İŞBİRLİKLERİ Prof. Dr. Gündüz Ulusoy TÜSİAD-SÜ Rekabet Forumu İmalat Sanayiinin Sorunları ve Çözüm Yolları Paneli 18 Mart 2006

Gündüz Ulusoy2 TÜSİAD-Sabancı Üniversitesi Rekabet Forumu (REF) TÜSİAD ve Sabancı Üniversitesi’nin ortak girişimleri ile kurulmuş bir araştırma merkezidir. Amacı genel olarak küreselleşme, özel olarak da Avrupa Birliğine entegrasyon sürecinde uluslararası piyasalarda Türk özel sektörünün kalıcı bir pazar payı elde edebilmesi için gerekli rekabet gücü, inovasyon yönetimi ve kıyaslama çalışmalarını yapmaktır.

Gündüz Ulusoy3 TÜSİAD-Sabancı Üniversitesi Rekabet Forumu (REF) REF’in faaliyetleri 3 ana kategoride toplanabilir; –Araştırma faaliyetleri –Bilgi yayılımı faaliyetleri –İşbirlikleri

Gündüz Ulusoy4 TÜSİAD-Sabancı Üniversitesi Rekabet Forumu (REF) Süreklilik Arz Eden Alanlar Genel Kavramları İçeren Alanlar Sektörlere Özel Alanlar Uluslararası KıyaslamaUlusal İnovasyon Girişimi Gıda Sektörü İhracatta Rekabet Kıyaslaması İmalatta Yenilik TÜBİTAK Biyoteknoloji Fraunhofer Institute ile European Manufacuring Innovation Survey SMEExcel İşbirlikleri Leonardo Projesi Nanoteknoloji (planlanıyor) İmalatta Yenilik Araştırması

Gündüz Ulusoy5 İşbirliği İşbirliği, bir şey üretmek veya yaratmak amacıyla karşılıklı çıkar için bir arada çalışma sanatıdır. İşbirliği, yeni tekniğe veya bilgiye ulaşmayı hızlandırır; ölçek ekonomisini ve en iyi üretim uygulamalarını güçlendirir; ürün portföyünü genişletir ve yeni müşterilere ulaşılmasını sağlar.

Gündüz Ulusoy6 İşbirliği İşbirliğinde, karşılıklı çıkar için yetenekler, bilgi, kaynaklar, sistemler ve riskler paylaşılır. Bir proje etrafında işbirliği yapan firmalar kendi çekirdek yeteneklerini kullanacakları işlerine odaklanırlar; diğer işleri ise kendi çekirdek yeteneklerine göre işbirliğinde yer alan diğer firmalar üstlenirler.

Gündüz Ulusoy7 İşbirliği Çeşitleri Tedarik Zinciri (Belirgin bir kumanda zinciri var.) Genişletilmiş İşletme (Baskın bir lider var.) Eşitler Arası İşbirliği (Belirgin bir lider yok..)

Gündüz Ulusoy8 İşbirlikleri 21. Yüzyılda rekabet tek tek firmalar arasında değil, işbirliği yapan firmaların oluşturduğu işbirliği ağları arasında olacaktır. (Next Generation Manufacturing Project, 1997) Ağ(lar) içinde yer alan KOBİ’ler tek başına çalışan firmalara göre genellikle daha rekabetçi ve yenilikçilerdir. Ağ içinde çalışırken firmalar ağ genelini tamamlayıcı işlevler üzerinde odaklanma ve uzmanlaşma fırsatını yakalarlar. (Bologna 2000 SME Conference)

Gündüz Ulusoy9 İşbirliğinin Performansa Etkisi

Gündüz Ulusoy10 Otomotiv Sektöründe İşbirlikleri Şirket Ortak tasarım yaptığı şirketler Araç tedarik ettiği şirketler Parça tedarik ettiği şirketler Ticari anlaşması olduğu şirketler Chrysler Mitsubishi & Renault MitsubishiD.Benz, Fiat FiatFord & PSANissan, SubaruFiat Ford Mazda, Nissan, VW VAGKIA, Mazda GMIsuzuIsuzu, ToyotaIsuzu HondaRover Chrysler IsuzuGMGM, Subaru MazdaFordKIAFordSaab MitsubishiChrysler, VolvoHyundai, ChryslerHyundaiVolvo, D.Benz NissanFordFiat, VAG PSA Renault/Volvo, Citroen, Fiat RoverSuzuki Renault Volvo, PSA, Chrysler Volvo, Subaru ToyotaDaihatsuGMDaihatsu VAG Ford-Autolatina, Toyota Volvo Renault/PSA, Mitsubishi

Gündüz Ulusoy11 Türkiye’de İşbirliği İmalat Sanayiinde Yenilik Araştırması 2004/05 REF tarafından yürütülmüş olan bu araştırmanın sonuçlarına göre firmaların yaklaşık %30’u diğer firmalarla bir tür işbirliği yapmaktadır.

