VERGİ UYGULAMALARI ÇİN ENFLASYON DÜZELTMESİ VE MUHASEBESİ

Enflasyon Düzeltmesinin Gerekçesi Normalde mali tablolar, işletmelerin gerçek durumunu doğru bir şekilde yansıtmak üzere düzenlenirler. Oysa enflasyon mali tabloları önemli ölçüde çarpıtmaktadır. Hem mali tabloları kullananların sağlıklı karar alabilmeleri hem de fiktif kazançlar üzerinden yersiz vergi ödememeleri için enflasyon düzeltmesi yapmaları gereklidir.

Bugüne Kadar Neden Geçilmedi? Vergi Kanunlarında Mükellefleri Enflasyondan Koruyan Düzenlemelerin Mevcut Olması. VUK/ Mük.298 Yeniden Değerleme (DAF) GVK/38’ de yer alan MAF ve Altın Artış Fonu GVK/57’ de yer alan Gider Artış Fonu (GAF) Stok Değerlemesinde Geçerli Olan LİFO Yöntemi GVK/41-8 ve KVK/15-13 ‘ de yer alan Finansman Gider Kısıtlaması Amortisman Ayırma Usulü Değişti Vergi Gelirlerinde Azalmaya Yol Açacak Olması. Enflasyon Düzeltmesini Uygulamanın Zor Olması.

A. Açılış Bilançosu – 31.12.2003 Tarihli Bilançosunun Düzeltilmesi 5024 S.Kanunla Getirilen Düzenlemeler: (01.01.2004 tarihinden itibaren yürülükte) A. Açılış Bilançosu – 31.12.2003 Tarihli Bilançosunun Düzeltilmesi VUK/Geç.25 328 nolu VUK GT B. Cari Dönem Mali Tablolarının Düzeltilmesi için VUK/Mük..298 338 nolu VUK GT 333 nolu VUK GT- Amortismanlarla İlgili NOT: Daha sonra çıkarılan 5228 S. Kanunla ilgili düzenlemelerde bazı değişiklikler yapılmıştır.

Hangi Mali Tablolar Düzeltilecek ? Açılış Düzeltmesinde: (VUK/Geç.25 ve 328 GT) Sadece 31.12.2003 tarihli dönem bilançosu 2004 içinde biten özel hesap dönemine ait dönem bilançosu Cari Dönem Düzelt: (VUK/Mük.298 ve 338 GT) VUK/Mük.298’ de Geçici Vergi dönemleri ile yıllık mali tabloların düzeltileceği belirtiliyor, Ancak, hangi tabloların düzeltileceği ve geçici vergi dönemlerinde düzeltme yapılıp yapılmayacağı konusunda Maliye Bakanlığına yetki verilmiştir. Maliye Bakanlığı da 338 GT’de sadece bilançoların düzeltileceğini belirtmiştir. Gelir tablolarının düzeltilmesine gerek yoktur.

Enflasyon Düzeltmesi Uygulama Şartları: (VUK mük 298) Fiyat endeksindeki artışın, içinde bulunulan dönem dahil son üç hesap döneminde %100'den ve İçinde bulunulan hesap döneminde % 10'dan fazla olması halinde malî tablolar enflasyon düzeltmesine tâbi tutulur. Enflasyon düzeltmesi uygulamasında her iki şart birlikte aranacaktır.

NOT-1: - Bir hesap dönemi içerisindeki herhangi bir geçici vergi döneminde enflasyon düzeltmesi yapılması zorunluluğu doğduğunda, aynı hesap dönemi içindeki takip eden geçici vergi dönemlerinde de, TEFE’deki artış enflasyon düzeltmesi zorunluluğu doğuran haddin altına düşse dahi enflasyon düzeltmesi yapılmaya devam edilecektir. -

NOT-2: 1.1.2004’ den itibaren geçici vergi dönemi yada yıllık herhangi bir bilançoyu düzeltmek için, öncelikle mutlaka 31.12.2003 tarihli bilançoyu düzeltmek gerekir. Nedeni: 1.1.2004 öncesine ait olup Kanunun vergi uygulamasına tabi tutmak istemediği eski dönem veya dönemlere ait gizli kar ve zararlarla cari dönem kar veya zararlarının birbirinden ayrıştırılması gerekir.

