Dönem Sonu İşlemleri Ali KARAKUŞ Yeminli Mali Müşavir KAYSERİ SMMM ODASI 19.12.2014 Dönem Sonu İşlemleri Ali KARAKUŞ Yeminli Mali Müşavir Hazırlayan; YMM Ali Karakuş

DÖNEM SONU İŞLEMLERİNDE ENVANTER VE DEĞERLEME

Vergi Usul Kanun’un 186. maddesine göre envanter işlemi iki aşamadan oluşmaktadır; İlk aşamada; iktisadi kıymetler ölçme, tartma ve sayma suretiyle miktar olarak tespit edilmekte, İkinci aşamada ise, miktar olarak tespit edilen bu iktisadi kıymetler değerlenmekte, yani; ülke parası cinsinden değerleri tespit edilmektedir.

ENVANTER Envanter çıkarmak, bilanço günündeki mevcutları, alacakları ve borçları saymak, ölçmek, tartmak ve değerlemek suretiyle kesin bir şekilde ve ayrıntılı olarak tespit etmektir. Envanter esas itibariyle envanter defterine çıkartılır. Büyük işletmeler envanterlerini listeler halinde de düzenleyebilirler.

Büyük mağazalar ve eczaneler emtia mevcutlarının envanterini üç yılda bir çıkarabilirler. İşletme Hesabı esasına göre defter tutanlar emtia envanteri çıkarmak zorundadırlar. İşletme defteri tutanlar envanterini kapanış kaydından sonraki sayfalara kaydederler.

İşletme defteri tutanlar ayrı bir envanter defteri de tutabilirler. Çiftçi işletme defteri tutanlarda envanterini kapanış kaydından sonraki sayfalara kaydederler. Serbest Meslek Kazanç defteri tutanlar envanterlerini kapanış kaydından sonraki sayfalara kaydederler.

ENVANTERDE AMORTİSMAN KAYITLARI Tüm işletmeler için geçerli olan ve üzerinden amortisman ayrılan iktisadi kıymetlerin kayıtları; 1- Envanter defterinin ayrı bir yerinde, 2- Özel bir amortisman defterinde 3- Amortisman Listelerinde detaylı olarak ayrı ayrı gösterilecek şekilde tutulur.

DEĞERLEME Değerleme; Değerleme günündeki işletme envanterine dahil iktisadi kıymetlerin değerlerinin ülke parası cinsinden belirlenmesi işlemidir. İşletmeye alınan ve dönem sonunda işletmede kalan envantere dahil olan bütün iktisadi kıymetler V.U.Kanununun değerleme hükümlerini belirleyen maddelere göre değerlemeye tabi tutulurlar.

Değerleme vergi kanunlarında gösterilen gün ve zamanlarda yapılır. İktisadi kıymetlerin her biri tek başına ayrı ayrı ele alınarak değerlemeye tabi tutulur. Değerleme işlemine tabi tutulacak olan iktisadi kıymetler; 1-Mevcutlar (varlıklar) 2-Alacaklar 3-Borçlar 4-Diğer iktisadi kıymetler (İşletmeye dahil olanlar)

DEĞERLEME ÖLÇÜLERİ: Değerleme ölçüleri Vergi Usul Kanununun 261. maddesiyle belirlenmiş 8 farklı değerleme ölçüsüyle tespit edilmektedir. Bir iktisadi kıymet için birden fazla değerleme ölçüsü kullanmak mümkün değildir. Sadece bir değerleme ölçüsü kullanılabilir.

DEĞERLEME ÖLÇÜLERİ VE ÖLÇÜLERE GÖRE DEĞERLENECEK İKTİSADİ KIYMETLER 1- MALİYET BEDELİ: İktisadi bir kıymetin iktisap edilmesi veya değerinin arttırılması sebebiyle yapılan bilumum giderlerin toplamını ifade eder. VUK. göre maliyet bedeli ile değerlenecek iktisadi kıymetler şunlardır;

a) GAYRİMENKULLER (V.U.K. Md. 269) ve teferruatı b) TESİSAT VE MAKİNELER (V.U.K. Md. 269) c) GEMİLER VE DİĞER TAŞITLAR (V.U.K. Md. 269) d) GAYRİ MADDİ HAKLAR (V.U.K. Md. 269) e) DEMİRBAŞ EŞYA, ALET EDAVAT VE MEFRUŞAT (V.U.K. Md. 273) f) SATIN ALINAN EMTİA (V.U.K. Md. 274) g) İMAL EDİLEN EMTİA (V.U.K. Md. 275) h) ZİRAİ MAHSULLER (V.U.K. Md. 276) I) HAYVANLAR (V.U.K Md. 277)

