HAZIRLAYAN: YUSUF SÜNETCİ 4-B 20070086 VATANDAŞLIK BİLGİSİ KONULAR: KANUN HÜKMÜNDE KARARNAME YÖNETMELİKLER GENELGE HAZIRLAYAN: YUSUF SÜNETCİ 4-B 20070086

KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMELER “Kanun hükmünde kararname, yasama organının bir kanun ile verdiği yetki üzerine, Bakanlar Kurulunun, yürürlükteki kanunları değiştiren ve daha önce hiç düzenleme yapılmamış yeni bir alanda düzenleme yapabildiği işlemleridir.” (GÜRPINAR, 2008, Sf. 67)

“Türkiye Büyük Millet Meclisi, Bakanlar Kuruluna kanun hükmünde kararname çıkarma yetkisi verebilir. Ancak sıkıyönetim ve olağanüstü haller saklı kalmak üzere, Anayasanın ikinci kısmının birinci ve ikinci bölümlerinde yer alan temel haklar, kişi hakları ve ödevleri ile dördüncü bölümünde yer alan siyasî haklar ve ödevler kanun hükmünde kararnamelerle düzenlenemez.” (1982 ANAYASASI, MADDE.91)

“Bakanlar Kurulunun böyle bir Kararname ile Kanun Gücünde Hukuk Kuralları koyabilmesi için, önceden, Türkiye Büyük Millet Meclisince çıkarılmış, kendisine bu konuda yetki veren bir Yetki Kanununun mevcudiyeti şarttır.” (ÖNEN, 1991, Sf. 101)

Kanun hükmünde kararnameler, Resmî Gazetede yayımlandıkları gün yürürlüğe girerler. Ancak, kararnamede yürürlük tarihi olarak daha sonraki bir tarih de gösterilebilir. Kararnameler, Resmî Gazetede yayımlandıkları gün Türkiye Büyük Millet Meclisine sunulur.

“Kanun Hükmünde Kararnameler, olağan ve olağanüstü dönemlere özgü olmak üzere iki kategoriye ayrılmaktadır.

Olağan Dönemlere Özgü KHK Hükümeti güçlendirmek ve değişken ekonomik, sosyal şartların ortaya çıkardığı sorunlara acele çözümler getirilmesi amacı ile hükümetlere verilmiş bir yetkidir. Kanun hükmünde kararnamelerle, ağır işleyen yasama faaliyetlerine karşı hükümete kısa sürede etkin önlemler alabilmesi yolu açılmıştır.

Olağanüstü Dönemlere Özgü KHK “Olağanüstü hal süresince, Cumhurbaşkanının başkanlığında toplanan Bakanlar Kurulu, olağanüstü halin gerekli kıldığı konularda, kanun hükmünde kararnameler çıkarabilir. Bu kararnameler, Resmî Gazetede yayımlanır ve aynı gün Türkiye Büyük Millet Meclisinin onayına sunulur; bunların Meclisce onaylanmasına ilişkin süre ve usul, İçtüzükte belirlenir.” (1982 ANAYASASI, MADDE.121)

YÖNETMELİKLER Yönetmelik, yürütmenin en geniş uygulama alanına sahip işlem türüdür. (AYAN, 1998, Sf. 42,43) Başbakanlık, bakanlıklar ve kamu tüzelkişileri, kendi görev alanlarını ilgilendiren kanunların ve tüzüklerin uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak şartıyla, yönetmelikler çıkarabilirler. (1982 ANAYASASI MADDE.124)

Yönetmelik çıkarmak için yönetimin kanun ile yetkili kılınmasına gerek yoktur. Çünkü kamu yönetimi yönetmelik çıkarma yetkisine kendiliğinden sahiptir. Yönetmelikler idari ve uygulama yönetmelikleri diye ikiye ayrılırlar:

İdari Yönetmelikler Bunlar bir idareden ona bağlı olan diğer bir idareye verilen talimat karakteri taşıdığından bağlayıcı nitelikleri yoktur. Kapsamı sınırlıdır, söz konusu olan idarenin iç ilişkilerini düzenler ve yalnız talimatın verildiği idareyi bağlar.