Enflasyon Düzeltmesine Tabi Tutulacak Unsurlar: Mali Tabloların Düzeltilmesi Açılış Bilançosunun Düzeltilmesi (Geçiş İçin) Cari Dönem Bilançolarının Düzeltilmesi Vergi Matrahını Oluşturan Diğer Unsurların Düzeltilmesi Matrahtan Çıkarılan Unsurlar Matraha İlave Edilen Unsurlar

Parasal Olmayan Kıymetler: Not:328 Nolu Genel Tebliğ Bilanço Kalemleri Parasal Kıymetler Parasal Olmayan Kıymetler: Not:328 Nolu Genel Tebliğ *Öz kaynak kalemleri ise her halukarda POK olarak kabul edilir ve düz. gerekir

Yoruma Muhtaç Kalemler: 1) Avanslar i) Sipariş avansları - POK ii) iş avansları – mal karşılığı ise ........POK - Kısa vadeli ise ......... PK iii) Personel avansları - PK 2) Karşılıklar i) Gider Karşılıkları - POK ii) Şüpheli Alacak karşılığı - PK iii) Stok değer düş.karşılığı - POK 3) Reeskontlar i) Alacak ve Borç Rees.- PK ii) Gelir Reesk.- PK NOT: Yabancı Para Cinsinden Varlık ve Borçları – Parasaldır.

Kimler Enflasyon Düzeltmesi Yapacak? Enflasyon düzeltmesi, ihtiyari değil, kapsama giren bütün mükellefler için zorunludur. Bilanço esasına tabi gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri, şartların oluşması halinde enflasyon düzeltmesi yapmak zorundadır. Münhasıran ve sürekli olarak altın ve gümüş imali ve alım satımı işi ile iştigal edenler her halukarda düzeltme yapacaklardır. İşletme hesabı esasına göre defter tutanlar ile serbest meslek erbabı düzeltme yapamayacak ancak, amortismana tabi iktisadi kıymetleri için enflasyon düzeltmesi yapılmış tutarlar üzerinden amortisman ayırabileceklerdir. NOT: Yabancı para cinsinden muhasebe tutanlar düzeltme yapamazlar. Hatta, TL’ ye geçmeleri durumunda bile 3 yıl boyunca düzeltme imkanından yararlanamayacaklardır.

SPK ve BDDK Uyarınca Mali Tablolarını Düzeltenler VUK/Geç.25 uyarınca 31.12.203 bilançolarını yeniden düzeltip düzeltmeme konusunda serbesttirler. 328 GT ‘ ye göre bu hüküm, konsolidasyon icabı olarak mali tablolarını düzeltmiş olan bağlı ortaklık ve iştirakler için geçerli değildir. 328 GT: - SPK ve BDDK’ ya doğrudan tabi olarak 31.12.2003’ü düzeltenler, VUK’un belirlediği amortisman süresini uzatamazlar

“Kar” ve “Enflasyonist Kar” Kavramları Ne Demektir? 1.1.2002 Dönem Başı (Yada Kuruluş) Bilançosu: Maddi Duran Varlık: Yabancı Kaynaklar: 500 -Makine 1500 Öz Kaynaklar: - Sermaye 1000 Aktif Toplam 1500 Pasif Toplam 1500

31.12.2002 Dönem Sonu Bilançosu Maddi Duran Varlık: Yabancı Kaynaklar: 500 -Makine 1800 Öz Kaynaklar: - Sermaye 1000 - Kar 300 Aktif Toplam 1800 Pasif Toplam 1500

Uygulama ile İlgili Kavramlar: Enflasyon Düzeltmesi Düzeltme Katsayısı Enflasyon Fark Hesapları Enflasyon Düzeltme Hesabı Parasal Kıymet POK Taşıma Taşıma Katsayısı Reel Olmayan Finansman Maliyeti(ROFM) Toplulaştırılmış Yöntem Faydalı Ömür Net Parasal Pozisyon

Enflasyon Düzeltmesinde Genel İlkeler

Düzeltme Katsayısı: Düzeltme katsayısının tespitinde VUK/Müd. 298’e göre, DİE tarafından hesaplanan TEFE kullanılacak. 328 GT’ de, 1970 – 2003 dönemine ait düz.katsayılarına yer verilmiştir. Genel Tebliğdeki listede bulunmayan katsayılar aşağıdaki formülle hesaplanacaktır. D.K. = M.Tablo Ait Olduğu / Düzeltmeye Esas Dönem TEFE Tarihe ait TEFE

Düzeltme Katsayısı Bir(1) den Küçükse : Örnek: Nisan 2004’de 2 milyara alınan tic.malın 2. Geç.Vergi Dönemi sonu itibariyle düzeltilecek değeri; Nisan 2004 endeksi - 8070,5 Haziran 2004 endeksi - 7982,7 D.K. = 7982,7 / 8070,5 = 0,98912 2 .000.000.000 x 0,98912 = 1.978.240.000 TL Enf. Düzeltme Farkı: 2.000.000.000 - 1.978.240.000 = 21.760.000.-TL, Ticari Mallar Enflasyon Düzeltme Farkı hesabına alınacaktır. Daha sonra bu tutar, 698-Enflasyon Düzeltme Hesabına Atılır. ....................... / ........................... 698-Enf.Düz.Hes. 21.760.000 153.02-Ticari Mallar Enf.Farkı Hs. 21.760.000 ....................... / ............................