2- BORSA RAYİCİ: Menkul kıymetler, Kambiyo ve Ticaret Borsalarında kayıtlı olan iktisadi kıymetlerin değerlemeden önceki son işlem gününde borsadaki işlemlerinin ortalama değerlerini ifade eder. Borsa rayici ile değerlenecek iktisadi kıymetler: a) Menkul Kıymetler (V.U.K. Md.279) (Hisse senetleri ve A Yatırım fonları katılım belgeleri hariç olmak üzere) b) Yabancı Paralar (V.U.K. Md. 280) c) Yabancı para cinsinden alacaklar (V.U.K. Md. 280) d) Yabancı para cinsinden borçlar (V.U.K. Md. 280)

3) TASARRUF DEĞERİ: Bir iktisadi kıymetin değerleme gününde sahibi için arz ettiği gerçek değeridir. Tasarruf değeri ile değerlenecek iktisadi kıymetler: a) Şüpheli alacak karşılığı ayrılmasında (V.U.K. Md. 323) 4) MUKAYYET DEĞER: Bir iktisadi kıymetin muhasebe kayıtlarında gösterilen hesap değeridir. Mukayyet değer ile değerlenecek iktisadi kıymetler;

a) Alacaklar (V.U.K. Md. 281) b) Kuruluş ve Örgütlenme Gid. (V.U.K. Md. 281) c) Peştemallıklar (V.U.K. Md. 282) d) Aktif geçici hesap kıymetleri (V.U.K. Md. 283) e) Borçlar (V.U.K. Md. 285) f) Pasif geçici hesap kıymetleri (V.U.K. Md. 287) g) Karşılıklar (V.U.K. Md. 288)

5- İTİBARİ DEĞER: İktisadi kıymetin üzerinde yazılı olan değerdir 5- İTİBARİ DEĞER: İktisadi kıymetin üzerinde yazılı olan değerdir. İtibari değere nominal değer de denilmektedir. İtibari değer ile değerlenecek iktisadi kıymetler; a) Kasa mevcudu (V.U.K. Md. 284) (sadece kasadaki mevcut olan Türk Lirası) b) Kasadaki posta pulları

6- RAYİÇ BEDEL: İktisadi kıymetlerin değerleme günündeki normal alım satım bedelidir. Rayiç Bedel ile değerlenecek iktisadi kıymetler; a) Finansal Kiralama işlemlerinde (V.U.K. Mükerrer Md. 290) (Kiralayanın finansal kiralamaya konu iktisadi kıymetin üretimini veya alım satımını yapması halinde değerleme rayiç bedel ile dikkate alınır)

7- EMSAL BEDEL VE EMSAL ÜCRETİ: Emsal bedel gerçek bedeli belli olmayan veya bilinemeyen, ya da doğru olarak tespit edilemeyen Bir malın satılması halinde, emsallerine göre sahip olacakları değerdir. Emsal bedelin tespitindeki esaslar: Ortalama Fiyat Esası Maliyet Bedeli Esası Takdir Esası 8- VERGİ DEĞERİ: Bina ve arazinin E. V.K. ‘nun 29.Maddesi uyarınca komisyonlar tarafından takdir edilen değerdir.

HAZIR DEĞERLERİN DEĞERLEME İŞLEMLERİ TÜRK LİRASI cinsinden olan hazır değerler İTİBARİ DEĞERLE, YABANCI PARA cinsinden olan hazır değerler ise Maliye Bakanlığı tarafından ilan edilen kurlar üzerinden değerlenirler. Yabancı paralar değerlemeye tabi tutulurken oluşan kur farkları kambiyo karları veya zararları olarak gelir hesaplarına yansıtılır.

