler atık olarak tanımlanır.

Atık çeşitleri…… Endüstriyel ve evsel atıklar faz olarak katı,sıvı ve gaz olmak üzere üç grupta toplanır.

Atıkların içeriğinde neler var?.. Endüstriyel atıklar içerisinde karbon bileşikleri bakımın dan zengindir. Evsel atıklarda azot ve fosforlu bileşikler bakımın dan zengindir..

Karbonlu bileşikler.. Sanayi türüne bağlı olarak değişirler. Genel olarak bu bileşikler yağ,petrol,gres vb..

Atıkların doğal yollarla çürütülmesi sonucunda organik maddece zengin ürününe kompost denir.

Kompost yapımında her türlü organik atık, bitkisel (sebze, meyve, yemek, ekmek vb. atıklar) ve hayvansal atıklar, gıda sanayi atıkları, gıda sanayi ve evsel atık su arıtma çamurları tek tek veya daha iyi şekilde karışım olarak kompostlanabilir.

Bu malzemeler KOMPOSTLANMAMALIDIR:   •İnsani atıklar veya hijyenik pedler   •Hastalıklı bahçe bitkileri   •Arsız otlar   •Odun kömürü külü   •Parlak kuşe kağıt   •Böceklere karşı ilaçlanmış bitkiler

Kompostlama mekanizması Kompostlama işlemi,nemli tutulan ve havalandırılan karışık organik atıklarda doğal olarak bulunan,kendiliğinden çoğalan mikroorganizmalar tarafından gerçekleştirilir.Başlangıçta çoğunlukla bakteri olan bu organizmaların çoğalması sırasında ısı,CO2 ve su buharı açığa çıkar.

Kompostlaştırma işlemine katkıda bulunan organizmalar arasında bakteriler,mayalar,küfler ve aktinomisetler sayılabilir. Düşük nem şartlarında(%50-60 nem) özellikle küf ve aktinomisetler aktif rol oynarlar. Daha yüksek nem şartlarında (%60-80 nem) bakteriler kompostlaştırma işleminde işleminde aktif rol oynarlar.

Kompostlama süreci su safhaları içerir: Ayırma Parçalama (öğütme) Fermentasyon Olgunlaştırma için depolama

Kompostu insanda sindirim ile karşılaştırabiliriz. Ağız ------Parçalama-Karıştırma-----Ön İşlem Mide--------İşleme Girme------Kompostlaşma Bağırsak---Organizma tarafından kullanılma--Son İşlem (insanda kana karışma, bitkide köklerle bünyeye alınma)

1-AYRIŞTIRMA Toplanan organik atıklar kompostlama işleminden önce manuel ve mekanik olarak ayırma işlemine tabi tutulur. Amaç: Ekonomik değeri olan maddelerin ayrılması; plastik, cam gibi inert madde ve kimyasal kirleticilerin miktarının en aza indirilmesidir.

2-PARÇALAMA Katı atık işleme tesisine gelen atıklar, tesis içerisinde hareketli bantlar ile eleme ve boyut küçültme ünitelerine iletilir. Yabancı maddelerden arındırılmış, elenmiş ve boyutları küçültülmüş organik atıklar (yemek artıkları ve yeşil atıklar) kompostlama için biyolojik parçalama ünitesine iletilirler.

FERMANTASYON Fermentasyon işlemi üç evrede gerçekleşir: Mezofilik evre Termofilik evre İyileştirme(soğuma)evresi Bu evrelerde işlem yapan mikroorganizmalar şunlardır:

1-Mezofilik Evre Birinci aşamada mezofilik bakterilerle beraber aktinomisetler, mayalar ve diğer mantarlar; yağları,proteinleri ve karbonhidratları ayrıştırır. Sıcaklık 300C’ye erişinceye kadar küf mantarları,bakteriler,protozonlar aktif rol oynar.30-400C arasında aktinomisetler egemen olmaya başlarlar ve ortamda topraksı koku meydana yayılır.Aktinomisetler asıl humuslaştırı organzimalar olarak bilinir. Aerobik Mezofilik Bakteri

2-Termofilik Evre Sıcaklık 40-500C’ye ulaştığında kompostlamayı başlatan organzimaların hemen hemen tamamı ölür ve bunların yerini 700C sıcaklığa kadar dayanabilen ve ısı üretebilen termofilik bakteriler alır. Termofilik bakteriler kendileri için mevcut besini tükettiklerinde ısı üretmeyi durdururlar ve kompost soğumaya başlar. Termofilik Corynebacterium

3-İyileştirme (Soğuma) Evresi Kompostlamanın sonuç aşamasında,çok sayıda solucan ve böcek larvaları oluşmaktadır. Ürün kalitesini yükselmek için,öğütme,elekten geçirme,gerekirse kurutma ve paketlemeyi içerir.ürün iyileştirme işlemi ürünün açık havada 30-60 gün bekletilerek koyu rnkli,kısa fiberli,kararlı hale gelmesidir. Olgunlamamış kompost Olgunlaşmış kompost

Kompostlaştırma işleminde patojenik organzimaların aktiviteleri sonucu ( virüsler,bakteriler,protozoa,küf vb.)etrafta hastalık sorunları ortaya çıkarabilir.Bunu önlemek için yüksek sıcaklıkta (T>60 C) kompostlaştırma işlemi uygulanır.Koku sinek ve gürültü problemleri oluşabilir.Koku problemi etkin havalandırma ile giderilebilir.

