YENİ DOĞAN SARILIKLARI

Bilirubin pigmentinin ciltte birikmesi sonucunda oluşan sarı renk değişikliği olarak tanımlanan sarılık kimyasal hiperbilirubineminin gözle görülen belirtisidir. Erken neonatal dönemde sağlıklı term bebeklerin yaklaşık %60 ında, preterm bebeklerin ise %80 inde görülebilen bir durumdur. Büyük bir kısmı fizyolojik sarılıktır. Bunun dışında çok çeşitli nedenlere bağlı olarak patolojik sarılık gelişebilir.

İndirek hiperbilirubinemili bebekte tanı Yenidoğanda ciltteki sarılık gün ışığında veya iyi aydınlatılmış bir odada incelenmelidir. Bilirubin seviyesi arttıkça sararma öncelikle yüzde görülür ve ciltteki sarılık sefalopedal bir dağılım göstererek giderek vücudun aşağı bölümlerine kadar ilerler.

SAFRA İB KC ER DB UDP GLUKURONİL TRANSFERAZ HEM BİLİVERDİN İNDİREK BİLİRUBİN ALBUMİN Y ve Z proteini KC SİTOZOL KC ER DB İB UDP GLUKURONİL TRANSFERAZ SAFRA

DB ÜROBİLİNOJEN İB KC STERKOBİLİN GAİTA

BİLİRUBİN METABOLİZMASI: Bilirubin; Hem içeren proteinlerin yıkılması sonucu oluşur. Hemoglobin, miyoglobin, peroksidaz, katalaz, sitokromlar, triptofan, pirolaz vs. Bilirubin albumine bağlı olarak taşınır. Bu durumda suda çözünebilir. Serbest bilirubin ise yağda çözünebilir. Asidoz, serbest yağ asitleri, enfeksiyonlar, hipotermi, tiroid hormonları, sulfonamidler, antiinflamatuvar ilaçlar bilirubini albuminden ayırabilir. Bu nedenle total bilirubin düşük olsa bile, dolaşımda serbest bilirubin daha fazla olabilir.

Albümine bağlı olarak karaciğere gelen indirekt bilirubin, karaciğerde sinüzoidal plazmada albüminden ayrılır ve hepatositlerin sitoplazmasına geçer. İndirekt bilirubin, hepatositlerin sitoplazması içinde Y (ligandin) ve Z adı verilen proteinlere bağlanarak düz endoplazmik retikulum mikrozomlarına taşınır. Burada mikrozomal bir enzim olan UDP-glukuronil transferaz enziminin katalizlediği bir reaksiyonda, UDP-glukuronik asitle konjuge olur, böylece direkt bilirubin (konjuge bilirubin) oluşur. Direkt bilirubin suda çözünür ve aktif transport ile safraya atılır.

Bağırsakta bilirubinin büyük çoğunluğu çekumda ve sağ kolonda bulunan anaerobik bakterilerin enzimleriyle indirgenir ve bilinojenler veya ürobilinojenler denilen bir grup renksiz bilirubin ürünleri oluşur. Ürobilinojenler, bağırsaktan emilerek portal dolaşım yoluyla karaciğere gelir veya böbrekler tarafından atılırlar.

Ürobilinojenler, kolonda okside olarak bilinler veya ürobilinler denilen renkli bilirubin ürünlerini oluştururlar.

Barsaktaki konjuge bilirubinlerin bir kısmı terminal ileumda ve kalın bağırsakta -glukuronidaz etkisiyle dekonjuge olur. Glukuronattan ayrılan dekonjuge bilirubin, barsaktan emilerek tekrar karaciğere gelir (enterohepatik dolaşım). Bilirubinin bir kısmı safra ile tekrar bağırsağa atılır, bir kısmı ise karaciğerde doymamış yağ asitleri peroksitlerinin oluşumunu önleyici yani ‘antioksidan’ olarak görev yaptıktan sonra yıkılır.

FETAL BİLİRUBİN METABOLİZMASI Fetal karaciğerin bilirubini dolaşımdan uzaklaştırma ve konjuge etme yeteneği sınırlıdır. UDP Glukuronil Transferaz aktivitesi 17-30 GH’da erişkin değerinin %0.1’i kadardır. 30-40 GH’da erişkin değerinin %1’ine ulaşır Doğumdan sonra aktivite hızla artar ve 16-18. haftada erişkin değerlerine ulaşır. Fetal bilirubin atılımının en önemli yolu plasentadır ve sadece indirekt bilirubin plasentadan atılır.