ALACAKLARIN DEĞERLEMESİ Alacakların değerleme ölçüsü Türk Lirası ve döviz cinsinden olan alacaklar için ayrı ayrı değerlenmeye tabi tutulurlar. 1- Türk Lirası cinsinden alacaklar: Türk Lirası cinsinden olan alacakların değerleme ölçüsü Mukayyet yani Kayıtlı değerdir. 2- Yabancı para (Döviz) cinsinden alacaklar: Yabancı para cinsinden olan alacaklar ise Maliye Bakanlığı tarafından açıklanan Döviz Alış Kuru ile değerlenirler.

YABANCI PARA CİNSİNDEN ALACAKLARDA ÖZELLİK ARZ EDEN DURUMLAR Dönem içinde doğan yabancı para cinsinden alacaklar bir ihracat işleminden kaynaklanan alacak ise ortaya çıkan kur farkları 601-Yurtdışı Satışları Hesabına kaydedilir. (Yurtdışı Satışlarını artıran veya azaltan bir işlemdir) Yabancı para cinsinden alacakların sonraki yıllarda ortaya çıkan kur farkları ise kambiyo karları veya kambiyo zararları hesabına kaydedilerek gelir tablosu hesaplarına aktarılır.

ALACAKLARIN DEĞERLEMESİNDE ÖZELLİK ARZ EDEN HUSUSLAR Alacakların değerlemesi V.U.K. 281 maddesine göre mukayyet değerle değerlenecektir. Alacakların değerlemesinde özellik arz eden hususları sırası ile belirtmekte yarar vardır. 1- Şüpheli Ticari Alacaklar 2- Değersiz Alacaklar 3- Vazgeçilen Alacaklar 4- Reeskont İşlemleri

ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR VE KARŞILIK AYRILMASI Bir alacağın şüpheli alacak sayılmasını gerektiren hususları sıralamak gerekirse; 1-Ticari ve Zirai kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi ile ilgili olması, 2- Bilanço esasına göre defter tutulmalı, 3- Alacak teminatsız olmalı 4- Alacak şüpheli alacak haline gelmiş olmalı

Şüpheli Alacak karşılığı ayrılabilmesi için V. U. K. nun 323 Şüpheli Alacak karşılığı ayrılabilmesi için V.U.K. nun 323. maddesi ile hüküm altına alınmıştır. Buna göre Ticari ve Zirai kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi ile ilgili olmak şartıyla, 1- Dava ve icra safhasında bulunan alacaklar, 2- Yapılan protestoya veya yazı ile birden fazla istenmesine rağmen borçlu tarafından ödenmemiş bulunan dava ve icra takibine değmeyecek derecede küçük alacaklar için karşılık ayrılabilir.

ALACAK VE BORÇLARDA REESKONT İŞLEMİ Alacak ve borçların reeskonta tabi tutulma işlemleri VUK 281 ve 285 maddelerinde düzenlenmiştir. Reeskont işlemi yapılabilmesi için 1- Alacaklar ve borçlar senede bağlı olmalı, 2- Değerleme gününde vadesi gelmemiş olmalı, 3- İşletme kayıtlarında yer alması, 4- Alacak Senedinin hasılat unsuru olması, Borç senedinin ise maliyet unsuru olması gerekir.

Reeskont Hesaplama Formülleri: a.İç İskonto Formülü: Nominal Değer x Faiz Oranı x Gün Sayısı Reeskont Tutarı = ----------------------------------------------- 36.000 + (Faiz Oranı x Gün Sayısı) b.Peşin Değer Formülü: Nominal Değer x 36.000 Peşin Değer = --------------------------------------------------- Reeskont Tutarı = Nominal Değer – Peşin Değer

STOKLAR İLK MADDE MALZEME – MAMULLER – TİCARİ MALLAR Stoklar V.U.K. nun 274 ve 275 maddelerinde belirtilen maliyet bedeli ile değerlemeye tabi tutulurlar. Değerleme Yöntemleri ise: 1- İlk giren ilk çıkar yöntemi (FİFO) 2- Ortalama maliyet yöntemleri dir.

YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM İŞLERİ Birden fazla takvim yılına sirayet eden inşaat ve onarma işleri kar veya zararının hesabı işin bittiği yıl kati olarak tespit edilir ve tamamı o yılın geliri sayılarak bittiği yıl beyannamesinde gösterilir. İnşaat ve onarma işlerinde geçici ve kesin kabule tabi olan hallerde geçici kabulünün yapıldığını gösteren tutanağın idarece onaylandığı tarih, diğer hallerde ise işin tamamlandığı veya fiilen bırakıldığı tarih bitim tarihi olarak kabul edilir.

DURAN VARLIKLARDA AMORTİSMAN AYIRMA Bir iktisadi kıymetin amortismana tabi tutulabilmesi için, İktisadi kıymetin işletmenin aktifinde kayıtlı olması gerekir. Yıpranma aşınma veya kıymetten düşmeye maruz bulunması İktisadi kıymetin bir yıldan fazla kullanılması İktisadi kıymetin değerinin belli bir tutarın üzerinde olması gerekir.

AMORTİSMAN AYIRMA YÖNTEMLERİ NORMAL AMORTİSMAN: İktisadi kıymetin faydalı ömrü süresince eşit oranlarda amortisman ayrılmasıdır. HIZLANDIRILMIŞ AMORTİSMAN: Normal amortismanın 2 katı oranında ve %50 yi geçmemek üzere iktisadi kıymetin her yıl net değeri üzerinden ayrılan miktardır. FEVKALADE AMORTİSMAN: Doğal afetler, Yeni icatlar ve cebri aşınma için uygulanır. Maliye Bakanlığınca belirlenir. KIST AMORTİSMAN: Özel durumlarda uygulanır Tasfiye birleşme ve devirde, Nevi değişikliği ve bölünmede, Binek oto alındığı yıllarda ÖZEL MALİYETLERDE: Kira süresi ile kısıtlı ve eşit

Yıl içinde A.T.İ.K. alınmışsa, bunların alımıyla ilgili olarak yılın sonuna kadar oluşan kredi faizi, kur farkı, vade farkı vs. giderler ilgili iktisadi kıymetin maliyetine eklenmelidir. Yıl içinde alınan binek otomobilleri için kıst amortisman uygulamasına dikkat edilmelidir. Kıst amortismana tabi iktisadi kıymetlerin, amortisman süresinin son yılında, ayrılmayan ilk yıla ilişkin amortisman tutarının gider kaydı yapılmalıdır. Yıl içinde satılan A.T.İ.K. nedeniyle ayrılmış bulunan amortismanlar satış esnasında dikkate alınmalıdır. Satılan A.T.İ.K. ile ilgili olarak oluşan kar, gerekli şartlar sağlanmışsa ve aynı cins ve özellikte yeni bir A.T.İ.K. alınacak ise yenileme fonu hesabına aktarılmalıdır.

TAHSİLAT VE ÖDEMELER İLE İLGİLİ TEVSİK ZORUNLULUĞU Maliye Bakanlığı Vergi Usul Kanunu’nun mükerrer 257’nci maddesinde yapılan değişikliğe dayanarak, mükelleflerin tahsilat ve ödemelerini banka, benzeri finans kurumları ve posta idareleri kanalıyla yapmalarını ve bunlar tarafından düzenlenen belgelerle ispatlamalarını zorunlu kılmıştır. Bu düzenlemenin amacı, idarenin yoklama ve incelemelerinde banka ve benzeri kurumların kayıtlarından faydalanmak suretiyle ticari işlemlerin taraflarını izlemek ve kayıt dışılığı  azaltmaktır.

TEVSİK ZORUNLULUĞU KAPSAMINDA OLANLAR Birinci ve ikinci sınıf tüccarlar, kazancı basit usulde tespit edilenler, defter tutmak zorunda olan çiftçiler, serbest meslek erbabı, vergiden muaf esnafın kendi aralarında yapacakları ticari işlemler   ve bunların nihai tüketicilerden (Türkiye’de mukim olmayan yabancılar hariç) mal veya hizmet bedeli olarak yapacakları tahsilat ve ödemeler girmektedir.  