Kullanılacak Düzeltme Katsayılarının Belirlenmesinde Esas Alınacak Tarihler (VUK mük 298,328 GT) a) Alış bedeli ile değerlenen menkul kıymetler ve mali duran varlıklar için: Satın Alma Tarihi b) İlk madde ve malzeme, ticari mallar, yarı mamul ve mamul stokların maliyetine dahil edilen unsurlar, yıllara sari inşaat ve onarım işlerinde maliyeti oluşturan unsurlar, gelecek aylara ve yıllara ait giderler, maddi duran varlıklar ve bu varlıkları oluşturan unsurlar, maddi olmayan duran varlıklar ve bu varlıkları oluşturan unsurlar, özel tükenmeye tabi varlıklar ve bu varlıkları oluşturan unsurlar, yıllara sari inşaat ve onarım hakedişleri ile haklar ve şerefiyeler, özel fonlar (sabit kıymet yenileme fonu gibi), kar yedekleri için: Defterlere Kayıt Tarihi (Bunlara mahsuben verilen veya alınan parasal olmayan avanslar, ödeme veya tahsil tarihinden mahsup tarihine kadar düzeltilir),

Kullanılacak Düzeltme Katsayılarının Belirlenmesinde Esas Alınacak Tarihler c) Parasal olmayan alınan depozito ve teminatlar ile avanslar, nakit olarak ödenmiş sermaye, hisse senetleri ihraç primleri, hisse senedi iptal karları için: Tahsil Tarihi d) Parasal olmayan verilen depozito ve teminatlar ile avanslar için: Ödeme Tarihi e) Ayni sermaye olarak konulan kıymetler için: Mülkiyetin İntikal Ettiği Tarih f) Kar yedekleri, geçmiş yıl karları ve net dönem karının sermayeye ilave edilmesi dolayısıyla artırılan sermaye için: Tescil Tarihi g) Nakdi sermaye karşılığı alınan hisse senetleri için: Ödeme Tarihi h) Ayni sermaye karşılığı alınan hisse senetleri için: Sermaye Olarak Konulan Kıymetlerin Mülkiyetinin İntikal Ettiği Tarih ı) Temettü karşılığı alınan hisse senetleri için: İştirak Edilen Şirket Sermayesinin Tescil Tarihi i) Parasal olmayan karşılıklar için: Bağlı Oldukları İktisadi Kıymet İçin Belirlenen Tarihler.

Ay belli değilse – girdiği yılın ilk ayına ait endeks Kıymetin Giriş Tarihi Belli Değilse (Pratikte açılış bilançosunda gündeme gelebilir) Ay belli değilse – girdiği yılın ilk ayına ait endeks Yıl belli değilse – işletmenin tamamen kurulduğu yılın ilk ayı 1970’den önce kuruldu ise – 1970 Ocak endeksi Vuk ) nolu sirküler NOT: 31.12.2003’den önce VUK/37 VE 38 İLE GVK/81 uyarınca gerçekleşen devirden geliyor ( ve tarihi belli değilse) – devir tarihinden- itibaren düzeltilir.

Reel Olmayan Finansman Maliyeti: Tanım: Reel olmayan finansman maliyeti (ROFM); her türlü borçlanmada, borç tutarlarına borcun kullanıldığı döneme ait TEFE artış oranının uygulanması suretiyle bulunan tutarı ifade etmektedir. - Yabancı para üzerinden borçlanmalarda borcun kullanıldığı döneme ait TEFE artış oranı, borcun alındığı hesap dönemi sonundaki Türk Lirası karşılıklarına uygulanacaktır.

ROFM ihtiva edebilen iktisadi kıymetler Stoklar Maddi Dur.Var. Mal.Dur.Var. Özel Tükenmeye Tabi Varlık Ayrıntılı döküm 328 GT ekindeki EK-3’de yapılmıştır.

163 nolu VUK G.T. (Faiz, kur farkı, vade farkı, komisyon vs.) Emtia -Aktife girdiği tarihe kadar yapılan finansman giderleri maliyet bedeline eklenir,sonrasında eklenmesi yada gider yazılması ihtiyari Maddi Duran Varlık : - Aktife alındığı dönemin sonuna kadar olanlar maliyete ilave edilir,sonrasında maliyete ilavesi yada gider yazılması ihtiyari

Reel Olmayan Fin. Maliyeti Hes Yöntemleri 1-Borç Tutarının Esas Alınması Örnek:1 Ocak 2004 tarihi itibariyle alınan 250 TL kredinin yıllık faiz oranı %30 olsun.30.06.2004 tarihli bilançoda yer alan faiz giderinin reel ve reel olmayan kısmı 6 aylık top. Faiz gideri:37,5 TL Ara.2003 TEFE:7.382,1 Haz.2004 TEFE:7.861,6 Enf.artış oranı:1.065 Reel olmayan Kısım: Borç tutarı*TEFE artış oranı=250*1.065=266.3-250=16.3 Reel olmayan Kısım Fin. giderinin reel kısmı:37,5-16,3=21,2

Reel Olmayan Fin. Maliyeti Hes Yöntemleri 2-Toplam Finansman Giderinin Esas Alınması: Toplam Fin. Maliyeti=İlgili Döneme ait TEFE Ort. Tic. Kredi Faiz Oranı -Bu yöntemi seçenler seçtikleri bu yöntemden bu seçimi yaptıkları hesap dönemi dahil 3. hesap dönemi sonuna kadar dönemezler.