YENİDOĞANDA BİLİRUBİN METABOLİZMASI Yenidoğan ince barsak mukozasında yüksek konsantrasyonda bulunan beta-glukorinidaz enzimi nedeniyle indirek bilirubine dönüşüm ve enterohepatik dolaşıma katılım artar. Ayrıca, yenidoğanda, barsakta beta-glukuronidaz aktivitesi erişkinin 10 katıdır. Yenidoğanda barsak florasının henüz oluşmaması nedeni ile veya geniş spektrumlu antibiyotiklerle barsak florasının tahribi sonucu ve hemolizin arttığı durumlarda bilirubin, kolonda ürobilinojenlere ve sonra ürobilinlere dönüşemez ve oksitlenerek yeşil renkli biliverdine dönüşür ve bu nedenle dışkı yeşil renkli olur. Bu yolla da enterohepatik sirkülasyonda artma ve indirek hiperbilirubinemi görülebilir. Yenidoğanlarda bilirubin monoglukuronid; Çocuk/erişkinlerde bilirubin diglukuronid. Monoglukuronid daha az stabil.

SINIFLANDIRMA İNDİREKT HİPERBİLİRUBİNEMİ DİREKT HİPERBİLİRUBİNEMİ

ARTMIŞ BİLİRUBİN ÜRETİMİ Fizyolojik Sarılık Hemolitik Bozukluklar Rh uygunsuzluğu ABO uygunsuzluğu Minör kan gurubu uygunsuzluğu Eritrosit Enzim Bozuklukları G6PD ve pürivat kinaz enzim eksikliği Eritrosit Membran Defektleri Herediter Sferositoz, Eliptositoz Damar Dışına Kanama Sefal hematom, pulmoner ve serebral kanama Polisitemi Sepsis

Hemolitik nedenler Hemoglobin < 13 g/dL    Özellikleri: Konjuge olmamış (indirekt bilirubin) artar, Retikülositoz >%6 Hemoglobin < 13 g/dL Coombs' test pozitif: Rh uygunsuzluğu, ABO uygunsuzluğu, minör antijenler Coombs' test negatif: eritrosit membran defektleri (sferositoz, eliptositoz), Eritrosit enzim defektleri (G6PD eksikliği, pirüvat kinaz eksikliği), İlaçlar (streptomisin, K vitamini) sepsis

Hemolitik olmayan nedenler    Özellikleri: Konjuge olmamış (indirekt bilirubin) artar, Retikülositoz olmaz Ekstravasküler nedenler: sefalhematom, merkezi sinir sistemi kanaması, yutulmuş kan Polisitemi: fetal-maternal transfüzyon, kordun geç kleplenmesi, ikiz-ikiz transfüzyon Bilirubinin enterohepatik dolaşımında artış: ileal atrezi, yetersiz beslenme, anne sütü sarılığı, pilor stenozu, Hirschsprung's hastalığı.

AZALMIŞ KONJUGASYON Fizyolojik sarılık, prematurite Bilirubin metabolizması bozuklukları Crigler-Najjar sendromu Gilbert Hastalığı Lucey-Driscoll sendromu Hormonal yetersizlik Hipotiroidizm Hipopituatirizm Galaktozemi, Tirozinemi, Hipermetioninemi Sepsis Anne sütü sarılığı

ARTMIŞ ENTEROHEPATİK DOLAŞIM Fizyolojik sarılık Azalmış peristaltizm Açlık, az beslenme, anne sütü sarılığı, ilaç etkisi (atropin) Mekanik Tıkanıklık Pilor stenozu Hirschprung Hst Mekonyum ileusu Mekonyum tıkacı sendromu Kistik fibrozis

Bilirubin atılımının azalması Özellikleri: Konjuge olmamış (indirekt bilirubin) ve konjuge bilirubin (direkt) artar, Coomb’s testi negatif, Konjuge bilirubin >2mg ya da total bilirubinin >%20’si, idrarda konjuge bilirubin varlığı Biliyer tıkanıklık Biliyer atrezi Koledok kisti Dubin-Johnson, Rotor sendromu İnfeksiyon Sepsis İdrar yolu infeksiyonu Neonatal hepatit Metabolik hastalıklar Alfa-1-AT eksikliği Kistik fibrozis Galaktozemi Glikojen depo hastalıkları Gaucher, Niemann-Pick hastalıkları İlaçlar Rifampin, eritromisin, kortikosteroidler Hipofiz yetersizliği

FİZYOLOJİK SARILIK Hemen her yenidoğanda yaşamın ilk haftasında kimyasal hiperbilirubinemi gelişmesine rağmen bunların ancak %45-65’inde görünür sarılık oluşur. Yenidoğanda serum bilirubin düzeyi 5 mg/dl üzerinde ise görünür sarılık meydana gelir.