Tahsilat Ve Ödemelerin Yapılacağı Aracı Kurumlar Toplam tutarı sekiz bin (8.000) TL’sını aşan her türlü mal ve hizmet bedeli, avans, depozito, pey akçesi gibi ödeme veya tahsilatlar banka veya özel finans kurumları, Posta ve Telgraf Teşkilatı Genel Müdürlüğü, (PTT) aracı kılınarak yapılır ve bu kurumlarca düzenlenen dekont veya hesap bildirim cetvelleri ile tevsik edilir. Havale, çek, kredi kartı ve bu kurumlar aracılığıyla tahsil edilen senetler ile banka ve özel finans kurumlarının internet şubeleri üzerinden yapılan işlemlerde tevsik edilmiş sayılır. 

Tevsik Zorunluluğu Olmayan Ödeme ve Tahsilatlar Genel ve katma bütçeli idareler ile döner sermaye işletmelerine yapılacak ödeme ve tahsilatlar ile Sermaye piyasası aracı kurumlarında, Yetkili döviz müesseselerinde, Noterlerde, Tapu idarelerinde yapılan işlemlere konu ödeme ve tahsilatlar tevsik zorunluluğu kapsamında değildir.

Tevsik Zorunluluğuna Uymamanın Cezası Sekiz bin (8.000) TL’nı geçen tahsilat ve ödemelerini banka, benzeri finans kurumları veya posta idareleri aracılığıyla yapma zorunluluğu getirilen mükelleflerden bu zorunluluğa uymayanlara, işleme konu tutarın % 5’i nispetinde özel usulsüzlük cezası kesilmektedir. V.U.K. 337 nolu tebliği

DÖNEM SONU İŞLEMLERİNDE ÖZELLİK ARZ EDEN HUSUSLAR

Mevcut emtia fiilen sayılmak suretiyle değerlemesi yapılmalıdır. Stok sayımında fiili durum ile kaydî durum karşılaştırılarak noksanlık veya fazlalık varsa nedeni araştırılmalı ve katma değer vergisi de dikkate alınarak gerekli düzelme işlemleri yapılmalıdır. Stok sayım ve değerlemesinden sonra satılan malın maliyeti tespit edilerek kayıtlara alınmalıdır. Stoklarda varsa değer düşüklüğü bununla ilgili olarak takdir komisyonuna başvurup gerekli karar alınmalıdır. Yıl içinde A.T.İ.K. alınmışsa, bunların alımıyla ilgili olarak yılın sonuna kadar oluşan kredi faizi, kur farkı, vade farkı vs. giderler ilgili iktisadi kıymetin maliyetine eklenmelidir.

01.01.2004 tarihinden önce aktifleştirilen iktisadi kıymetlerin cari yıla ilişkin amortismanları eski usul ve esaslar çerçevesinde, 01.01.2004 tarihinden sonra aktifleştirilen iktisadi kıymetlerin cari yıl amortismanları ise, Maliye Bakanlığınca ilan edilen oranlar dikkate alınarak hesaplanmalıdır. Yıl içinde alınan binek otomobilleri için kıst amortisman uygulamasına dikkat edilmelidir. Yıl içinde satılan A.T.İ.K. nedeniyle ayrılmış bulunan amortismanlar satış esnasında dikkate alınmalıdır. Satılan A.T.İ.K. ile ilgili olarak oluşan kâr, gerekli şartlar sağlanmışsa yenileme fonu hesabına aktarılmalıdır.

Zarar gören A.T.İ.K. ile ilgili olarak alınan sigorta tazminat bedeli iktisadi kıymetin değerinden fazla olan kısmı, gerekli koşulların varlığı halinde yenileme fonu hesabına atılmalıdır. Kıst amortismana tabi iktisadi kıymetlerin, amortisman süresinin son yılında, ayrılmayan ilk yıla ilişkin amortisman tutarının gider kaydı yapılmalıdır. İlk tesis ve taazzuv (kuruluş ve örgütlenme) giderleri ile özel maliyetler gibi aktifleştirilen giderlerin yıllık itfa payları hesaplanıp gider yazılmalıdır. Peşin ödenen giderler içinde 2014 yılına ilişkin olanlarının alınıp cari yıl giderlerine atılması unutulmamalıdır.