Gündüz Ulusoy12 Türkiye’de İşbirliği İmalat Sanayiinde Yenilik Araştırması 2004/05 Metal sektöründe işbirliği yapan firmaların işbirliği yaptığı alanlar

Gündüz Ulusoy13 Türkiye’de İşbirliği İmalat Sanayiinde Yenilik Araştırması 2004/05 Araştırma kuruluşları ve üniversiteler ile yapılan işbirliklerinin coğrafi dağılımı (adet)

Gündüz Ulusoy14 Türkiye’den Örnekler Temsa ve DAF arasındaki “Uzun Dönem Tedarik ve Stratejik İşbirliği Anlaşması” çerçevesinde DAF, Temsa Otobüslerinde kullanılmak üzere muhtelif motor ve ilgili aksamı Temsa’ya tedarik etme ve Temsa’nın yapacağı uygulamaların uygunluğunu kontrol etme kararı almıştı yılından itibaren Bursa fabrikalarında, Fiat, PSA Peugeot Citroen Grubu için yeni bir hafif ticari aracın üretimine başlamaya hazırlanan Tofaş, lisans hakları (fikri mülkiyet hakları) kendisine ait olacak bu proje için 350 milyon Euroluk yatırım yapacak.

Gündüz Ulusoy15 SMEexcel Projesi REF’in de ortak olarak yer aldığı bir Leonardo projesi olan SMEexcel projesi, KOBİ’lerin işbirliği kurma konusunda strateji belirleme çalışmalarına destek olacak metotların geliştirilmesi ve yaygınlaştırılması amaçlanmaktadır. Araştırma, 5 ülkeden (Çek Cumhuriyeti, İrlanda, İskoçya, Polonya ve Türkiye) 5 araştırma kuruluşu ve 5 KOBİ’den oluşan bir konsorsiyum tarafından sürdürülmektedir. Proje dahilinde 5 ülkede bir saha araştırması gerçekleştirilmiştir.

Gündüz Ulusoy16 İşbirliğinde Bulunma Sebepleri – SMEexcel

Gündüz Ulusoy17 İşbirliği Yapan Firmaların İşbirliğine Katkıları – SMEexcel

Gündüz Ulusoy18 TANIMLAMA OLUŞTURMA UYGULAMA ÖLÇME Geçit 2 Geçit 3 Geçit 4 Geçit 5 İLGİ UYANDIRMA Geçit 1 İşbirliği Süreci Gözden geçir ve değerlendir İşbirliği projesini uygula Düzeni oluştur İşbirliğini öğren Kendinin ve ortakların ihtiyaçlarını belirle

Gündüz Ulusoy19 Sinerji Modeli – Olgunluk Skalası Eniyileyen (5) En üst düzey yetenek sahibi ve liderlik gösterebiliyor. Standart (4) İyice anlaşılmış. İyi bir uygulama ve yetenek düzeyi. Tanımlı (3) Kısmen anlaşılmış. Temel uygulama düzeyi. Oluşma (2) İsterler hakkında temel anlayış var. Ancak uygulayamıyor. Başlangıç (1) Mevcut değil veya tahmin edilemiyor. Ticari Sinerji Stratejik Sinerji Kültürel Sinerji Operasyonel Sinerji

1. Aşama -Fayda – Maliyet Analizi -İşbirliğine Hazır Olma Endeksi

Fayda – Maliyet Ön Analizi İşbirliği daha fazla incelemeye değer mi?