Uygulama Yönetmelikleri Kanunun ve tüzüğün öngördüğü açık bir hükme dayanılarak çıkarılır ve o kanunu tamamlama amacını güder. Bu tür yönetmelikler aynen kanun gibi bağlayıcı nitelik taşırlar. (ESENER, 1998, Sf. 201)

GENELGE Genelgeler, kamu kuruluşlarının kendi bünyeleri içinde yönetmelik, tüzük, kararname ve kanunların uygulanmasına ilişkin olmak üzere yayınladıkları yazılı belgelerdir. Resmi Gazetede yayımlanmak zorunluluğu yoktur. (ATASOY, 2007, Sf. 173)

KPSS’DE ÇIKMIŞ SORULAR

1982 Anayasası’na göre, sıkıyönetim ve olağanüstü haller saklı kalmak üzere aşağıdaki temel hak ve hürriyetlerin hangisi bir kanun hükmünde kararname ile düzenlenebilir? (KPSS 2006) A) Çalışma ve sözleşme hürriyeti B) Düzeltme ve cevap hakkı C) Bilim ve sanat hürriyeti D) İspat hakkı E) Dilekçe hakkı

2. Aşağıdakilerden hangisi, 1982 Anayasası’nda yönetmelik çıkarma yetkisi açıkça tanınmış birimlerden biridir? (KPSS 2006) A) Bakanlar Kurulu B) Kamu tüzel kişileri C) Milli Güvenlik Kurulu D) Devlet Planlama Teşkilatı E) Genelkurmay Başkanlığı

3. 1982 Anayasası’na göre, olağan kanun hükmünde kararnamelerle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? (KPSS 2007) A) Yetki kanununda çıkarılacak kanun hükmünde kararnamenin kapsamının ve kullanma süresinin gösterilmesi gerekir. B) Kanun hükmünde kararnameler Resmî Gaze-te’de yayımlandıkları gün TBMM’ye sunulur. C) Bakanlar Kurulunun istifası ya da düşürülmesi belli bir süre için verilmiş yetkinin sona ermesine sebep olmaz. D) Yasama döneminin bitmesi, belli bir süre için ve-rilmiş de olsa kanun hükmünde kararname çıkar-ma yetkisinin sona ermesine yol açar. E) Yetki yasaları ve bunlara dayanan kanun hük-münde kararnameler, TBMM’de öncelik ve ivedi-likle görüşülür.

4. Yönetmeliklerle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangi-si yanlıştır 4. Yönetmeliklerle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangi-si yanlıştır? (KPSS 2007) A) Anayasa’nın yönetmelik çıkarılabileceğine açıkça izin vermediği konularda yönetmelik çıkarılamaz. B) Yönetmelikle düzenlenen bir konunun mutlaka yasal dayanağının bulunması gerekir. C) Yönetmelikle suç ve ceza konulamaz. D) Bakanlıklar yönetmelik çıkarabilirler. E) Normlar hiyerarşisinde

5. 1982 Anayasası’na göre, aşağıdakilerden hangisi Anayasa Mahkemesinin görev ve yetkileri arasında yer almaz? (KPSS 2008) A) Yasaların, kanun hükmünde kararnamelerin ve TBMM İçtüzüğü’nün Anayasa’ya uygunluğunu denetlemek B) Siyasi partilerin kapatılması davalarına bakmak C) TBMM üyelerinin dokunulmazlıklarının kaldırılması kararlarını denetlemek D) Anayasa’da belirtilen kişileri görevleriyle ilgili suçlarından dolayı Yüce Divan sıfatıyla yargılamak E) Yüksek mahkemeler arasında çıkan görev ve hüküm uyuşmazlıklarını kesin karara bağlamak

6. 1982 Anayasası’na göre, Anayasa Mahkemesi aşağıdakilerden hangisini sadece şekil yönünden denetleyebilir? (KPSS 2008) A) Kanunlar B) TBMM İçtüzüğü C) Anayasa değişiklikleri D) Milletlerarası antlaşmalar E) Kanun hükmünde kararnameler

7. Aşağıdakilerden hangisi yürütme organının çıkardığı bütçe hukuku kaynakları arasında yer almaz? (KPSS 2009) A) Tüzükler B) Tebliğler C) Bakanlar Kurulu kararları D) İçtihadı birleştirme kararları E) Kanun hükmünde kararnameler

8. I. Başarılı Sporculara Aylık Bağlanması ile Devlet Sporcusu Unvanı Verilmesi Hakkında Kanun II. Sakarya İlinde Büyükşehir Belediyesi Kurulması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname III. Tapu Planları Tüzüğü Yukarıdakilerden hangileri Bakanlar Kurulu tarafından yapılan işlemlerden biridir? (KPSS 2009) A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III