Peşin tahsil edilen gelirler hesabında bulunan ve 2014 yılı geliri olan kısmın bu hesaptan alınarak cari dönem hasılatına eklenmelidir. Alıcılarla (müşterilerle) ilgili cari hesap mutabakatları yapılmalıdır. Satıcılarla ilgili cari hesap mutabakatları yapılmalıdır. Bankalarla gerekli mutabakatlar sağlanmalıdır. Yukarıda sayılan her üç mutabakat sonucuna göre gerekirse ilgili kayıtlar yapılmalıdır. Kasa sayımı yapılarak kaydi durumla fiili durum karşılaştırılmalı farklılık varsa gerekli araştırma yapılıp kayıtlara alınmalıdır.

Döviz kasası Maliye Bakanlığınca belirlenen kurlar esas alınarak değerlenmeli ve gerekli kayıtlar yapılmalıdır. Bankadaki döviz hesapları Maliye Bakanlığınca belirlenen kurlar esas alınarak değerlenmeli ve kayıtları yapılmalıdır. Çeklerin reeskonta tabi tutulmasına olanak verildiğinden, alınan çekler ile verilen çeklerin reeskonta tabi tutulması halinde oluşan farklar, vergilemede gelir veya gider olarak dikkate alınmalıdır. Alacak ve borç senetleri istenirse reeskonta tabi tutulabilir. Alacak senetleri reeskonta tabi tutulması halinde borç senetleri de mutlaka reeskonta tabi tutulmalıdır. Senetlerde faiz oranı belli değilse, T.C. Merkez Bankası reeskont oranı uygulanarak gerekli kayıtlar yapılmalıdır.

Reeskont Hesaplama Formülleri: a.İç İskonto Formülü: Nominal Değer x Faiz Oranı x Gün Sayısı Reeskont Tutarı = -------------------------------------------------------- 36.000 + (Faiz Oranı x Gün Sayısı) b.Peşin Değer Formülü: Nominal Değer x 36.000 Peşin Değer = --------------------------------------------------- Reeskont Tutarı = Nominal Değer – Peşin Değer Alacak Senetleri Reeskont İşleminin Muhasebe Kaydı -------------------------- / ------------------------- 657 Reeskont Faiz Giderleri Hes. ----------- 122 Alacak Senetleri Reeskontu Hes. ------------ ------------------------- / --------------------------- Alacak Senetleri Reeskont İşleminin Ertesi Yıl Kapanışının Muhasebe Kaydı ------------------------ / --------------------------- 122 Alacak Senetleri Reeskontu Hes. ------------ 647 ReeskontFaizGelirleriHes. ------------ -------------------------/ -------------------------- Borç Senetleri Reeskont İşleminin Muhasebe Kaydı -------------------------- /--------------------------- 322 Borç Senetleri Reeskontu Hes. ------------ 647 Reeskont Faiz Gelirleri Hes. ------------ Borç Senetleri Reeskont İşleminin Ertesi Yıl Kapanışının Muhasebe Kaydı ------------------------- /--------------------------- 657 Reeskont Faiz Giderleri Hes. ------------ 322 Borç Senetleri Reeskontu Hes. ------------ ------------------------- / --------------------------

Yabancı para birimi üzerinden düzenlenen alacak ve borç senetleri de yukarıda belirtildiği şekilde reeskonta tabi tutulabilir. Senetlerde faiz oranı belli edilmemiş ise, Londra bankalar arası faiz oranı (LIBOR) esas alınmalıdır. Bankalardaki vadeli mevduat hesaplarının dönem sonu itibariyle hesaplanan faiz tutarlarının gelir kaydı unutulmamalıdır. Kullanılan banka kredileri ile ilgili olarak dönem sonuna kadar oluşan faiz tutarı hesaplanıp gider kaydedilmelidir.

----------------------- / --------------------- Dava ve icra safhasına giren alacaklar için karşılık ayrılıp gider kaydedilmelidir. Teminata bağlı alacaklar bu safhaya gelse bile karşılık ayrılmamalıdır. ----------------------- / --------------------- 128 Şüpheli Ticari Alacaklar Hes. ---------- 120 Alıcılar Hes. ---------- --------------------- / ----------------------- 654 Karşılık Giderleri Hes. ---------- 129 Şüpheli Tic. Alacaklar Karşılığı Hes. ---------- --------------------/ -------------------------

Dava ve icra takibine değmeyecek derecede (dava ve icra masraflarının alacaktan fazla olması durumundaki) küçük alacaklar için birden fazla yazılı istenmiş olmak koşulu ile karşılık ayrılmalıdır. Mahkeme kararına veya kanaat verici bir belgeye dayanarak tahsil olanağı kalmayan alacaklar kayıtlardan silinmelidir. Ortaklara verilen borçlara adat hesaplanıp, Şirket kredi kullanmışsa kredi faiz oranı, Kullanmamışsa reeskont oranı, üzerinden faiz hesaplanıp fatura düzenlenmeli ve %18 KDV uygulanmalıdır.