Gündüz Ulusoy22 Fayda – Maliyet Analizi Kuruluşunuz için potansiyel fırsatlar hakkında beyin fırtınası Risk düzeyinin tahmini Fayda ve maliyetleri tahmini Nakit akışının değerlendirilmesi

Gündüz Ulusoy23 Fayda – Maliyet Analizi Risk-Kazanç gösterimi üzerinde değişik fırsatların değerlendirilmesi Olgun bir kuruluş için iyi bir işbirliği adayı Daha az olgun bir kuruluş için iyi bir işbirliği adayı

İşbirliğine Hazır mısınız? / Run example

Gündüz Ulusoy25 İlgi Uyandırma Aşamasına İlişkin Firma Bazında Uygulanacak Kontrol Listesi İşbirliğinin organizasyonunuza olası katkılarınızı anlıyor musunuz? Almış olduğunuz yükümlülüklerin, içerdiği maliyetlerin, talep ettiği zamanın farkında mısınız? Fikri mülkiyet haklarını konusunu ve getirdiklerini anlıyor musunuz? İşbirliğinin kuruluşunuzdaki karar alma mekanizma ve yollarını ve güç dengelerini nasıl etkileyeceğinin farkında mısınız?

Gündüz Ulusoy26 İlgi Uyandırma Aşamasına İlişkin Destek Veren Kuruluşlar Tarafından Uygulanacak Kontrol Listesi Müşteri firmalarınızın ilgisini nasıl uyandıracağınızı biliyor musunuz? Müşteri firmalarınız arasında işbirliği uygulamasını nasıl başaltacağınızı biliyor musunuz?

2. Aşama Tanımlama Aşaması İşbirliği için önceliklerinizin belirlenmesi Ortakların yeteneklerinin belirlenmesi

Firmanın Analizi İşbirliği sizin için en iyi yol mu?

Gündüz Ulusoy29 Adım 2 Kuruluş hakkında iç ve dış bilgi toplanıyor Mevcut iş performansının gözden geçirilmesi İç Analiz Dış Analiz Kuruluşun yeteneklerinin belirlenmesi ve sıralanması Yeteneklerin tanımlanması Kuruluş fırsatlarının gözden geçirilmesi Fırsatlara öncelik verilmesi Adım 1 Firma hakkında temel bilgileri sağlıyor. Adım 3 Bilgileri değerlendiriyor ve nasıl hareket edilmesini belirliyor. Adım 4 Kararların nasıl uygulanacağını belirliyor ve işbirliği çalışmalarını başlatıyor Fırsatlar ve yeteneklerin karşılaştırılması Firma içi geliştirme önceliklerinin belirlenmesi İşbirliği için olası adayların belirlenmesi İşbirliği startejisinin belirlenmesi İş hedefleri üzerinde anlaşma Risklerin belirlenmesi ve ölçülmesi Risk / Getiri Analizi Amaçlar, ölçütler, hedefler, aksiyonlar İhtiyaçların Tanımlanması

Gündüz Ulusoy30 Firmanın Amaçlarının Belirlenmesi Ölçülebilir hedefler firmanın gidiş yönünü belirliyor.

Gündüz Ulusoy31 Firmanın Güçlü Yönlerinin Belirlenmesi Bir kuruluşun yetenekleri onun güçlü yönlerinin bir bileşidir. Yetenekler çekirdek yeteneğe dönüşebilir.

Gündüz Ulusoy32 Fırsatların Belirlenmesi Bir çok fırsat söz konusu olabilmektedir. Öncelik sırasına göre dizmek için bir yönteme ihtiyaç vardır.

Gündüz Ulusoy33 Risk / Fayda Analizi Yeni pazarlar oluşturmak ve yararlanmak için K&T ile yakın ilişki kurulması. Tıp aletleri sektörü için bir dizi hizmet tasarlanması ve pazarlanması İşbirliği için daha olası seçenek.

Gündüz Ulusoy34 Fırsat – Yetenek Analizi Fırsatlar belirlenip önceliklendirildikten sonra bunların üzerine nasıl gidileceği sorunu gündeme gelir. Siz mi yapacaksınız yoksa işbirliğine mi gideceksiniz?

Grup Bazında İşbirliği Analizi En iyi fırsatları bulma

Gündüz Ulusoy36 Ortaklığın İnşası Grup Bazında Fırsatların Bulunması ve Gözden Geçirilmesi Fırsatların Seçimi ve Önceliklendirilmesi Adım 1 Ortaklığa açık olan fırsatları belirliyor. Fırsatlar ve Grup Yeteneklerinin Eşlendirilmesine Yönelik Analiz Ortaklık Hedeflerinin Tanımlanması Üst Düzey İşbirliği Planının Konsolidasyonu Risk / Getiri Analizi Amaçların, Ölçütlerin, Hedeflerin, Aksiyonların Belirlenmesi Yeni Ortaklar? Adım 2 Bilgileri değerlendiriyor ve nasıl devam edilmesi gerektiğine karar veriyor. Adım 3 Kararları uygulamaya koyuyor ve işbirliği sürecini başlatıyor.

