Mineraller Yrd. Doç. Dr. Bekir Engin Eser Zirve Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Biyokimya Ana Bilim Dalı

Esansiyel (Elzem) Elementler Element aynı cins atomlardan oluşan ve daha küçük maddelere ayrıştırılamayan maddelerdir 112 adet element mevcuttur (peryodik tablo), bunlardan 90 tanesi doğal olarak bulunan elementlerdir Bunlardan 25 tanesi vücut için gerekli olan elementlerdir- esansiyel elementler Hidrojen (H), karbon (C), oksijen (O) ve nitrojen (N) insan vücudunun ağırlık olarak ~% 97 % sini ve atom miktarı olarak ise % 99 unu oluşturur http://www.chem.wisc.edu/deptfiles/genchem/sstutorial/Text3/Tx33/tx33.html

Esansiyel Elementler: Makro ve Mikro Elementler Makro elementler Inorganik (mineraller) Organik Mikro elementler Makro elementler: Vücudun yapısında yüksek miktarlarda bulunan elementlerdir. Vücudun sağlıklı fonksiyonu için de yüksek miktarlarda ihtiyaç duyulurlar (C, H, N, O, P, S gibi) Mikro elementler (İz elementler): Vücudun küçük miktarlarda ihtiyaç duyduğu fakat vücut fonksiyonlarının sağlıklı bir şekilde işlemesi için elzem olan elementlerdir (Zn, Mn, Cu gibi)

Vücudumuz İçin Gerekli Esansiyel Elementler http://en.wikipedia.org/wiki/Composition_of_the_human_body#mediaviewer/File:201_Elements_of_the_Human_Body-01.jpg

Esansiyel Elementlerin Önemli bir Grubu: Mineraller Karbon, hidrojen, oksijen, azot ve kükürt haricindeki (organik moleküllerin yapısında bulunmayan) esansiyel elementler esansiyel mineraller olarak da isimlendirilir Mineraller, vücudumuzda bulunan organik moleküllerin yapısında direk olarak bulunmazlar (inorganik madde sınıfına girerler) Bu mineraller besinler vasıtasıyla vücudumuza alınır Minerallerin eksikliğinde de hastalıklar görülür; özellikle demir eksikliği önemlidir – anemi hastalığı

Minerallerin fonksiyonel sınıflandırılması Yapısal Görev kalsiyum, magnezyum, fosfor Hücre zarı fonksiyonu sodyum, potasyum Enzimlerde kofaktör olarak kobalt, bakır, demir, molibden, selenyum, çinko Düzenleyici ve hormonsal görev kalsiyum, krom, iyot, magnezyum, mangan, sodyum, potasyum Elzem fakat görevi tam bilinmeyen Silikon, vanadyum, nikel, kalay Vücutta etkisi görülen ancak elzemliği tam olarak belirlenememiş Florür, lityum Fazla alındığı durumlarda toksik etki gösterebilen ve besinlerde bulunabilen aliminyum, arsenik, antimon, boron, bromür, kadmiyum, sezyum, kurşun, civa, gümüş gibi

Demir (Fe) Hayvansal besinlerde bulunan demir daha çok emilir (% 15-30) Bitkisel besinlerde emilim ise daha azdır (% 5-10) Asit ortam, (özellikle C vitamini) heme olmayan demirin emilimi arttırır Karaciğer, dalak, yürek, kırmızı etlerde heme formunda bulunur ve % 25 oranında emilir. Kurubaklagiller, pekmez ve yeşil sebzelerde non-hem demir olup emilimi düşüktür. hem grubu

Demir yetersizliğinde: Demirin vücudumuzdaki görevleri: Hemoglobin yapımı Enzim Yapısında kofaktör olarak bulunma O2 taşınması Bağışıklık sistemi Erkeklerde 10 mg, kadınlarda 18 mg günlük ihtiyaç değeri Demir yetersizliğinde: Hipokromik, mikrositer anemi (Yorgunluk, Taşikardi, baş dönmesi, iştahsızlık, vb). Fazlalığında karaciğer ve pankreasta sorun oluşturabilir