Örnek:(Top. Finansman Maliyeti) 30.06.2004 tarihi itibariyle aktife giren kıymetlerin maliyetine dahil edilen top. Fin. Maliyeti 400 TL olsun.Reel Olmayan Finansman Maliyeti: 6 aylık TEFE artış oranı:0.0813 Dönem ortalama tic.kredi faiz oranı:0,3457 Reel olmayan Kısım Oranı:0,2352 Reel Olmayan Kısım:400*0,2352=94.1

Açılış Bilançosunda Yer Alan ROFM’nin Düzeltilmesi 1-Tevsik Edilebiliyorsa: -2 yöntem de kullanılır.ROFM ilgili varlığın maliyet veya alış bedelinden düşülür. 2- Tevsik Edilemiyorsa: 2. yöntem kullanılır 1-Son Beş Hesap Dönemi İçinde Aktife Girmişse: ROFM düşülür 2-Son Beş Hesap Döneminden Önce Aktife Girmişse ROFM düşülmez

Örnek:( Tevsik Edilebiliyorsa 1.Yöntem) Kurumlar vergisi mükellefi olan, bilanço esasına göre defter tutan ve hesap dönemi takvim yılı olan (D) işletmesi, 15 Şubat 2003 tarihinde 30 milyar TL. banka kredisi kullanarak, işletme faaliyetlerinde kullanmak üzere bir taşıt satın almıştır. Altı ay sonra kredi kapatılmış ve 5 milyar TL. faiz ödenmiştir. Ödenen faiz 163 sıra numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği(4) uyarınca söz konusu taşıtın maliyet bedeline ilave edilmiştir. Buna göre 31/12/2003 tarihli dönem sonu bilançosunda taşıtın maliyet bedeli 35 milyar TL. olarak görünecektir. Söz konusu taşıtın düzeltmeye esas tutarı da 35 milyar TL. olacak, ancak taşıtın maliyet bedeli içerisinde yer alan reel olmayan finansman maliyeti düşüldükten sonra kalan kısım düzeltmeye tabi tutulacaktır.

Çözüm: Borcun kullanıldığı döneme ait TEFE artış oranı %1,6 olarak hesaplanmıştır. Buna göre maliyet bedeli içerisinde yer alan reel olmayan finansman maliyeti aşağıdaki şekilde bulunacaktır. ROFM=Borç Tutarı* Ağus. TEFE - Şubat TEFE Şubat TEFE =30 mlyr*(7169,4-7055,7)/7.055,7=0.016 Söz konusu 480 milyon TL., taşıtın 31/12/2003 tarihli bilançoda görünen değerinden düşülecek ve taşıtın enflasyon düzeltmesine esas tutulacak nihai tutarı bulunacaktır: (30.000.000.000*0.016)=480.000.000 (35.000.000.000-480.000.000=34.520.000.000 (DET)

Enflasyon Düzeltme İşlemleri Mali Tabloların Düzeltilmesi -Açılış Bilançosunun Düzeltilmesi -Cari Dönem Bilançosunun Düzeltilmesi Vergi Matrahının Düzeltilmesi

I- Mali Tabloların Düzeltilmesi A-Açılış Bilançosunun Düzeltilmesi : Parasal olmayan kalemlerin tespiti Düzeltilecek kalemleri düzeltmeye esas tarihlerinin tespiti Düzeltmeye esas tutarlarının tespiti * Varsa ROFM çıkarılır. Düzeltme Katsayısının tespiti (328 GT’ den) DE Tutar x D.K Düzeltilmiş Tutarı – Tarihi Tutar = Enflasyon Fark Her kalem düzeltildikten sonra *Fark hesapları yevmiye kaydı yapılır. *Enf.Düzeltme hesabına atılır. Enflasyon Düzeltme hesabının bakiyesi geçmiş yıl kar/zararına atılır. Bu kar veya zarar vergiye tabi tutulmaz, Bilançonun pasifinde dengeleyici bir unsur olarak yazılır.

STOKLARIN DÜZELTİLMESİ: Tek tek stok kalemi düzeltmek: - Tek tek kalemlerin belirgin olduğu mallarda - Beyaz eşya,mobilya vb. - İşletmeye giriş tarihi bulunur. - ROFM varsa çıkarılır - DK tespit edilir ve düzeltilir. Toplulaştırılmış Yöntemler: - Basit Ortalama Yöntem - Stok Devir Hızı Yöntemi (Sadece Açılış Bilançosunda) - Hareketli Ağırlıklı Ort. Yönt.