FİZYOLOJİK SARILIK NEDENLERİ Karaciğere gelen bilirubin yükü artmıştır. (eritrosit hacmi fazla, eritrosit ömrü kısa (YD 60-70 gün, preterm 30 gün). Bilirubin bağlanma ve transportu azdır. Hemoglobin dışı hem protein yıkımı daha fazladır. Y ve Z proteini yapımı yetersizdir. UDP-GT aktivitesi yetersizdir. Barsakta bakteri sayısı azdır. B-glukorinidaz aktivitesi yüksek düzeydedir.

Faz-I: Term yenidoğanların çoğunda 3 Faz-I: Term yenidoğanların çoğunda 3. günde indirekt hiperbilirubin pik yaparak 6-7 mg/dl düzeyine ulaşır. Faz-II: Daha sonra düşerek genellikle 11-12. günlerde <1mg/dl düzeyine geriler. Pretermlerde pik 5-6. günde olur ve Faz-II de uzayarak 2-3 hafta sürer. Bilirubinin pik düzeyi de daha yüksektir (10-15mg/dl).

Bilirubinin maksimum günlük artış hızı: 5mg/dl Maksimum eriştiği düzey: Term yenidoğanda: 13 mg/dl Preterm yenidoğanda: 15 mg/dl Süre: Term yenidoğanda: 1-2 hafta Preterm yenidoğanda: 2-3 hafta Diğer indirekt hiperbilirubinemi sebepleri de fizyolojik sarılığın şiddetini arttırır.

Hiperbilirubinemi için risk faktörleri Maternal faktörler Neonatal faktörler Kan grubu (ABO ya da Rh uygunsuzluğu) Doğum travması: sefalhematom Emzirme İlaçlar: kloramfenikol İlaçlar: diazepam, oksitosin Doğumdan sonra aşırı kilo kaybı (yetersiz beslenme) Etnik köken: Asyalı, Amerika yerlisi İnfeksiyonlar: TORCH Annenin hastalıkları: maternal diyabet Erkek cinsiyet Polisitemi Prematürelik Kardeşte hiperbilirubinemi öyküsü

Beslenme ve sarılık Yenidoğan döneminde yetersiz beslenme sarılığın hızla artmasına neden olur. Bilirubinin barsaktan emilimi artar. Unkonjuge bilirubinden zengin mekonyum çıkışı gecikir.

Anne sütü sarılığı; erken başlangıçlı ve geç başlangıçlı olarak ikiye ayrılmaktadır. Erken başlangıçlı sarılık, anne sütü ile beslenme sarılığı (yetersiz anne sütü alımı) Geç başlangıçlı sarılık ise, anne sütü sarılığı sendromu olarak da adlandırılır.

ERKEN ANNE SÜTÜ SARILIĞI Nedenleri: Yetersiz beslenme, kalori azlığı Barsak motilitesi azlığı Bilirubinin enterohepatik dolaşımının artması Tedavi: Erken ve sık beslenme

GEÇ ANNE SÜTÜ SARILIĞI Nedenleri: Tedavi: Artmış enterohepatik dolaşım UDP-GT enzim inhibitörleri: Serbest yağ asitleri, nükleotidler, steroidler, metal iyonlar. Tedavi: Anne sütü verilmeye devam edilirse, bilirubin düzeyi 4-10 gün yüksek devam eder, sonra yavaş olarak azalır. 3-12 haftada normale döner. Bilirubin yüksekliği 18 mg/dl’nin üzerinde devam ediyorsa ve fototerapiye rağmen düşme olmuyorsa anne sütü 24 saat kesilebilir. (en fazla 48 saat)

Bilirubinin enterohepatik sirkülasyonu anne sütü sarılığının oluşumunda oldukça önemlidir. Anne sütü alan bebeklerde serum bilirubin seviyesi ile gaita miktarı ve sıklığı arasında anlamlı bir ilişki vardır Mekonyum geç çıkartan bebeklerde hiperbilirubinemi sık görülen bir bulgudur Fazla gaita çıkaran bebeklerin sarılığındaki azalma da dikkat çekicidir.

