SERVET-İ FÜNUN DÖNEMİ
SERVET-İ FÜNUN DÖNEMİ TENKİDİNİN ÖZELLİKLERİ
1-Edebî eserde estetik bir amaç arayan, edebî zevkin zamana bağlı olarak değişebileceğini düşünen, edebiyatta yararlılık amacının olmadığını ve sanatın ahlakçı bir amaç gütmediğini vurgulayan Servetifünun sanatçılarına göre tenkit kesin kurallara bağlanamaz. Eleştiri, kişisel yargıları içerir. tenkitçilerin eleştirel düşünce ve eserleri ile yakından ilgilenmemişlerdir. Servetifünun sanatçıları ise Batılı yazarların eserlerini daha büyük bir dikkatle inceledikleri gibi, tanınmış tenkitçilerin düşüncelerinden de yararlanarak bu düşünceleri eserlerinde uygulamışlardır.
-- 2-Servetifünun neslinin tenkit anlayışı, çağdaşları olan Fransız tenkidine, özellikle Hippolyte Taine (İpolit Ten)’e dayanır. Onlar, Türk edebiyatındaki tenkit anlayışını birçok noktada kusurlu bularak edebiyatımızda yeni bir tenkit görüşü yaratmak istemişlerdir. Servetifünun’dan önceki nesiller Batılı yazarların edebiyatla ilgili düşüncelerinden yararlanmışlar ancak Batılı
-- 3-Bu dönemde tenkit, yeni. bir tür olarak önem kazanmış ve Batılı sanatçılar incelenerek tenkit yöntemleri tanıtılmıştır. Sadece Fransız tenkidini, düşünce sistemini örnek almaları, eser ve yazarın dışındaki konularla ilgilenmeleri bu dönem tenkidinin olumsuz yönüdür.
Servet-i Fünun Dönemi Tenkit Sanatçıları
Tevfik Fikret: Tevfik Fikret: “Lisan-ı Şiir”, “Evzan-ı Aruz”, “Nazım mı Güçtür Nesir mi?”, “Tesir-i Evzan”, “Tasfiye-i Lisan”, “Romanların Tesiri” gibi birçoğu Servetifünun estetiğini kuran yazılarında düşüncelerini sıralamıştır. Şair, bu yazılarında yapıcı bir üslup kullanmıştır. Öğretici tarafları ağır basan bu yazılar, Fikret’in düşüncelerini söylediği metinler olarak değer kazanır.
Hüseyin Cahit Yalçın: “Edebiyat-ı Cedide – Menşe ve Esasları”, “Romanlara Dair”, “Sanat ve Şiirin İstikbali” adlı yazıları ve özellikle “Hikmet-i Bedayiye Dair” başlığı altında yayımladığı on altı makalesiyle dikkati çekmiştir. Hüseyin Cahit; Ahmet Rasim ve Ali Kemal’le olan tartışmalarını “Kavgalarım” adı altında kitaplaştırmış ve 1910 yılında yayımlamıştır. Bu çalışmaların yanında, Servetifünun Döneminde edebî çalışmalarını sadece tenkit alanında toplayan tek sanatçı Ahmet Şuayp’tır.
Ali Ekrem Bolayır: “Şiirimiz” adlı uzun yazısı ile Servetifünun edebiyatının sanat anlayışını eleştirmiştir.
Cenap Sahabettin: Servetifünun dergisinde, “Esalîb-i Ezmine”de üslupların değişik zamanlarda değişik biçimlere girebileceğini yazmıştır. “Esalîb-i Milel“de, farklı milletlere mensup yazarların üsluplarının da farklı olacağını daha çok Taine’in görüşünden hareketle ifade etmiştir. “Menafi-i Edebiyye”, “Yeni Tabirat”, “Yeni Elfaz”, “Tabiata Karşı Şair”, “Müntekld-i Hakiki” gibi estetik ve eleştiri etrafında kaleme alınmış yazılarıyla bu türün gelişmesine ve yeni bir edebiyat anlayışının yerleşmesine hizmet etmiştir.
Mehmet Rauf MehmetRauf “Bizde Hikâye” ve “Bizde Roman” adlı yazıları önemlidir.
Servet-i Fünun Döneminde Makale
Servet-i Fünûn'da kullanılan bir diğer önemli tür makaledir Servet-i Fünûn'da kullanılan bir diğer önemli tür makaledir. Sanatçıların yazdıkları makaleler, genellikle Batı edebiyatını tanıtmak amacıyla yazılmıştır. Ancak bunların çoğu nitelik yönünden eksiklikler taşır.
Servet-i Fünun Dönemi Makale Sanatçıları
Cenap Şahabettin (1870–1934) Makale: Evrak–ı Eyyam, Nesr–i Harp,Nesr–i Sulh Hüseyin Cahit Yalçın Edebiyat ve Hukuk