Not: Toplulaştırılmış Yöntem uygulanacak parasal olmayan kıymetler sadece stoklardır.Bu yöntemi tercih eden mükelleflerin stokların alış bedeline intikal ettirilen ROFM’i maliyetten düşmeleri ihtiyari bırakılmıştır.

Örnek (Detaylı Yöntem) 31.12.2003 tarihli düzeltilmemiş bilançoda, Nisan 2003 girişli 4.000 TL.’ lık stok (televizyon) ‘ un değeri şöyle düzeltilir. (ROFM yoktur.)

Çözüm: Tarihi Değer – 4000 (31.12.2003 tarihli düzeltilmemiş bilanço) Düz.Esas Değ. –4000 Düz.Es.Tarih – Nisan 2003 Düz.Kats. – 0,99623 Düz.Değer = 4000 x 1,99623=7.984,92 Enf.Düz.Farkı – 7.984,92 – 4000 = 3984,92 .................................. / ................................................. -Stok Enflasyon Farkı Hs. 3.984,92 - Enf.Düz.Hesabı 3.984,92 ................................. / ................................................. -Enf.Düz.Hesabı 3.984,92 -Geçmiş Yıl Karı 3.984,92 .................................. / ................................................

Toplulaştırılmış Yöntemler 1-Basit Ortalama Yöntem:Düzeltmede esas tarihlere bağlı kalınmaz. Dön. Ort.Düz.Katsayısı=Bil. ait olduğu aya ait fiyat endeksi Dönem ort. Endeksi Dönem Ort. Endeksi=(Bil.ait olduğu aya ait fiyat endeksi+Bilanço günü itibariyle bir önceki geçici vergi döneminin sonundaki fiyat endeksi)/2 Düzeltilmiş DSS=DODK*Dönem Sonu Tarihi Stok

a- Basit Ortalama Yöntem : Örnek: Bir önceki 4000 TL’lik stokun kum olduğunu ve aktife ne zaman girdiğinin bilinmediğini varsayalım. (ROFM yok.) Düz.Es.Tut – 4000 (Tarihi değer) Aralık 2003 TEFE – 7382,1 (Mali tablonun ait olduğu ay) Eylül 2003 TEFE – 7173,3 (Bir önceki Gç.V dön. son ayı) DODK=1,02910 Düzeltilmiş Stok : 4000 x 1,02910 = 4.116,4 - Enf.Düz.Farkı : 4116,4-4000 = 116,4 - Muhasebesi aynen yapılır ve geç.yıl karına atılır.

2-Hareketli ağırlıklı Ort. Yöntem: Dönem sonu stoklar ve SMM “hareketli ağırlıklı ortalama ortalama düzeltme katsayısı “ile çarpılır. HAODK=(Enflasyona tabi tutulmuş dönem başı stoğun İlgili Dönem sonuna taşınmış değeri)+(Dönem içi alış ve giderlerin Enf. Düzeltmesine tabi tutulmuş değerleri/(Dönem Başı Stok)+(Dönem İçi Alış ve Giderler) Düzeltilmiş DSS=HAODK*DSS Dönemin Düzeltilmiş SMM=HAODK*Dönemin SMM

Stok Devir Hızı Yöntemi : - Sadece 31.12.2003 tarihli açılış bilançosu için geçerlidir. - 328 nolu GT ile Maliye Bakanlığına bu yöntemi belirleme imkanı tanımıştır. 1- Stok devir hızı hesaplanır: Dönem İçi Satılan Mal Maliyeti / DBS+DSS)/2 2- Ortalama Stokta Kalma Süresi Hesaplanır 365 / Stok Devir Hızı 3- Stokun hangi aydan kaldığı belirlenir. 4- O aya ait düzeltme katsayısı bulunur. 5- Stok değeri düzeltilir.

Stok Devir Hızı Yöntemi Örnek: Hesap dönemi takvim yılı olan, bilanço esasına göre defter tutan ve gelir vergisi mükellefi olan bay (G) süper market işletmeciliği yapmaktadır. Hesap dönemi içinde çok çeşitli mal aktife girmekte ve çıkmaktadır. Bay (G) 31/12/2003 tarihli dönem sonu bilançosunu düzeltirken bilançoda görünen stoklarını toplulaştırılmış yöntemlerden stok devir hızı yöntemini tercih etmek suretiyle düzeltmeye karar vermiştir. Stoklara ilişkin veriler aşağıdaki gibidir. 31/12/2002 tarihinde toplam stok tutarı: 5.000 TL. 31/12/2003 tarihinde toplam stok tutarı: 6.000 TL. 2003 yılında satılan malların maliyeti : 30.000 TL.