PATOLOJİK SARILIKLAR İlk 24 saat içersinde klinik olarak sarılık görülmesi Total bilirubinin günde >5 mg/dL artması Term yenidoğanda serum bilirubin düzeyinin 13 mg/dl den yüksek olması (Anne sütü alıyorsa 15 mg/dl den yüksek olması) Direkt bilirubin >2 mg/dL veya total bilirubin düzeyinin >%20 olması Klinik olarak sarılığın term bebekte 14 günden, preterm bebekte ise 21 günden uzun sürmesi Akolik dışkılama ve idrarın koyu renkte olması Hasta yenidoğanda sarılık görülmesi

Rh UYUŞMAZLIĞI Rh birçok antijenik bölge içeren büyük bir proteindir. Rh antijenleri içinde en önemlisi D antijenidir. Oluşan antikorların %90’ı D antijenine karşıdır. Asıl sensitizasyon doğum sırasında fetomaternal kanama ile oluştuğu için ilk gebelikte Rh uyuşmazlığına bağlı hemolitik hastalık enderdir Rh(D) pozitif eritrositlerle annenin ilk karşılaşmasında immun cevap yavaştır ve Ig M yapısındaki antikorlar oluşur. İkinci karşılaşmada Ig G yapısındaki antikorlar ortaya çıkarlar ve plasentayı geçerek hemolizi başlatırlar.

İzoimmünizasyon, Rh (D) negatif annenin, Rh (D) pozitif eritrositlerle karşılaşmasıyla olur. En az 0.05 - 0,1 ml fetal eritrosit annede yeterli miktarda anti-D meydana gelmesine neden olur. Diğer taraftan, ABO kan grup uygunsuzluğunun söz konusu olduğu gebeliklerde Rh izoimmünizasyon riski %16 dan % 1-2 ye kadar düşer. Anne dolaşımına geçen fetal Rh pozitif eritrositler annenin doğal anti-A veya anti-B antikorları ile hızla dolaşımdan uzaklaştırılır.

KORUNMA İmmünize olmamış ve eşi Rh(+) olan tüm RH(-) gebelere 28. haftada indirekt coombs bakılır. İndirekt coombs (-) ise anneye RhIG verilir. İndirekt coombs (+) ise fetüs eritroblastozis fetalis açısından değerlendirilir.

Orta ağırlıktaki olgularda; Hafif olgularda; Coombs pozitifliği dışında, hiperbilirubinemi ve anemi belirgin değildir. Orta ağırlıktaki olgularda; Belirgin hemoliz ve hiperbilirubinemi vardır. İleri derecede ağır olgularda; Ağır anemi, hepatoselüler hasar, hipoproteinemi ve hidrops gelişir.

ABO UYUŞMAZLIĞI Anne kan grubu O, bebek kan grubu A veya B grubudur. Annedeki anti-A ve anti-B antikorlarının, fetus eritrositlerinin A ve B antijenleri ile reaksiyona girmesi ile olur. Bu durum gebeliklerin yaklaşık %15 inde görülür. Yalnız %3’ünde eritrosit-antikor reaksiyonu saptanır. Rh hemolitik hastalıktan daha hafif seyreder. İlk 24 saatte başlar. Anemi hafiftir ve genelde görülmez. Direkt Coombs çoğu kez (-) tir. İlk çocukta görülme olasılığı %40’tır.

Minor kan grup uygunsuzlukları : c, E, Kell gibi minor kan grupları ile olan izoimmünizasyon % 2 den azdır, Ancak RhoGAM uygulamasıyla Rh hemolitik hastalığının azalmasıyla ,minor kan grup uygunsuzluklarının görülme sıklığı artmıştır (%5)

PATOLOJİK SARILIKLARA YAKLAŞIM İyi bir aile öyküsü Maternal/perinatal öykü Fizik muayene bulguları Laboratuvar testleri: Total, direkt, indirekt bilirubin düzeyleri Anne, bebek kan grubu Direkt coombs testi Hemoglobin, hemotokrit düzeyleri Retikülosit sayısı Periferik yaymada eritrosit morfolojisi Sarılıklı yenidoğanlarda nedene yönelik incelemeler ve değerlendirmeye karşın vakaların %40’tan fazlasında hiperbilirubinemi nedeni bilinmemektedir.

Sarılıklı bir yenidoğanda araştırılması gereken faktörler : Hemolitik hastalığı düşündüren faktörler  Ailede hemolitik hastalık hikayesi Sarılığın yaşamın ilk 24 saati içersinde başlaması Total bilirubin seviyesinin 0.5 mg/dl/saat den fazla artış göstermesi Solukluk ve hepatosplenomegali bulunması Fototerapi ile total bilirubin seviyesinin düşme göstermemesi Total bilirubin seviyesinin 24-48 saatten sonra ani artış göstermesi (G6PD eksikliği) Kalıtsal hemolitik bir hastalık bakımından etnik yapı araştırılmalı (G6PD eksikliği ...)

Direkt hiperbilirubinemi Kan grupları, Direkt Coombs testi Hemogram, periferik yayma, retikülosit İdrar kültürü, kan, BOS kültürü (enfeksiyon bulgusu varsa) TORCH, VDRL, hepatit B serolojisi Tüm karaciğer fonksiyon testleri İdrarda redüktan madde, endokrin testler, ter testi Görüntüleme: USG, sintigrafi Karaciğer biyopsisi

g. Vücut ısı dengesizliği (hipotermi, hipertermi) h. Taşipne Hiperbilirubineminin görüldüğü diğer hastalıkları (sepsis, galaktozemi...) düşündüren faktörler ve bulgular  a.      Kusma b.      Letarji c.      Kötü beslenme d.      Hepatosplenomegali e.      Aşırı ağırlık kaybı f.        Apne g.      Vücut ısı dengesizliği (hipotermi, hipertermi) h.      Taşipne i.        Sarılığın 3. günden sonra başlaması

Diğer taraftan ilk 24 saat içersinde taburcu edilen bebeklerin 48-72 saatlik olduklarında en az bir kez sarılık kontrolü, beslenme ve hidrasyon durumlarının değerlendirilmesi amacıyla geri çağrılması konusu üzerinde önemle durulmalıdır.  

UZAMIŞ SARILIK Term yenidoğanlarda >2 hafta Pretermlerde >3 hafta sarılığın devam etmesidir. Total, direkt, indirekt bilirubin Hemogram, retikülosit, periferik yayma Tiroid fonksiyon testleri Tarama testleri (TSH ve Guthrie) G6PD, PK düzeyi, ozmotik frajilite Tam idrar tahlili, idrarda redüktan madde, idrar kültürü Sepsis tetkikleri

YENİDOĞAN SARILIKLARINDA TEDAVİ Amaç: Bilirubin ensefalopatisini önlemek. Tedavi: Kan değişimi: Mekanik uzaklaştırma. Fototerapi: Safra ve idrarla atılabilen ürünlere parçalama. Farmakolojik tedavi: Hem’in parçalanmasını engelleme, enzim indüksiyonu, enterohepatik sirkülasyonun azaltılması

FOTOTERAPİ Bilirubini daha az lipofilik olan ürünlerine dönüştürerek detoksifiye eder. Karaciğerin konjuge edici sistemini devre dışı bırakır. Bu etkiyi yüzeyel kapiller veya intersitisyel boşlukta albumine bağlı bilirubin üzerinde oluşturur. Fotooksidasyon Konfigürasyonel izomerizasyon: 4Z, 15E Yapısal fotoizomerizasyon: Lumirubin

FOTOTERAPİ YAN ETKİLERİ İnsensible sıvı kaybı artışı Sulu dışkılama Retina hasarı Deri değişiklikleri PDA Trombositopeni Hipokalsemi

KAN DEĞİŞİMİ Kullanılacak kan: Rh uyuşmazlığında: ABO grubu uygun Rh negatif kan ABO uyuşmazlığında: Rh grubu uygun 0 grubu kan Taze olmalı <48 saat CPDA ilavesi ile saklanmış olmalı Hem anne hem bebeğin serumu ile kros yapılmalı

Sağlıklı Term Bebeklerde Hiperbilirubinemiye Yaklaşım Total Serum Bilirubin, mg/dL   Yaş(saat)  Fototerapi düşün * Fototerapi   Yoğun FT, yetersiz ise KD ** Kan değişimi ve yoğun fototerapi <24*** - 25-48 12 15 20 25 49-72 18 30 >72 17 * Fototerapi bu total bilirubin seviyelerinde , klinisyenin görüşüne göre başlatılabilir, ya da bebek izleme alınır. * Yoğun fototerapi ile 4-6 saat içersinde TBS de 1-2 mg/dL düşüş sağlanmalıdır ve bu düşüş kan değişim sınırının altına kadar süreklilik göstermelidir. TSB de böyle bir düşüşün sağlanamaması fototerapinin yetersiz kaldığının bir göstergesidir. *** Klinik olarak sarılığı olan, 24 saatlik ve daha küçük term bebekler sağlıklı olarak kabul edilmezler ve ileri araştırma yapılmalıdır. American Academy of Pediatrics: Practice parameter: Management of hyperbilirubinemia in the healthy term newborn. Pediatrics 94:558-565, 1994.