Dönem giderleri ile ilgili yansıtma kayıtları yapılarak, gelir ve gider hesaplarının tamamı dönem kar veya zarar hesabına aktarılmalıdır. Yıllık beyannameye eklenmek üzere, yıl içinde kesinti yolu ile ödenen vergilerle ilgili olarak, kesintiyi yapan kurum ve kuruluşlardan yazılar alınmalıdır. Yapılan bağış ve yardımların gider yazılması yerine, yıllık gelir veya kurumlar vergisi beyannamesinde beyan edilen gelirden indirilmesi esası getirilmiş olduğu hususu dikkate alınmalı ve buna göre bağış ve yardımların tamamı önce kanunen kabul edilmeyen gider olarak beyanname üzerinde kazanca eklenmeli ve daha sonra gelirden indirilecek bağış ve yardımların tutarı kazancın %5’ine (kalkınmada öncelikli yörelerde %10’una)(K.V.K.10/1-c maddesi uyarınca kurumlar vergisi mükelleflerinde sadece %5’i) kadar olan kısmı hesaplanarak beyannamede ayrıca gösterilmek suretiyle kazançtan indirilmelidir.

Diğer kanunen kabul edilmeyen giderler tespit edilerek beyannamede kurum kazancına eklenmesi unutulmamalıdır. Serbest bölgelerden elde edilen gelirlerin istisna olarak dikkate alınması temin edilmelidir. Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu kapsamında elde edilen kazançların kurumlar vergisinden istisna olduğu unutulmamalıdır. Türk Gemi Siciline kayıtlı gemilerin işletilmesinden veya devrinden sağlanan kazançların varlığı halinde bu kazançların kurumlar vergisi istisna edildiği unutulmamalıdır.

2013 yılına ilişkin olup 2014 yılı kayıtlarına alınan geç gelen fatura bedelleri, 2013 yılı kurum kazancından beyanname üzerinden indirilmiş olacağından, bu tutarların 2014 yılı beyanı sırasında kanunen kabul edilmeyen gider olarak kumum kazancına eklenmesi unutulmamalıdır. 2011 vergilendirme döneminde satılan ve yenilenmesine karar alınan demirbaşlarla ilgili olarak oluşturulan yenileme fonu hesabına konulan tutar, ilgili iktisadi kıymet alınmaması halinde 2014 yılı kazancına eklenmesi unutulmamalıdır. Örtülü sermayeye ilişkin faiz ve benzeri ödemeler ile örtülü yoldan dağıtılan kazançlar bir yandan kanunen kabul edilmeyen gider olması yanında, diğer yandan bu ödemeler hesap döneminin son günü itibariyle dağıtılmış kar payı sayıldığı hususu unutulmamalı ve ödenen bu tutarlar brütleştirilmek suretiyle üzerinden kar dağıtımına ilişkin %15 oranında yapılacak vergi kesintisine ilişkin muhtasar beyannamenin23.01.2015 tarihine kadar verilmesi ve kesilen verginin 26.01.2015 günü akşamına kadar ödenmesi sağlanmalıdır.

Örnek 1. A. Ş. Ortaktan aldığı 600. 000 Örnek 1. A.Ş. Ortaktan aldığı 600.000.- TL borç karşılığında 2014’de 60.000.- TL faiz ödemiş ve finansman gideri yazmıştır. Dönem başı öz sermayesi 150.000.- TL’dir. (Bu borcun tamamı 2015 yılında ödenecektir.) - Örtülü Sermaye Tutarı = Ortaklardan Alınan Borç - (Öz sermaye x 3) 150.000.- TL = 600.000.- – (150.000.- x 3) - Örtülü Sermayeye İlişkin Faiz = Örtülü Sermaye x Ortaklara Ödenen Faiz Ortaktan Alınan Borç 15.000.- TL = 150.000.- x 60.000.-(K.K.E.Gider yazılır.) 600.000.- - Dağıtılan net kar payı = Örtülü sermayeye ilişkin faiz olup 15.000.-TL’dir. - Dağıtılan kar payının net tutarı %15 kesinti oranına göre brüt tutarı =(15.000.- x 100/ 85) = 17.647.06 TL olup, bu tutar üzerinden yapılacak vergi kesintisi (17.647.06 x %15) = 2.647.06 TL olacaktır. - Bu tutar vergi 23.01.2015 günü akşamına kadar muhtasar beyanname ile beyan edilip 26.01.2015 günü akşamına kadar ödenmesi ve ödenen bu tutar kurumca 2014 veya 2015 yılı kayıtlarına KKEG yazılması gerekir.

Örnek 2. A. Ş. 2014 yılında ilişkisiz kişiye 500. 000 Örnek 2. A.Ş. 2014 yılında ilişkisiz kişiye 500.000.- TL sattığı yatın bir benzerini aynı vade ve koşullarda ortağının eşine 420.000.- TL satmıştır. - Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Dağıtılan Kazanç = Emsal Fiyatı - İlişkili Kişiye Yapılan Satışın Bedeli. 80.000.- TL = 500.000.- TL – 420.000.- TL - Transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü olarak dağıtılan 80.000.- TL KKEG olarak kurum kazancına eklenmesi yanında ayrıca, dağıtılan net kar payının olarak %15 vergi kesintisine tabi tutulacaktır. - Buna göre 80.000.- TL’ nin %15 kesinti oranına göre brüt tutarı =(80.000.- x 100/ 85) = 94.117.65 TL olup, bu tutar üzerinden yapılacak vergi kesintisi (94.117.65 x %15) = 14.117.65 TL olacaktır. - Bu tutar vergi 23.01.2015 günü akşamına kadar muhtasar beyanname ile beyan edilip 26.01.2015 günü akşamına kadar ödenmesi ve ödenen bu tutar kurumca 2014 veya 2015 yılı kayıtlarına KKEG yazılması gerekir.

KVK. ’un 7 inci maddesi ile GVK. ’un 75 inci maddesi uyarınca 31. 12 KVK.’un 7 inci maddesi ile GVK.’un 75 inci maddesi uyarınca 31.12.2014 tarihi itibariyle elde edilmiş sayılan kontrol edilebilen kurum kazancı veya kar payı tutarlarının beyannameye ithal edilmesi unutulmamalıdır. 15.6.2012 tarih ve 2012/3305 sayılı Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar’a uygun yeni veya tevzi yatırım yapanlar bahsi geçen kararnamenin 15 nci maddesi uyarınca indirimli kurumlar vergisi uygulamasından yararlanmayı gözden kaçırmamalıdırlar. Yurt dışında ödenen vergilerin mahsubunda yasada belirtilen belgeler temin edilerek tercüme ettirilmesi ve beyannameye eklenmelidir. Bu şekilde mahsup edilecek verginin tutarı, yurt dışı kazanç üzerinden Türkiye’de alınacak vergiden fazla olmayacaktır.

Geçici vergi uygulaması nedeniyle, geçici vergi dönemleri itibariyle,   Amortisman ayıranlar dönem sonunda amortisman ayırmaktan vazgeçebilirler. Amortisman hesaplamayanlar dönem sonunda amortisman ayırabilir ve gider yazabilirler. Alacak ve borç senetlerini reeskonta tabi tutmayanlar dönem sonu itibariyle reeskont yapabilirler. Alacak ve borç senetlerini reeskonta tabi tutanlar dönem sonunda reeskonttan vazgeçebilirler. Yıl içinde yararlanılan yatırım indirimi istisna uygulamasından verilen geçici vergi beyannamelerinin düzeltilmesi koşulu ile vazgeçebilirler. Geçici vergi dönemlerinde yararlanılmayan yatırım indirimi istisnasından dönem sonunda yararlanılabilir.

Teşekkürler… Ali KARAKUŞ Yeminli Mali Müşavir