Devamı:

Devamı: 31 Aralık 2003 tarihi itibarıyla işletmenin aktifinde görünen stoklar, ortalama 67 gün öncesinden yani Ekim ayından kalan stoklardır. Bu durumda stoklar, 2003 yılının Ekim ayına ait düzeltme katsayısı ile enflasyon düzeltmesine tabi tutulacaktır. * Son adım 31/12/2003 tarihli bilançoda görünen stokların düzeltilmiş tutarlarını bulmaktır. Ekim 2003 için düzeltme katsayısı 1,02339’dur. Buna göre düzeltilmiş yıl sonu stok tutarı aşağıdaki şekilde hesaplanacaktır. Düzeltilmiş yıl sonu stok değeri=Düzeltmeye esas tutar x Düzeltme katsayısı = 6.000.000.000 x 1,02339 =6.140.340.000.- TL

B-MADDİ DURAN VARLIKLARIN DÜZELTİLMESİ: Düz.esas tarih bulunur. İlk kayıt tutarı tespit edilir. Maliyete eklenmiş ROFM varsa düşülür. Düz.Katsayısı ile çarpılıp düzeltilir. Enf.Düz.Farkı = Düzeltilmiş Değer – Bilançodaki Değer.

Örnek: 150.- TL tutarındaki demirbaş Mart 2002’de alınmış olup % 20 üzerinden normal amortisman yoluyla ile itfa edilmiştir. Yıl YDO Demirbaş Eşya Ayrılan Amort. Birikmiş.Amort. 2002 - 150.000 30.000 30.000 2003 28,5 192.750 38.550 77.100 Mart 2002 DK=(7382,1/5387,9) = 1,37012 Mart 2002’ deki değer......................150.000 31.12.2003 tarihli bil. değer.............192.750 (Yeniden Değerlenmiş) 31.12.2003 (150.000 x 1,37012 =)....205.518.-TL (Düzelt.değer) 205.518-192.750=12.768

İşlemin Yevmiye Kaydı: Enf.Düz.Farkı : 205.518 – 192.750 = 12.768 ........................ / .......................... 255-Demirbaş Enf.Düz.Fark Hs. 12.768 698-Enf.Düz.Hesabı 12.768 ........................ / .............................

BİRİKMİŞ AMORTİSMANLARIN DÜZELTİLMESİ Açılış Bilançosunda Birikmiş Amortisman Düzeltmesi Cari Dönem Mali Tablo Düzeltmelerinde Birikmiş Amortismanlar

31.12.2003 Açılış Bilançosu İçin : Ait oldukları iktisadi kıymetin düzeltim sonrası değeri ile düz.öncesi değeri arasındaki oranda düzeltilir. BA. DK = Düz.Değer (31.12.2003) Tarihi Değer (31.12.2003) -Düzeltmeye Esas Tutarın tespitinde ayrılmış sayılan amortismanlar fiilen ayrılmış kabul edilecektir.

Örnek : Ekim 01’de 4.000.-TL’ye alınan makine yıllık %20 üzerinden normal amortismana tabi tutulmuştur. 31.12.2003 tarihli açılış bilançosundaki değeri; (YDO : 2002: 59 2003:28,5) Makinenin düz.Bedeli : 1000x 1,61729 = 1617 (Ekim’01 DK) Makinenin Tarihi Değeri : 2043,2 BA.DK : 1617/2043,2 = 0,791 BA.Düz.Değeri : 1.226 x 0,791 = 969,8

Mali Varlıkların Düzeltilmesi Konu: Mali Varlıkların Düzeltilmesi

Menkul Kıymetlerin Değerleme Ölçüleri: -Alış Bedeli -Borsa Rayici -Kısıt Getiri *Not: Değerleme Ölçüsü ne olursa olsun bütün menkul kıymetler POK olduğu için düzeltilir. *İstisnası: Bedelsiz hisse senetleri, iştirak edilen kurumun sıfırlaması gereken kalemlerinin sermayeye ilavesi nedeniyle elde edilmiş ise bu menkul kıymetlerin değeri de açılış bilançosunda sıfırlanır.

MALİ DURAN VARLIKLARIN DÜZELTİLMESİ: -MDV ile benzer şekilde düzeltilir. -ROFM varsa çıkarılır. -Ama, yeniden değerleme olmadığı için, -Enf.Düz.Farkı = (Düzeltilmiş Değer – Tarihi Değer) olur.

ÖZKAYNAKLARIN DÜZELTİLMESİ : Öz kaynak Kalemleri: Kayıt tarihinden itibaren düzeltilirler Düzeltilip Aktif Toplamından Sıfırlanarak Düzeltilmiş Bilançoda İndirilecek Kalemler Gösterilmeyen Kalemler 1-Düz. Sermaye - DAF 2- Düz.Hs.İhraç Primleri - İştirakler ve bağlı ort. MAF ve DAF 3- Düz.Hs. İptal Kararları - MAF 4- Düz.Yasal Yedekler * Enflasyon fonları olduklarından, 5- Düz.Statü Yedekleri tekerrür olmaması için sıfırlanırlar. 6- Olağanüstü Yed. 7- Özel Fonlar (SK.Yenileme Fonu) NOT: Düzeltme sonucu ortaya çıkan geçmiş yıl kar/zararı da bilanço denkliği için öz kaynakların altında gösterilecek.Geçmiş Yıl zararı zarar olarak kabul edilmez.Geçmiş yıllar karları vergiye tabi tutulmaz.

Geçmiş Yıl Kar/Zararları: Açılış bilançosunda yapılacak düzeltim sonucu oluşacak düzeltme farkları “enflasyon düzeltme” hesabına kaydedilerek geçmiş yıl kar/zararına atılır. Geçmiş yıllardan gelen kar veya zararlar düzeltme esnasında sıfırlanacaktır. 31.12.2003 tarihli bilançoda dönem net kar zararı gösterilmeyecek,geçmiş yıl kar veya zararı düzeltilmiş bilanço denkliğini sağlayacak şekilde öz kaynaklar içinde yer alacaktır. Öz sermaye kalemlerine ait enflasyon farkları düzeltme sonucu oluşan geçmiş yıl zararlarına mahsup edilebilir.

Geçmiş Yıllarda Oluşan ve Cari Dönemde Realize Edilen Zararlar Mali ve maddi duran varlıkların 1.1.2004 tarihinden önce satılması halinde geçmiş yıllarda oluşan gizli zararlar “geçmiş yıl zararı” arasında yer alır ve mahsup edilmez. 1.1.2004 tarihinden sonra satılması halinde bunlara ilişkin enflasyon düz.farkları maliyet bedeli addolunur ve bu bedelin altında satılması halinde farka isabet eden zarar gelir ve kurumlar vergisi matrahının tespitinde dikkate alınmaz.

Yurt Dışı Zararlarının Durumu: 1- Yurt dışı zararları tevsik edilmek şartıyla,ilgili yıl düzeltilmeden indirilebilir. 2-İndirilemediği takdirde sonraki yıllarda geçmiş yıl zararı olarak düzeltilerek indirim konusu yapılır.

Açılış Bilançosunda Düzeltim Sonucu Çıkan Kar/Zarar: Açılış Bilançosunda düzeltim sonucu oluşan kar/zarar geçmiş yıl kar zararı olarak kabul edilir ve vergilendirilmez.Özkaynaklar hesabında gösterilir.

CARİ DÖNEM BİLANÇOLARININ DÜZELTİLMESİ Parasal Kıymetler bir (1) katsayısı ile dönem sonuna taşınır. Parasal olmayan kalemler ise; -Düzeltimden sonra dönem içerisinde değişmedi ise, “dönem taşıma katsayısı” ile taşınır. -Dönem içinde değişen POK’ ler ise, düzeltmeye esas tarihten itibaren enflasyon düzeltmesine tabi tutulur.

Stokların Düzeltilmesi - Düzeltilmiş dönem başı bilançosundan dönem sonuna hiç değişmeden kalan stoklar, ilgili döneme ait taşıma kat sayısı ile taşınır. - Dönem içinde girip bilançoda görülen stoklar ise düzeltilecektir. - Deftere KAYIT TARİHLERİ tespit edilir. - ROFM’ dan arındırılır. Satışta taşınmış değer maliyet addedilecek - -

Stok Düzeltmesindeki Yöntemler (Cari Dönem Mali Tabloları İçin) Tek tek stok bazında düzeltme(Defterlere Giriş Tarihine göre) Toplulaştırılmış Yöntemlerle düzeltme Basit ortalama yöntem(Düzeltmede esas tarihlere bağlı kalmaz) Hareketli ağırlıklı ortalama yöntem

Maddi Duran Varlıklar ve Maddi Olmayan Duran Varlıklar Açılışta düzeltilmiş kalemler dönem sonuna taşınır. -Dönem İçinde alınan kıymetler için maliyet bedelinden ROFM çıkarılarak düzeltmeye esas tutar bulunur. Dönem içinde alınanlar satın alma ve deftere kayıt tarihinden itibaren düzeltilir. .

Not: Kayıtlarda İz Bedeliyle takip edilen ATİK’leri enflasyon düzeltmesi hükümlerine tabi tutup tutmamakta mükellefler serbesttir.

Not: ATİK’lerin cari dönemde açılış bilançosunda yer alan düzeltilmiş değerinin altında satılması durumunda açılış bilançosunda yer alan düzeltilmiş değerle düzeltme öncesi değer arasındaki fark isabet eden zarar cari dönem vergi matrahının tespitinde dikkate alınmaz.

Cari Dönem Amortisman İşlemleri Düzeltilmiş birikmiş amortismanlar hesabı, dönem taşıma katsayısı ile dönem sonuna taşınır. İlgili döneme ait amortisman ise düzeltilmiş değer üzerinden ayrılır. * 1.1.04’den önce aktife girenler................: Eski sürelere göre, * 31.12.2003’den sonra girenler ise........... : Faydalı ömürlerine göre itfa edilirler.

- Menkul Kıymetler ve Mali Duran Varlıklar -Düzeltilmiş kalemler dönem sonuna taşınır. -Çıkışlar, çıkış tarihine kadar taşınır. -Yeni girişler, kaynaklarına göre Düzeltmeye Esas Tarihleri belirlenir. ROFM ilgili varlığın alış bedelinden düşülür.

Bedelsiz Hisse Senetlerinin Düzeltilmesi -Temettü Karşılığı alındı ise yada -İştirak edilen kurumun gayrimenkul ve iştirak hisselerinin satışından doğan karlarının (KVK/Geç.28) çerçevesinde sermayeye ilavesinden elde edilen bedelsiz hisseler temettü olarak kabul edilir, POK olarak kabul edilen diğer normal hisse senetleri gibi düzeltilecek.

Not: Menkul kıymetin ve mali duran varlığın satışı halinde bunlara ilişkin enflasyon düzeltme farkları maliyet bedeli addolunur

Öz Kaynakların Düzeltilmesi: Açılışta düzeltilenler dön.sonuna taşınır. Dönem içinde ortaya çıkan kalemlerin kayıt tarihleri belirlenir. Açılıştaki geçmiş yıl karı/zararı dönem sonuna taşınır.

Kayıt Düzeni Düzeltilmiş değer ile tarihi değer arasındaki fark hesaplar itibariyle açılacak “Enflasyon Fark Hesap”larına kaydedilir. Fark Hesaplar bilançoda ilgili iktisadi kıymetin alt hesabı olarak gösterilir. Enflasyon Fark Hesapları,Enflasyon Düzeltme Hesabı ile karşılıklı çalışır. Enflasyon düzeltme hesabı dönem kar zarar hesabına atılır.(Cari Dönemler İçin)

Yıllara Sarii İnşaat İşlerinde Bu işlerde aktifleştirilen harcamalar ile alınan hakedişlerin düzeltilmiş bedelleri Yıllara sarii inşaat enf. Düz. Hesabına atılarak işin bitiminde kar/zarar tespit edilir.

Cari Dönem Karının Hesaplanması Açılışta düzeltilmiş Geç.Yıl Kar/Zararı taşınır. Cari dönem kar/zararı hariç POK’lar düzeltilerek düzeltilmiş bilançoya göre aktif pasif farkı bulunur. Cari Dönem Düz.Kar/Zarar = Taşınmış Geç.Yıl Kar/Zar - Cari Dön.Aktif Pasif Farkı

Vergi Matrahının Düzeltilmesi (Cari Dönemlerde) Düzeltilmiş cari dönem bilançosu sonucunda ortaya çıkan “düzeltilmiş kazanç”tan hareket edilerek matrahın diğer unsurlarının düzeltilmesine geçilir.Matrahın tespitinde KKEG,istisnalar ve geçmiş yıl mali zararları enflasyon düzeltmesine tabi tutulmuş tutarları ile dikkate alınır. -Matraha İlave Edilecek Unsurlar -Matrahtan İndirilecek Unsurlar

Mahsup Edilecek Zararlar: Düzeltmeden önceki Geçmiş yıl mali zararları matrahın tespitinde mukayyet değerleriyle dikkate alınarak indirilir. Enflasyon düzeltmesinin yapıldığı dönemlerde doğmuş ancak indirilememiş geçmiş yıl zararları düzeltilerek dikkate alınır. Düzeltme mahsup tarihine kadar değil beyannamenin ilgili olduğu hesap döneminin sonuna kadar yapılır.

Düzeltilmiş Kazançtan İndirilecek Unsurlar: 1) – İstisnalar a) Yatırım İndirimi: -Yatırım indirimi tutarında düzeltme 31/12/200.. tarihine (dönem sonuna) kadar yapılır. -İndirilemeyen yatırım harcaması tutarları ise, ertesi yıl, indirimin yapılamadığı dönemin başından itibaren yeniden düzeltilir. b) Diğer İstisnalar - Bu kazançlar, elde edildikleri tarihten bilanço gününe kadarki süre için düzeltilir. 2) Bağış ve Yardımlar

Matraha İlave Edilecek Unsurlar: - Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler: GVK / 41 ve KVK/15’ de sayılan KKEG’ ler, işletmeden çıkışın yapıldığı tarihten itibaren düzeltilerek düzeltilmiş dönem kazancına ilave edilmesi gerekir. - Kıdem Tazminatı karşılık gideri düzeltilerek dikkate alınır.(Gelir Tablosunda)

FİNANSAL KİRAMALARDA DÜZELTME 1.7.2003 Öncesindeki sözleşmelerde Finansal kiralama şirketi düzeltme yapacak 1.7.2003 sonrası Kiracı düzeltme yapacak