Gündüz Ulusoy37 Fırsatları İrdeleme Anahtar teslim üretim Yarıiletken sektörü İrlanda pazarı Dışarıya verme Sertifikalı müteahhit Risk ölçme yöntemi her fırsatın göreli riskini ölçmeye yarıyor. Risk /Fayda değerlendirmesi grafik olarak en iyi seçenekleri gösteriyor.

Gündüz Ulusoy38 D Y D Y RİSK Yıllık Gelir €,000 Fırsatların Değerlendirilmesi Kendin yap Yapma Değer mi? İşbirliği Yap

Gündüz Ulusoy39 Fırsat - Yetenek Analizi Fırsatlar belirlenip önceliklendirildikten sonra bunların üzerine nasıl gidileceği sorunu gündeme gelir. Siz mi yapacaksınız yoksa işbirliğine mi gideceksiniz?

Gündüz Ulusoy40 Tek Sayfada İşbirliği Stratejisi Tek sayfada işbirliği stratejisi önemli amaçları, hedefleri ve aksiyonları vurgulayarak işbirliği ortaklığının oluşmasına yardımcı olur. Stratejinin zaman boyutu İşbirliği ortaklığının vizyonu Önemli hedefler Üst düzey amaçlar Projeler, aksiyonlar ve sahipleri

Gündüz Ulusoy41 Tanımlama İçin Kontrol Listesi Bir firma veya firma grubu olası bir iş fırsatı belirleyebildi mi ? Grubun tüm üyeleri bu birlikteliğin kendilerine ne fayda getireceğini belirlediler mi ? Bundan sonraki aşamalar için bir aracıya gerek var mı ? Eğer öyle ise böyle bir kişi belirlenip davet edildi mi ?

3. Aşama Oluşturma Aşaması Yapı, Sistem ve Anlaşmaların Yerli Yerine Oturtulması

Gündüz Ulusoy43 Oluşturmanın Unsurları Gizlilik Anlaşması Kontrol ve Yönetim Metodları Paydaş Analizi İş Planı B Planı IPR Anlaşması İşbirliği Anlaşması Ortaklar arasında uyum ve birlik Veri ve bilgi Uyum Kurumsal yönetişim Çevre Kalite Finansal sistemler Problem Çözme Süreci İletişim Süreci Önemli bir ihtiyaç ortaklar arasında bazı önemli konularda uyum ve birliği sağlayarak işbirliğini çalıştırabilmek. Ortaklar arasında güven ve koordinasyonu sağlayabilmek amacı ile bazı anlaşmaların yapılıp devreye alınması gerekiyor.

Gündüz Ulusoy44 Oluşturma İçin Kontrol Listesi Metrikler kullanan ve hedefler içeren bir iş planı. Her ortağın sağladığı faydanın ölçülmesi. Yönetim yapısı, hesap verme düzeni, gözden geçirme mekanizmaları ve nihayete erdirme mekanizması kurulmuş durumda. Bilgi paylaşımı/ kaynak dağıtımı sistemleri. Genel kontrol politikası üzerinde anlaşma. IPR önlemlerinin ve ortaklara yüklediklerinin tam olarak anlaşılmış olması. Ortaklar arasında yatırım, banka hesapları, faturalandırma, harcama yetkileri, vs. içeren finansal sistem.

4. Adım Uygulama İşbirliği Faaliyetlerinin Uygulanması

Gündüz Ulusoy46 Uygulamanın Unsurları Takip etme ve kontrol süreçleri. Performans ölçümü. Problem çözümü. Yatırım ve kaynak yönetimi. Geniş çaplı ve sürekli iletişim.

Gündüz Ulusoy47 Uygulama İçin Kontrol Listesi Performans metrikleri belirlendi ve uygulamada. Ortakların kaynakları bütünleştirildi. Ortaklar arasında veri ve bilgi akışı bütünleştirildi. İşbirliğini gözden geçirme mekanizması oluşturuldu ve uygulanıyor. Bir karar verme süreci belirlendi ve uygulanıyor. Hedeflere ulaşılıyor ve eksik kalınan noktalarda ise bu hususların üstüne gidiliyor. Etkin liderlik. Her ortak işbirliğinden fayda sağlıyor mu ?

Teşekkür Ederim