Kompostlamaya etki eden faktörler: Atık yapısı Kimyasal bileşim Ekolojik faktörler Ham maddenin hazırlanması ve kompostlama metotları Karbon/Azot oranı Sıcaklık Havalandırma Ph Su muhtevası Zararlı maddeler Dane büyüklüğü Aşı maddesi

C/N ORANI Genel olarak kompostlama için ideal C/N oranı 30:1 olarak kabul edilir. Daha düşük oranlarda ortamda ihtiyaçtan fazla bulunacak azot amonyak gazı olarak istenmeyen kokuya sebep olarak ortamdan ayrılır. C/N oranının yüksek olması durumunda ise, ortamdaki mikroorganizmaların büyümesi için yeterli azot bulunmayacağından, kompost oransal olarak daha soğuk kalır ve parçalanma daha düşük bir hızda devam eder.

SICAKLIK İyi planlanmış bir kompost sisteminde 60-70o sıcaklığa ulaşılması 3-5 gün alır. İşletme esnasında kompost sıcaklığının 65oC’nin altında tutulmasına çalışılır. Zira yukarıda da belirtildiği gibi yüksek sıcaklıklarda faydalı mikroorganizmaların da ölmesi söz konusudur. Yığının çok ısınması halinde karıştırma veya havalandırma ile yüksek sıcaklık düşürülür.

NEM Nem: Kompostlamada ideal nem oranı %50-60 olarak verilmektedir. Düşük nem oranları (< %30) mikrobiyal aktiviteyi engellerken, çok fazla nem (< %65) de yavaş ayrışmaya, koku oluşmasına ve süzüntü suyuna besin maddesi karışmasına neden olur.

Ev tipi ticari kompostlama ünitesi  Kompostlama hazneleri çeşitli şekillerde olabilir. Ev tipi ticari kompostlama ünitesi

Kompost ürünü ile gübre arasındaki farklar Kompost,gübre değildir.Gübre toprağa bitkilerin gelişmesi için gerekli besin maddesi kazandırırken kompost,toprağın yapısal düzenini sağlar.Ancak kompost içerisine belli oranlarda Azot,Fosfor,Potasyum ilavesi ile üstün kalitede gübre eldesi mümkün olabilmektedir.Elde edilen bu gübrenin tarım alanlarına yararı tüm yapay gübrelerden daha fazladır.

Sürekli kompost kullanmanın toprağa yararları Hasatla topraktan uzaklaştırılan organik maddelerin yerini alır,toprağın humus çevrimini dengeler. Topraktaki canlı yaşamını teşvik eder ve organizmaların sayılarını artırır. Hafif bünyeli topraklarda besin maddesi ve su tutma yeteneği artırılır Asidik toprakların pH’sı artar. Toprak kayması,yıkanması ve erozyonu önlenir.

Kompost şu alanlarda kullanılmaktadır. Süs bitkileri alanında Peyzaj mimarlığı ve uygulama alanlarında Fidancılıkta Tekrar kültüre alma,yeşillendirme Üzüm bağlarında Ormancılıkta Biyofiltre tesislerinde

Kompost kullanımıyla; Üretim sonrası atıkların yeniden değerlendirilmesi, Su kirliliğinin önlenmesi, Turba kaynaklarının tüketiminin azaltılması, Toprak üzerinde bırakılan atık miktarının azaltılması, Bitkisel atıkların yakılmasının önüne geçilmesi sağlanmış olur.

Kompost yapımı için gerekli adımlar: * Kopmost İçin Uygun Bir Sepet Bulalım * İçerisine bahçedeki otları, kırık dalları atalım * Sepetimizin içerisine yaprakları atalım * Evdeki yemek artıklarını da atalım * Zaman zaman (haftada bir) havalandırmak için karıştıralım * İçerisine su katıp nemli tutalım * Kompostlama sırasında sıcaklık çok yükselir * 3 ay sonra bakalım * Kahverengi gübre ile hormonsuz ürünler yapalım

Niçin Geri Kazanım ve Geri Dönüşüm  Niçin Geri Kazanım ve Geri Dönüşüm ?     Genel bir sonuç olarak belirtmek gerekirse, 1970'lerde hız kazanan doğayı koruma ve kirlenmesini önleme çabalarının en etkili yollarından birinin, yenilenemeyen doğal kaynaklardan tasarruf etmek olduğunun 1980'lerin ortasından itibaren genel kabul görmesi, bu alanda tüm dünyada önemli girişimlerin başlatılmasını sağlamış, başta ambalaj malzemeleri olmak üzere atık haline gelmiş tüm değerlendirilebilir malzemelerin, malzeme ve/veya enerji biçiminde geri kazanımı birçok ülkenin hedefi haline gelmiştir.     

Ülkemizde de konuya ilişkin kamuoyu bilinci ve duyarlılığının her geçen gün arttığı görülmektedir. Bu faaliyetlere yeni bir hukuki düzen getirme doğrultusunda, 1991 yılında yürürlüğe giren Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği, KAKY'ne göre yasal zorunlu kotalar ile dar kapsamda başlatılan çalışmalar, bazı AB üyesi ülkelerde olduğu gibi ambalaj atıklarına özgüyeni yönetmelik ile 2004 yılından itibaren daha geniş bir kapsama ve kaynağında ayrı toplama hedefi ile ileri bir aşamaya ulaşmıştır.     Hukuka oturtma çabalarının sosyal yansımalarının da olduğunu vurgulamak gerekir. Artık çevreye saygılı olmayan üreticilerin itibarı zayıflamakta ve geri dönüşüm özelliği taşımayan ürünler, bilinçli tüketiciler tarafından her geçen gün daha az rağbet görmektedir.

DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİM…