Denetçinin Sorumluluğu Prof. Dr. Orhan ÇELİK A.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi

Şirketler kesiminde bir reform (?) Bağımsız denetim kapsamının genişletilmesi -her şeye rağmen- TTK’nın önemli reformlarından biridir. Gerek TTK kapsamında gerek diğer düzenlemelerle gelinen noktada ideal bir çözüme henüz ulaşılmamıştır. Bazen de çözümden uzaklaşılmaktadır.

Denetim «amaçlaştırılması»… Bağımsız denetim nihayetinde bir araçtır. Esas amaç tam ve gerçeğe uygun üretilen bilgilere kullanıcıların güvenini artırmaktır. Piyasalar açısından çok önemlidir ama asıl olan kaliteli ve doğru muhasebe bilgisinin üretilmiş olmasıdır.

Denetimin konusu Finansal tablolar Yıllık faaliyet raporları Riskin erken saptanması ve yönetimine ilişkin sistemler Diğer

Denetim kıstası TMS TTK ve ilgili mevzuat Yıllık faaliyet raporları Finansal tablolar TTK ve ilgili mevzuat Yıllık faaliyet raporları Riskin erken saptanması ve yönetimine ilişkin sistemler

Finansal tablo denetimi Finansal tabloların doğruluğuna ilişkin makul güvence verir.

Yıllık faaliyet raporu denetimi Ayrıca, Ayrı bir rapor halinde, yönetim kurulunun, şirketin veya topluluğun durumu hakkındaki yıllık faaliyet raporunda yer alan irdelemeleri, finansal tablolar ile tutarlılığı ve gerçeğe uygunluğu açısından değerlendirilir.

Riskin erken saptanması ve yönetimine ilişkin sistemler Ayrı bir raporla, riskin erken saptanması ve yönetimi sistemiyle ilgili yapılan değerlendirme

Denetçinin esas yükümlülüğü Denetçinin denetimi meslek etiğine uygun bir şekilde özenle yapması gerekir. Esas olarak sorumluluğu da buradan doğar.

Mesleki özen Denetimin dürüst ve tarafsız yapılması Şirketlerin sırlarını koruma Denetimin gerçek ve doğru sonucu ortaya koyması

Denetçinin sorumluluğu-TTK Denetçilerin kanuni görevlerinin yerine getirilmesi (m.554) Denetimin dürüst ve tarafsız yapılması ve sır saklama (m. 404)

Kanuni görevlerin yerine getirilmesinden doğan sorumluluğu (m. 554) Şirketin ve şirketler topluluğunun yılsonu konsolide finansal tablolarını, raporlarını, hesaplarını denetleyen denetçi ve özel denetçiler; kanuni görevlerinin yerine getirilmesinde kusurlu hareket ettikleri takdirde, hem şirkete hem de pay sahipleri ile şirket alacaklarına karşı verdikleri zarar dolayısıyla sorumludur.

Kusur sorumluluğu Sorumluluk kusur sorumluluğudur. Denetçi bu sorumluluktan kendisine hiçbir kusurun yüklenemeyeceğini ispatlaması ile sorumluluktan kurutulması mümkündür. Bunu ispat edemez ise sorumlu olacaktır. Sorumluluğun bir üst sınırı yoktur.

Özel sorumluluk rejimi Denetçinin özel sorumluluk rejimine tabi tutulması literatürde eleştirilmektedir. Sorumluluğun sözleşmesel ilişkiye göre tayin edilmesi gerekirdi. Pay sahipleri ve alacaklılarla denetçinin sözleşme ilişkisi yoktur.

Denetimin dürüst ve tarafsız şekilde yapılması ve sır saklamadan doğan sorumluluğu (m.404) Denetçi ve bunların yardımcıları ile denetleme yapmasına yardımcı olan temsilcileri, denetimi dürüst ve tarafsız şekilde yapmak ve sır saklamakla yükümlüdür. (k)asten veya ihmal ile yükümlülüklerini ihlal edenler şirkete ve zarar verdikleri takdirde bağlı şirkete karşı sorumludurlar. Bu yükümlerin yerine getirilmesinde ihmali olan kişiler hakkında verdikleri zarar sebebiyle tazminata hükmedilir.

Kusura dayalı sorumluluk Ortaya çıkan sorumluluk kusura dayalıdır. Sorumluluk şirkete ve bağlı ortaklıklara karşıdır. Sorumluluğun kapsamı geniştir ve müteselsildir (denetçiler, denetçi yardımcıları, denetim ekibindeki diğer yardımcılar). Bu sorumluluk sözleşme ile ortadan kaldırılamaz, daraltılamaz.

İki farklı rejim Neden iki farklı türde sorumluluk düzenlenmiştir? Bunun sonucunda; «denetimin dürüst ve tarafsız bir şekilde yapma yükümlülüğünün ihlali» «kanuni görevlerin yerine getirilmesinde kusurlu hareket etme» arasında bir ayrım yapılmıştır.

Denetçinin sorumluluğu- KGK Bağımsız denetim kurumları ve bağımsız denetçiler; denetledikleri finansal tablo, bilgi ve raporlara ilişkin olarak hazırladıkları bağımsız denetim raporlarının denetim standartlarına aykırı olması ile bu raporlardaki yanlış, eksik ve yanıltıcı bilgi ve kanaatler nedeniyle doğabilecek zararlardan hukuken sorumludur. Bağımsız denetim kuruluşları ve bağımsız denetçiler, verdikleri hizmetlerden doğabilecek zararları karşılamak amacıyla sorumluluk sigortası yaptırmak zorundadır.

Kusura dayalı bir sorumluluk olarak hükme bağlanmıştır Kusura dayalı bir sorumluluk olarak hükme bağlanmıştır. Sorumluluk sigortası yaptırma gerekliliği TTK’da yoktur.

Sonuç Denetçi sorumluluğunun birden fazla düzenlemede- bazen karmaşık- yer almasının yanı sıra, tekrarlar ve çelişkiler içermektedir. Bu durum uygulayıcılar için önemli bir sorundur. Denetim kadar, neyin denetlendiği de önemlidir.