Total Serum Bilirubin, mg/dL Gestasyonel Yaş ve Sağlık Durumlarına Göre Hiperbilirubinemiye Yaklaşım Total Serum Bilirubin, mg/dL   Sağlıklı bebek Hasta bebek Fototerapi Kan değişimi* Kan değişimi Prematüre <1500g 5-8 13-16 4-7 10-14 1500-2000g 8-12 16-18 7-10 14-16 2000-2500g 12-15 18-20 10-12 Term >2500 g 15-18 20-25 * Fototerapi ile total bilirubin seviyesinde düşüş sağlanamayan ve giderek yükselme olduğu durumlarda kan değişimi mümkün olduğunca erken yapılmalıdır Gomella TL(ed): Unconjugated Hyperbilirubinemia. In Neonatology: Lange Clinical Manual, Management, Procedures,On-Call Problem Diseases,and Drugs 4th ed. St. Louis,Lange Medical Books, 1999, p 235.

>35 HAFTALIK YENİDOĞANLARDA FOTOTERAPİ ÖNERİLERİ _

KERNİKTERUS Albümine bağlı olmayan serbest bilirubinin, serumda artması sonucu kan-beyin bariyerini geçerek beyin hücrelerinde birikmesi ile oluşan bir sendromdur. Sağlıklı hemolizi olmayan term bebeklerde 25-30 mg/dL indirek bilirubin seviyelerine kadar kernikterus çok nadir görülen bir durumdur.

Tutulum Bölgeleri: Bazal ganglionlar: Özellikle subtalamik nukleus ve globus pallidus Hipokampus Substantia nigra Genikulat cisimcikler Çeşitli beyin sapı çekirdekleri: İnferior colliculus, oculomotor, vestibuler, cochlear çekirdek, nucleus olivarius inferior Serebellum: dentat nucleus ve vermis

Bilirubin toksisitesi

Akut Bilirubin Ensefalopatisi: Doğumdan sonraki ilk bir haftada görülebilen bilirubin toksisitesine bağlı belirtiler. Kernikterius: Bilirubin toksisitesine bağlı kronik ve kalıcı klinik sekeller. BIND (Bilirubin Induced Neurologic Dysfunction): Akut bilirubin ensefalopatisiyle ilişkili değişiklikler.

Bilirubin toksisitesi Erken dönem Geç dönem Kronik Letarji İritabilite Athetoid serebral palsi Kötü beslenme Opistotonus İşitme kaybı Yüksek-frekanslı ağlama Konvülziyonlar Yukarı bakış paralizisi Hipotoni Apne Dental displazi Hipertoni Mental retardasyon Ateş

Kronik Bilirubin Ensefalopatisi İlk bir yıl içinde; hastalar hipotoniktir, ancak derin tendon refleksleri artmıştır. Motor gelişim geridir ve tonik boyun refleksi devam eder. İlk bir yıldan sonra kernikteriusun klasik sekel tetratı ortaya çıkar. Ekstrapiramidal bulgular : Atetoz genelllikle 18 ay civarı başlar, fakat 8-9 yaşına kadar bekleyebilir. Kontrol edilemeyen, maksatsız ve koordine edilemeyen hareketler. İşitme sorunları : Cochlear çekirdek / periferal işitme sisteminde harabiyet sonucu yüksek frekanslı sensörinöral işitme kaybı oluşur. Bakış Anomalileri: En sık yukarı bakış anormalliği görülür. Diş minesi hipoplazisi.

Kernikterusu kolaylaştıran faktörler Hastaneden erken taburcu olma (<2 gün) Kontrol muayenelerine gitmeme Yetersiz laboratuvar testleri Annenin emzirmeye hazırlanamaması Emzirmenin yeterince iyi değerlendirilememesi

Teşekkürler… DR. ŞEYDA ÇİĞDEM AKKAYA DR. NAZAN DEĞİRMENCİ DR. MUHAMMED ÜÇÜNCÜ